Carbon monoxide

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Carbon monoxide
Wireframe model of carbon monoxide
Ball-and-stick model of carbon monoxide
Ball-and-stick model of carbon monoxide
Spacefill model of carbon monoxide
Spacefill model of carbon monoxide
Mga pangalan
Ninais na pangalang IUPAC
Carbon monoxide
Mga ibang pangalan
Carbon monooxide
Carbonous oxide
Carbon(II) oxide
Carbonyl
Mga pangkilala
Modelong 3D (JSmol)
Reperensya sa Beilstein
3587264
ChEBI
ChemSpider
Infocard ng ECHA 100.010.118 Baguhin ito sa Wikidata
Bilang ng EC
  • 211-128-3
Reperensya sa Gmelin
421
KEGG
MeSH Carbon+monoxide
Bilang ng RTECS
  • FG3500000
UNII
Bilang ng UN 1016
Mga pag-aaring katangian
CO
Bigat ng molar 28.010 g/mol
Hitsura colourless gas
Amoy odorless
Densidad 789 kg/m3, liquid
1.250 kg/m3 at 0 °C, 1 atm
1.145 kg/m3 at 25 °C, 1 atm
Puntong natutunaw −205.02 °C (−337.04 °F; 68.13 K)
Puntong kumukulo −191.5 °C (−312.7 °F; 81.6 K)
Solubilidad sa tubig
27.6 mg/1 L (25 °C)
Solubilidad soluble in chloroform, acetic acid, ethyl acetate, ethanol, ammonium hydroxide, benzene
Repraktibong indeks (nD)
1.0003364
Momento ng dipolo
0.122 D
Termokimika
Pamantayang entropiyang
molar (S298)
198 J·mol−1·K−1
Pamantayang entalpya
ng pagbuo fH298)
−110.5 kJ·mol−1
Mga panganib
NFPA 704 (diyamanteng sunog)
NFPA 704 four-colored diamondHealth 4: Very short exposure could cause death or major residual injury. E.g. VX gasFlammability 4: Will rapidly or completely vaporize at normal atmospheric pressure and temperature, or is readily dispersed in air and will burn readily. Flash point below 23 °C (73 °F). E.g. propaneInstability 2: Undergoes violent chemical change at elevated temperatures and pressures, reacts violently with water, or may form explosive mixtures with water. E.g. white phosphorusSpecial hazards (white): no code
4
4
2
Punto ng inplamabilidad −191 °C (82.1 K; −311.8 °F)
Mga kompuwestong kaugnay
Maliban kung saan nabanggit, binigay ang datos para sa mga materyales sa kanilang estadong pamantayan (sa 25 °C [77 °F], 100 kPa).
Y patunayan (ano ang Y☒N ?)

Ang monoksidong karbono o Carbon monoxide (CO) ay isang walang kulay, walang amoy at walang lasang gaas na katamtamang mas magaan sa hangin. Ito ay nakakalason sa mga tao at hayop kapag naenkwentro sa mas mataas na mga konsentrasyon bagaman ito ay nililikha rin sa normal na metabolismo ng mga hayop sa mababang mga kantidad at pinaniniwalang may ilang mga tungkuling normal na pang-biolohiya. Sa atmospero, ito ay nagbabago sa espasyo, may maikling buhay at may papel sa pagkakabuo ng lebel sa lupaing osono. Ang monoksidong karbono ay binubuyo ng isang atomong karbono at isang atomong oksiheno na kinawin ng tripleng kawing na binubuo ng dalawang mga kawing na kobalente gayundin ng isang datibong kawing na kobalente. Ito ang pinakasimpleng oksokarbono at isoelektroniko sa ionong siyanuro at nitrohenong molekular]]. Sa mga kompleks na koordinasyon, ang ligandong monoksidong karbono ay tinatawag na karbonilo. Ang monoksidong karbono ay nalilikha mula sa parsiyal na oksidasyon ng naglalaman ng karbonong mga kompuwestong kimikal. Ito ay nabubuo kapag walang sapat na oksiheno upang lumikha ng dioksidong karbono (CO2) gaya ng pagpapaapoy ng isang kalan o isang panloob ng kombustiyong motor sa isang saradong espasyo. Sa presensiya ng oksiheno, ang monoksidong karbono ay nasusunog sa isang apoy na asul na lumilikha ng dioksidong karbono.[1] Ang gaas na coal na malawakang ginagamit bago ang mga 1960 para sa pagiilaw na pambahay, pagluluto at pagpapainit ay malaking binubuo ng monoksidon gkarbono. Ang ilang mga proseso sa modernong teknolohiya gaya ng pugong pang-apoy ay lumilika ng monoksidong karbono bilang subprodukto nito.[2]

Sa buong mundo, ang pinakamalaking pinagmumulan ng monoksidong karbono ay nagmumula sa kalikasan dahil sa mga reaksiyong potokimikal sa tropospera na lumilkha ng mga 5 x 1012 kilogramo kada taon.[3] Ang ibang mga pinagmumulan ng CO ay mga bulkan, mga kagubatan, mga apoy sa kagubatan at ibang mga anyo ng kombustiyon. Sa biolohiya, ang monoksidong karbono ay likas na nalilikha ng aksiyon ng oksihenaseng heme 1 at 2 sa heme mula sa pagkasira ng hemoglobin. Ang prosesong ito ay lumilikha ng carboxyhemoglobin sa mga normal na tao kahit pa hindi sila humihinga ng anumang monoksidong karbono.

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. Carbon Monoxide – Molecule of the Month, Dr Mike Thompson, Winchester College, UK.
  2. Robert U. Ayres, Edward H. Ayres (2009). Crossing the Energy Divide: Moving from Fossil Fuel Dependence to a Clean-Energy Future. Wharton School Publishing. p. 36. ISBN 0-13-701544-5.
  3. Weinstock, B.; Niki, H. (1972). "Carbon Monoxide Balance in Nature". Science. 176 (4032): 290–2. Bibcode:1972Sci...176..290W. doi:10.1126/science.176.4032.290. PMID 5019781.