Leonidas I

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Leonidas I
Statue of a hoplite (5th century BC), known as Leonidas, at the Archaeological Museum of Sparta
Hari ng Sparta
Panahon 489–480 BC
Sinundan Cleomenes I
Sumunod Pleistarchus
Anak Pleistarchus
Ama Anaxandridas II
Kapanganakan c. 540 BC
Sparta, Gresya
Kamatayan 19 September 480 BC (aged around 60)
Thermopylae, Gresya
Pananampalataya Sinaunang relihiyong Griyego

Si Leonidas I (Dorikong Griyego: Λεωνίδας, Leōnidas) ay isang hari sa lungsod-estado ng Sparta sa sinaunang Gresya. Kilala siya sa kanyang kagitingan sa labanan sa Thermopylae, kung saan siya at kanyang mga kasamang 300 sundalo ay lumaban sa mga hukbong Persa (Persian) hanggang kamatayan.

Talambuhay[baguhin | baguhin ang wikitext]

Si Haring Leonidas na ang pangalan ay nangangahulugang "mala-leon" ay hari ng Sparta (ang bantog na 300) sa pagitan ng 488 BC at 480 BC. Siya ay higit na kilala sa kasaysayan bilang kumander ng mga Griyego, nakinabibilangan ng karamiha’y mga Spartano, maging ng mga Thebano at Thespiano, sa Labanan sa Thermopylae. Ito ay laban sa mas malaking hukbo ng mga Persa (Persian) sa pamumuno ni Xerxes I noong Digmaang Persa (Persian).

Si Leonidas ay ipinanganak sa Sparta sa Tangway ng Peloponesy sa Timog Gresya sa pagitan ng 530-500 B.C kay Haring Anaxandrinas II, na isang apo ni Hercules. Siya ay panglabimpito sa linyang Agiad. Nang ang unangasawa ni Haring Anaxandrinas ay hindi naglilihi sa unang taon ng kanilang pag-aasawa ay napilitan siyang kumuha ng ikalawang asawa na kontra sa kaugaliang Spartan. Si Cleomenes ang panganay at nag-iisang anak sa pangalawang asawa ni Anaxandrinas at siyang tagapagmana ng trono. Samantala, ang unang asawa ni Anaxandrinas ay nagkaanak na sina: Dorieus, Leonidas at Cleombrotus. Pagkaraan ng pagpapakamatay ni Cleomenes, si Leonidas ay naging hari dahil sa ang namatay na si Cleomenes ay walang iniwang anak na lalake o malapit na kamag-anak na lalake. Ang kapatid na si Dorieus ay nangibang bayan dahil sa hindi makayanan ang pamamahala ni Cleomenes at inabot ngkamatayan doon.

Ayon sa istoryador na si Herodutus, isa sa mga dahilan sa pagiging hari ni Leonidas ay dahil sa napangasawa niya ang nag-iisang anak nababae ni Cleomenes na si Gorgo. Noong 480 BKP, nagpadala si Leonidas ng 7000 sundalo upang harangan ang pasong Thermopylae laban sa 150,000 tropang naka-barko ni Xerxes I ng Persiya. Naisip ni Leonidas na ito ang pinakamainam na lugar upang depensahan ang Gresya dahil sa makipot nitong dalampasigan at katabing kabundukan. Ang maliit na sukat ng hukbo ay kaniyang sinadya dahil sa isang hula sa kaniya ng isang orakulo sa Delphi na maililigtas lamang ang Sparta ng kamatayan ng isa sa mga hari nito. Kaya’t nang siya’y nagpaalam sa asawa at sinabi niyang magpakasal sa isang matinong lalake at magkaroon ng mga anak. Ito’y pahiwatig at pagtanggap sa kaniyang kapalaran.

Anuman ang dahilan ang sariling kontribusyon ng Sparta ay may 300 Spartano lamang, ang kabuuang puwersa ay binuo upang depensahan ang daan ng Thermopylae, at may dumating na ilan pang Griyego sa pagitan ng 4000 – 7000 katao. Hinarap nila ang puwersa ng mga hukbo ng Persa (Persian) na siyang sumalakay sa hilagang bahagi ng Greece sa ilalim ng pamumuno ni Xerxes I. Ayon kay Herodotus ang hukbo na ito ay binubuo ng mahigit sa dalawang milyong tao; mga modernong iskolar na isinama sa laban upang maging isang eksaherasyon, at nagbigay ng pagtatantya mula sa 50,000 sa 200,000 katao. Naghintay si Xerxes ng apat na araw upang sumalakay, sa pagnanais na ang mga Griyego ay tuluyan ng magsi-alis. Sa ikalimang araw ang mga Persa (Persian) tuluyang sumalakay. Si Leonidas at ang kanyang mga hukbo ay pinigilan ang mga Persa (Persian) sa pangharap na pag-atake para sa ikalima at pang-anim na araw, halos 20,000 sundalo sa hukbo ng kaaway ang namatay at nawawalan ng halos 2,500 sundalo sa kanilang hukbo. Ang pinakamagaling na hukbo ng mga Persa (Persian) na kilala sa mga Griyego bilang "The Immortals" ay nasa bahaging likod kasama ang dalawang kapatid ni Xerxes (Abrocomes at Hyperanthes) na namatay sa labanan. Sa ikapitong araw (Agosto 11), isang traydor na Malian Greek na nagngangalang Ephialtes ang nagturo sa heneral ng mga Persa (Persian) si Hydarnes ng isang lihim na daan sa bundok papunta sa likurang bahagi ng mga Griyego.

Sa puntong iyon pinaalis ni Leonidas ang lahat ng mga hukbo ng Griyego at nanatili sa daan ng Thermoplyae kasama ang kanyang 300 Spartano, 900 Helots, at 700 Thespians na tumangging umalis. Ang Thespians ay nanatili sa kabuuan ng kanilang sariling kalooban, sa deklarasyon na hindi nila iiwanan si Leonidas at ang kanyang hukbo. Sa pamumuno ng kanilang pinuno si Demophilus, anak ni Diadromes, at ayon kay Herodotus na siyang nagsulat: "Samakatuwid sila ay nanirahan kasama ng mga Spartans at mamatay kasama nila."

Isang teorya na ibinigay ni Herodotus ay ipinaalis ni Leonidas ang mga natira sa kanyang hukbo dahil siya ay nag-aalala tungkol sa kanilang kaligtasan. Ito’y napag-isipang maiigi ng hari upang mapanatili ang mga Griyegong hukbo para sa hinaharap laban, laban sa mga Persa (Persian), ngunit alam niya na ang mga Spartano ay hindi kailanman maaaring abandunahin ang kanilang mga poste sa gitna ng digmaan. Ang mga sundalo na nanatili sa likod ay nakatalaga upang maprotektahan ang kanilang pagtakas laban sa kanilang kalbaryo sa mga Persa (Persian). Si Herodotus ay naniniwala na si Leonidas ay nagbigay ng utos dahil napansin niya ang kanyang mga kaalyado ay wala ng puso at ayaw nang danasin ang mga panganib na kanilang makakaharap na namuo sa kanyang isipan. Pinili niyang paalisin ang kanyang mga hukbo maliban sa Thespians at Helots upang iligtas ang karangalan ng mga Spartano.

Sa maliit na puwersa ng mga Griyego, umatake sila mula sa magkabilang panig, namatay ang lahat ng mga sundalo maliban sa Thebans na siyang sumuko sa mga Persa (Persian). Si Leonidas ay namatay sa labanan ngunit binawi ng mga Spartano ang kanyang katawan at prinotektahan ito. Ayon kay Herodotus inutos ni Xerxes na putulin ang ulo ni Leonidas at ilagay sa isang lalagyan at ang katawan nito ay ipako sa krus. At para sa iba ito ay itinuturing na isang kalapastanganan. Ang Kabayanihan sa Thermopylae ay naging maalamat, naging simbolo ng tunay na katapangan sa harap ng napakalaking labanan. Si Leonidas, ang haring leon, pinatunayan ang kanyang sarili na karapat-dapat sa kanyang pangalan at lahi.

Bantayog[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang monumento ni Leonidas ay naitayo sa Thermopylae noong 1955. Tampok dito ang bronseng statwa ni Leonidas. Ang karatula na nasa ibaba ng statwa ay nagsasabing Come and Take. Ito ay sinabi ng mga Spartans noong sinabi ng mga Persiano sa kanila na sumuko na sa laban noong digmaan sa Thermopylae.