Relihiyong Proto-Indo-Iraniano

Ang relihiyong Proto-Indo-Iranian ang relihiyon ng mga Indo-Iranian bago ang pinakamaagang mga kasulatang relihiyoso na Vediko(Indo-Aryan) at Zoroastrian (Iraniko). Ang mga ito ay nagsasalo ng karaniwang pagmamana ng mga konsepto kabilang ang unibersal na pwersang T *rta (Vedic rta, Avestan asha), ang sagradong halaman at inuming *sauma (Vedic Soma, Avestan Haoma) at mga diyos ng panlipunang kaayusan gaya ng *mitra (Vedic Mitra, Avestan at Lumang Persian Mithra, Miϑra), *bhaga (Vedic Bhaga, Avestan at Lumang Persian Baga). Ang relihiyong Proto-Indo-Iranian ay isang sinaunang supling ng relihiyong Indo-Europeo. Ang mga Relihiyong Proto-Indo-Iranian ang pinakamalamang na pinagmulan ng lahat ng mga monoteistikong relihiyon ngayon. Ang relihiyong Proto-Indo-Iranian ay pinaniniwalang nakaimpluwensiya sa Zoroastrianismo at relihiyong Vediko. Ang parehong Zoroastrianismo at relihiyong Vediko ay nagsasalo ng mga elemento. Ang Zoroastrianismo ay nakaimpluwensiya naman sa Hudaismo at kalaunan ay sa Kristiyanismo at Islam. Ang relihiyong Vediko ay nakaimpluwensiya, naghugis at nagebolb sa Hinduismo na kalaunang tumungo sa Budismo.

Mga kognatong terminong konsepto

Ang sumusunod an gisang talaan ng mga terminong kognato na matitipon mula sa paghahambing na analysis na linguistiko ng Rigveda at Avesta. Ang parehong mga kalipunan ay mula sa panahon pagkatapos ng iminungkahing panahon ng paghihiwalay(ca. 2000 BCE) ng mga Proto-Indo-Iranian sa kanilang mga respektibong sangay na Indic Iranian.

Indo-Iranian	terminong Vedas	terminong Avestan	Karaniwang kahulugan
*ap	āp	āp	"tubig," āpas "ang Mga Katubigan"
	Apam Napat, Apām Napāt	Apām Napāt	ang "mga supling ng tubig"
*aryaman	aryaman	airyaman	"Arya-hood" (lit:** "kasapi ng pamayanang Arya")
*rta	rta	asha/arta	"aktibong katotohanan", na lumalawig sa "kaayusan" at "katwiran"
*athar-van-	atharvan	āϑrauuan	"saserdote o pari"
*azi	ahi	azhi, (aži)	"dragon, ahas", "serpente"
*daiva	deva	daeva, (daēuua)	isang klase ng mga diyos
*manu	manu	manu	"tao"
*mi-tra-	mitra	mithra, miϑra	"sumpa, tipan"
*asura	asura	ahura	isang klase ng mga anti-diyos
*sarvatāt	sarvatat	Hauruuatāt	"pagiging buo", "perpeksiyon"
*saras-vnt-ih	Sarasvatī	Haraxvaitī (Ārəduuī Sūrā Anāhitā)	isang kontrobersiyal (pangkalahatang itinuturing na mitolohika) na ilog, isang diyosa ng ilog
*sau-ma-	soma	haoma	isang halaman, ginawang diyos
*sva(h)r-	svar	hvar, xvar	ang Araw, isa ring kognato sa Griyegong helios, Latin sol, Engl. Sun
*vr-tra-	Vrtra-	verethra, vərəϑra (cf. Verethragna, Vərəϑraγna)	"harang"
*yama	Yama	Yima	anak na lalake ng diyos na araw na si Vivasvant/Vīuuahuuant
*yaj-na-	yajña	yasna, rel: yazata	"pagsamba, handog, oblasyon"