Aldan, Rusya

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Aldan

Алдан
Lungsod sa ilalim ng hurisdiksiyon ng distrito[1]
Transkripsyong Iba
 • YakutАлдан
Lokasyon ng Aldan
Map
Aldan is located in Russia
Aldan
Aldan
Lokasyon ng Aldan
Aldan is located in Russia
Aldan
Aldan
Aldan (Russia)
Mga koordinado: 58°37′N 125°25′E / 58.617°N 125.417°E / 58.617; 125.417Mga koordinado: 58°37′N 125°25′E / 58.617°N 125.417°E / 58.617; 125.417
BansaRusya
Kasakupang pederalRepublika ng Sakha[1]
Distritong administratiboAldansky District[1]
LungsodAldan[1]
Itinatag1923[2]
Katayuang lungsod mula noong1939
Lawak
 • Kabuuan33 km2 (13 milya kuwadrado)
Taas
650 m (2,130 tal)
Populasyon
 (Senso noong 2010)[3]
 • Kabuuan21,275
 • Taya 
(2018)[4]
20,595 (−3.2%)
 • Kapal640/km2 (1,700/milya kuwadrado)
 • Kabisera ngAldansky District[1], Lungsod ng Aldan[1]
 • Distritong munisipalAldansky Municipal District[5]
 • Urbanong kapookanAldan Urban Settlement[5]
 • Kabisera ngAldansky Municipal District[6], Aldan Urban Settlement[5]
Sona ng orasUTC+9 ([7])
(Mga) kodigong postal[8]
678900–678902, 678906, 678909
OKTMO ID98603101001

Ang Aldan (Ruso: Алдан, IPA [ɐlˈdan]; Yakut: Алдан) ay isang lungsod na nagmimina ng ginto at ang sentrong pampangasiwaan ng Distrito ng Aldansky ng Republika ng Sakha, Rusya. Matatagpuan ito sa mga kabundukan ng Aldan, sa limasan ng Ilog Aldan, sa sapà ng Orto-Sala malapit sa bunganga nito sa Ilog Seligdar, sa layong 470 kilometro (290 milya) timog ng kabisera ng republika na Yakutsk. Ang populasyon nito ay 21,275 katao noong 2010.[3]

Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Itinatag ito noong 1923[2] bilang Nezametny (Незаме́тный), kasunod ng pagkakatuklas ng mayamang mga deposito ginto. Ginawaran ito ng katayuang panlungsod kasama ng bagong pangalan nito noong 1939. Itinayo rito noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig ang isang palapagan para sa rutang panghimpapwid ng Alaska-Siberia (ALSIB) na ginamit upang ilulan ang mga sasakyang panghimpapawid ng Programang Lend-Lease ng Amerika patungong Silangang Prontera.[9]

Demograpiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Historical population
TaonPop.±%
1979 20,173—    
1989 27,090+34.3%
2002 24,715−8.8%
2010 21,275−13.9%
Senso 2010:[3]; Senso 2002:[10]; Senso 1989:[11]; Senso 1979:[12]

Ekonomiya[baguhin | baguhin ang wikitext]

Nananatiling produktibong sentro ang Aldan para sa pagmimina ng ginto at mika. Malakihang naiwasan nito ang labis na pagbagsak ng populasyon na dinanas ng ibang mga lungsod sa Malayong Silangang Rusya sa mga taong pagkaraan ng pagbuwag ng Unyong Sobyet.

Transportation[baguhin | baguhin ang wikitext]

Estasyong daangbakal ng Aldan

Matatagpuan ang lungsod sa Lansangang Lena ng A360 na nag-uugnay ng Yakutsk sa Never, gayon din sa hindi pa tapos na daambakal ng Pangunahing linya ng Amur–Yakutsk. Pinaglilingkuran ito ng Paliparan ng Aldan.

Klima[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Aldan ay may karaniwang klimang subartiko (Köppen Dfc) ng silangang Siberia, bagamat mas-naapektuhan ito ng Karagatang Pasipiko kung ihahambing sa mga pamayanan sa ibabang limasan ng Ilog Lena, kaya nagbibigay ito ng mas-mabigat na pag-ulan tuwing tag-init kaysa karamihang bahagi ng republika, gayon din ang kaunting higit pang pag-ulan ng niyebe at hindi gaanong sukdulan ang mga temperatura kapag taglamig – bagamat napakaginaw parin para sa latitud nito at mas-malamig nang 10 °C or 18 °F kaysa mga pamayanan sa baybaying-dagat ng Okhotsk. Sa kabila ng hindi gaanong sukdulang mga taglamig kung ihahambing sa mas-hilagang mga bahagi ng Sakha, hindi nakararanas ang Aldan ng anumang araw mula Nobyembre 22 hanggang Marso 7 nang may temperaturang hindi nagyeyelo. Bagamat may pagka-banayad ang mga taglamig sa lungsod kung ihahambing sa Yakutsk, mas-malamig at mas-maulap ang mga tag-init kaysa mas-hilagang mga pook.

Malak ng kapanahunan sa Aldan
Buwan Ene Peb Mar Abr May Hun Hul Ago Set Okt Nob Dis Taunan
Sukdulang taas °S (°P) −2.5
(27.5)
−1
(30)
9.1
(48.4)
18.8
(65.8)
27.4
(81.3)
34.3
(93.7)
34.4
(93.9)
35.2
(95.4)
25.8
(78.4)
15.8
(60.4)
6.1
(43)
−0.6
(30.9)
35.2
(95.4)
Balasaking taas °S (°P) −21.9
(−7.4)
−18.1
(−0.6)
−9.3
(15.3)
1.0
(33.8)
10.6
(51.1)
20.3
(68.5)
22.6
(72.7)
19.2
(66.6)
9.8
(49.6)
−2.4
(27.7)
−14.6
(5.7)
−21.2
(−6.2)
−0.3
(31.5)
Arawang tamtaman °S (°P) −26.3
(−15.3)
−23.3
(−9.9)
−15.2
(4.6)
−4.2
(24.4)
5.1
(41.2)
13.9
(57)
16.6
(61.9)
13.4
(56.1)
4.9
(40.8)
−6.4
(20.5)
−18.8
(−1.8)
−25.3
(−13.5)
−5.5
(22.1)
Balasaking baba °S (°P) −30.6
(−23.1)
−28.3
(−18.9)
−21.3
(−6.3)
−9.6
(14.7)
0.0
(32)
7.5
(45.5)
10.9
(51.6)
8.1
(46.6)
0.8
(33.4)
−10.4
(13.3)
−23.1
(−9.6)
−29.5
(−21.1)
−10.5
(13.1)
Sukdulang baba °S (°P) −48.7
(−55.7)
−46.3
(−51.3)
−42
(−44)
−31.7
(−25.1)
−16
(3)
−5.9
(21.4)
−0.8
(30.6)
−4.4
(24.1)
−16.1
(3)
−30.3
(−22.5)
−44.9
(−48.8)
−48.3
(−54.9)
−48.7
(−55.7)
Balasaking kadanligan mm (dali) 27
(1.06)
24
(0.94)
29
(1.14)
36
(1.42)
71
(2.8)
82
(3.23)
108
(4.25)
105
(4.13)
94
(3.7)
68
(2.68)
42
(1.65)
32
(1.26)
718
(28.27)
Araw ng balasaking pag-ulan 0 0 0.1 4 16 19 19 18 18 4 0 0 98
Araw ng balasaking pag-niyebe 27 26 23 19 13 1 0.03 0.3 10 26 27 28 200
Balasaking halumigmig na matungay (%) 78 76 70 62 61 63 71 75 76 77 78 78 72
Buwanang tamtaman ng sikat ng araw 66 119 192 210 249 262 276 227 144 93 73 41 1,952
Sanggunian #1: Pogoda.ru.net[13]
Sanggunian #2: NOAA (sun, 1961–1990)[14]

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

Talababa[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Registry of the Administrative-Territorial Divisions of the Sakha Republic
  2. 2.0 2.1 Энциклопедия Города России. Moscow: Большая Российская Энциклопедия. 2003. p. 16. ISBN 5-7107-7399-9.
  3. 3.0 3.1 3.2 Russian Federal State Statistics Service (2011). "Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1" [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (sa Ruso). Russian Federal State Statistics Service. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong)
  4. "26. Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года". Inarkibo mula sa ang orihinal noong 26 Hulyo 2018. Nakuha noong 23 Enero 2019.
  5. 5.0 5.1 5.2 Law #173-Z #353-III
  6. Law #172-Z #351-III
  7. "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (sa Ruso). 3 Hunyo 2011. Nakuha noong 19 Enero 2019.
  8. Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (sa Ruso)
  9. Igor Lebedev. Aviation Lend-Lease to Russia. Nova Publishers, 1997, pp. 44-49
  10. Russian Federal State Statistics Service (21 May 2004). "Численность населения России, субъектов Российской Федерации в составе федеральных округов, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов – районных центров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более человек" [Population of Russia, Its Federal Districts, Federal Subjects, Districts, Urban Localities, Rural Localities—Administrative Centers, and Rural Localities with Population of Over 3,000] (XLS). Всероссийская перепись населения 2002 года [All-Russia Population Census of 2002] (sa Ruso). {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong)
  11. "Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краёв, областей, районов, городских поселений и сёл-райцентров" [All Union Population Census of 1989: Present Population of Union and Autonomous Republics, Autonomous Oblasts and Okrugs, Krais, Oblasts, Districts, Urban Settlements, and Villages Serving as District Administrative Centers]. Всесоюзная перепись населения 1989 года [All-Union Population Census of 1989] (sa Ruso). Институт демографии Национального исследовательского университета: Высшая школа экономики [Institute of Demography at the National Research University: Higher School of Economics]. 1989 – sa pamamagitan ng Demoscope Weekly. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (tulong)
  12. "Всесоюзная перепись населения 1979 г. Национальный состав населения по регионам России" [All Union Population Census of 1979. Ethnic composition of the population by regions of Russia] (XLS). Всесоюзная перепись населения 1979 года [All-Union Population Census of 1979] (sa Ruso). 1979 – sa pamamagitan ng Demoscope Weekly (website of the Institute of Demographics of the State University—Higher School of Economics.
  13. "Weather and Climate- The Climate of Aldan" (sa Ruso). Weather and Climate (Погода и климат). Nakuha noong May 13, 2015.
  14. "Aldan Climate Normals 1961–1990". National Oceanic and Atmospheric Administration. Nakuha noong May 13, 2015.

Mga pinagkunan[baguhin | baguhin ang wikitext]

Mga kawing panlabas[baguhin | baguhin ang wikitext]