Duwende (kuwentong-pambayan)
Sa kuwentong-pambayang Aleman, kabilang ang mitolohiyang Hermaniko, ang duwende (dwarf sa Ingles) ay isang nilalang na naninirahan sa mga bundok at sa lupa. Ang nilalang ay nauugnay sa karunungan, pagpapanday, pagmimina, at artesania. Minsan ay inilalarawan ang mga duwende bilang maikli at pangit. Gayunpaman, ang ilang mga iskolar ay nagtataka kung ito ay isang pag-unlad sa ibang pagkakataon na nagmumula sa mga nakakatawang paglalarawan ng mga nilalang.[1] Ang mga duwende ay patuloy na inilalarawan sa modernong kulturang popular sa iba't ibang media.
Etimolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang modernong Ingles na pangngalang dwarf ay nagmula sa Lumang Ingles na dweorg. Mayroon itong iba't ibang mga kaugnay sa iba pang wikang Aleman, kabilang ang Lumang Nordiko na dvergr [ˈdwerɡz̠] at Matandang Mataas na Aleman na twerg. Ayon kay Vladimir Orel, ang pangngalang Ingles at ang mga kaugnay nito ay nagmula sa Proto-Hermaniko na *dwergaz.[2] Ang ibang etimolohiya ng dwarf ay sumusubaybay dito sa Proto-Germanic *dwezgaz , na ang r ay tunog ay produkto ng Batas ni Verner. Iniugnay ni Anatoly Liberman ang salitang Aleman sa Modernong Ingles na dizzy: diumano, ang mga duwende ay nagdulot ng mga sakit sa pag-iisip sa mga tao, at sa bagay na ito ay hindi naiiba sa mga elfo at ilang iba pang mga sobrenatural na nilalang.[3]
Para sa mga pormang mas maaga kaysa rekonstruksiyong Proto-Hermaniko reconstruction, ang etimolohiya ng salitang dwarf ay lubos na pinagtatalunan. Ang mga iskolar ay nagmungkahi ng mga teorya tungkol sa pinagmulan ng nilalang sa pamamagitan ng lingguwistikang pangkasaysayan at komparatibong mitolohiya, kabilang ang ideya na ang mga duwende ay maaaring nagmula bilang mga espiritu ng kalikasan, bilang mga nilalang na nauugnay sa kamatayan, o bilang isang halo ng mga konsepto. Ang mga nakikipagkumpitensiyang etimolohiya ay kinabibilangan ng isang batayan sa Indo-Europeong ugat na [*dheur-] (ibig sabihin ay "pinsala"), ang Indo-Europeong ugat na [*dhreugh-] (kung saan, halimbawa, ang modernong Ingles na "pangarap" at Aleman na Trug "panlilinlang"), at ang mga iskolar ay gumawa ng mga paghahambing sa Sanskritong dhvaras (isang uri ng "demonyong nilalang").[4]
Ang modernong Ingles ay may dalawang pangmaramihan para sa salitang dwarf: dwarfs at dwarves. Ang mga dwarfs ay nananatiling pinakakaraniwang ginagamit na pangmaramihan. Ang mga minoryang pangmaramihang dwarves ay naitala noon pang 1818. Gayunpaman, kalaunan ay pinasikat ito ng fiction ng pilologo at legendarium na may-akda na si JRR Tolkien, na nagmula bilang isang ultrakoreksiyong pagkakamali. Ito ay ginamit ni Tolkien mula noong ilang panahon bago ang 1917.[5] Tungkol sa kaniyang paggamit ng pangmaramihang ito, isinulat ni Tolkien noong 1937, "Natatakot ako na ito ay isang piraso lamang ng pribadong masamang gramatika, sa halip ay nakakagulat sa isang pilologo; ngunit kailangan kong sumama dito."[5] (Para sa mga likhang pampanitikan ni Tolkien, Duwende (Middle-earth).)