Pumunta sa nilalaman

Estado ng Chin

Mga koordinado: 22°0′N 93°30′E / 22.000°N 93.500°E / 22.000; 93.500
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Para sa sa polity na may sariling pamumuno,, tingnan ang Chinlandya.
Estado ng Chin

ချင်းပြည်နယ်
Estado
Transkripsyong Birmano
 • Birmanohkyang: pranynai
Perya ng Nayon sa Chin
Perya ng Nayon sa Chin
Watawat ng Estado ng Chin
Watawat
Lokasyon ng Estado ng Chin sa Myanmar
Lokasyon ng Estado ng Chin sa Myanmar
Mga koordinado: 22°0′N 93°30′E / 22.000°N 93.500°E / 22.000; 93.500
Bansa Myanmar
RehiyonItaas
Bago maging estadoBahagi ng Natatanging Dibisyon ng Chin at Dibisyon ng Arakan
Establishment3 January 1974
KabiseraHakha
Pamahalaan
 • Hepeng MinistroPu Dr. Vungh Suan Thang
 • GabinetePamahalaan ng Estado ng Chin
 • LehislaturaHluttaw ng Estado ng Chin
 • HudikaturaMataas na Korte ng Estado ng Chin
Lawak
 • Kabuuan36,018.8 km2 (13,906.9 milya kuwadrado)
Ranggo sa lawakika-9
Pinakamataas na pook3,070 m (10,070 tal)
Populasyon
 (2014)[2]
 • Kabuuan478,801
 • Ranggoika-14
 • Kapal13/km2 (34/milya kuwadrado)
Demograpiko
 • Mga Etnikong GrupoChin, Mga Bamar, Mizo, Kuki, Zomi, Rakhine, Tedim, Lai
 • ReligionsKristiyanismo 91.5%
Budismo 8.0%
Animismo at iba pang mga relihiyon 0.5%
Sona ng orasUTC+06:30 (MST)
HDI (2015)0.556[3]
medium · ika-7
Naglalaman po ang artikulong ito ng mga Burmese script. Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga Burmese script kung hindi po suportado ang pag-render sa mga ito.

Ang Estado ng Chin (Birmano: ချင်းပြည်နယ်; MLCTS: hkyang: pranynai: ချင်းပြည်နယ်: tɕʰɪ́ɰ̃ pjìnɛ̀), ay isang estado sa kanlurang Myanmar.  Ang Estado ng Chin ay nakaliputan ng Rehiyon ng Sagaing at Rehiyon ng Magway sa silangan, Estado ng Rakhine sa timog, Dibisyon ng Chattogram ng Bangladesh sa kanluran, at ang mga estado ng Indiya na Mizoram sa kanlurang at Manipur sa hilaga. Ang populasyon ng Estado ng Chin ay humigit-kumulang 488,801 ayon sa senso ng 2014. Ang kabisera nito ay Hakha.[4]

Ang estado ay pinangalanan para sa mga taong Chin, isang pangkat etniko sa Estado ng Chin at kalapit na Estado ng Rakhine. Karamihan ng estado ay bulubundukin at kakaunti ang populasyon, na may kakaunting koneksyon sa transportasyon at mababang antas ng pag-unlad ng ekonomiya. Mayroon din itong pinakamataas na antas ng kahirapan sa Myanmar, na 58%, ayon sa isang ulat noong 2017. [5]

Kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sinaunang kasaysayan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Matatagpuan sa liblib na maburol na rehiyon ng Burol ng Chin, ang Estado ng Chin ay tradisyunal na nagsasarili at malayo sa kanilang mga karatig na kapangyarihan tulad ng mga kahariang Birmano sa silangan at mga estado ng Indiya sa kanluran upang maabot. Hanggang sa pagsulong ng Britanya sa rehiyon, ang mga malayang lungsod-estado tulad ng Ciimnuai (Chinwe/Chin Nwe) ay lumipat sa Tedim at Vangteh sa hilaga, [6] Tlaisun (naitala rin bilang Tashon) at Rallang sa kalagitnaan ng lupain, at Hakha, Thantlang at Zokhua (Yokwa) sa timog, na ginampanan ng bawat lungsod ang mahalagang papel na pampulitika sa ligtas na sarili nitong malayang soberanya sa kanilang sariling karapatan.

ika-20 siglo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Sa paglaya ng Burma mula sa Reyno Unido noong 1948, nilikha ang Natatanging Dibisyon ng Burol ng Chin, kasama ang kabisera nito sa Falam. Nang maglaon, naging kabisera ang Hakha. Gayunpaman, ang tatlong kabayanan na ngayon ay bahagi ng kasalukuyang Estado ng Chin ( Mindat, Kanpetlet at Matupi ) ay dating bahagi ng Pakokku Hill Tracts ng Distrito ng Pakokku at Bayan ng Paletwa ng Arakan Hill Tracts, hanggang 4 Enero 1974. Sa petsang ito, ang Natatanging Dibisyon ng Burol ng Chin ay pinagkalooban ng estado ng estado at naging Estado ng Chin. [7]

Ang "Pambansang Araw ng Chin" ay itinalaga noong 20 Pebrero upang gunitain ang "Pangkalahatang Kapulungan ng Chinlandya" na ginanap noong 1948. [8] Ang unang pagdiriwang ng Pambansang Araw ng Chin ay ginanap noong 1951, ngunit hindi ito kinilala ng gobyerno ng Myanmar hanggang sa dekada ng 2010. [9]

Digmaang sibil sa Myanmar

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Estado ng Chin, tulad ng karamihan sa Myanmar, ay labis na naapektuhan ng Digmaang sibil sa Myanmar mula nang sumiklab ito noong 2021. Sampu-sampung libong naninirahan sa estado ang tumakas sa kalapit na Mizoram, Indiya, at ang mga kabayanan tulad ng Thantlang ay nawasak sa pakikipaglaban. [10] Mula nang sumiklab ang digmaan, maraming armadong pangkat ng oposisyon ang lumitaw na tinatawag ang kanilang sarili na Lakas ng Tanggulan ng Chinlandya. Ang mga grupo ay iniulat na pinondohan ng diaspora ng Chin at ng Pambansang kaisahang Pamahalaan ng Myanmar, isang oposisyong pamahalaang tapon. [11]

Noong Disyembre 6, 2023, pinagtibay ng Chin National Front ang isang Konstitusyon ng Chinlandya, na nagpapahayag ng estado ng Chinlandya . [12] Ngunit ang mga grupo ng paglaban mula sa 5 Kabayanan (Falam, Kanpetlet, Matupi, Mindat, at Tedim) sa 9 na bayan sa Estado ng Chin ay tumutol sa konstitusyong ito. [13]

Mga dibisyong administratibo

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Mga Distrito ng Estado ng Chin noong 2022
  • Distrito ng Falam ng Hilagang Estado ng Chin
    • Kabayanan ng Falam
    • Kabayanan ng Tedim
    • Kabayanan ng Tonzang
  • Distrito ng Hakha ng Gitnang Estado ng Chin
    • Kabayanan ng Hakha
    • Kabayanan ng Thantlang
  • Distrito ng Matupi ng Gitna at Timog-Kanlurang Estado ng Chin
  • Distrito ng Mindat ng Timog-Silangang Estado ng Chin
    • Kabayanan ng Mindat
    • Kabayanan ng Kanpetlet


Ang Distrito ng Hakha ay binuo ng unang emerhensiya na pagpupulong ng Hluttaw ng Estado ng Chin No. 2/2012 noong 1 Hunyo. Ang Distrito ng Matupi ay nabuo sa pamamagitan ng pangalawang regular na pagpupulong ng Hluttaw ng Pyidaungsu noong 28 Hunyo 2017. [14]

Pamahalaan

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ehekutibo

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Lehislatura

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Lehislatura ng Estado ng Chin ay ang Hluttaw.

Ekonomiya

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang Estado ng Chin ay may kaunting imprastraktura at nananatiling napakahirap at hindi maunlad.

Demograpiko

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Demograpiko

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Historical population
TaonPop.±%
1973323,295—    
1983368,949+14.1%
2014478,801+29.8%

Ang mga tao ng Estado ng Chin ay binubuo ng maraming tribo na, bagama't may kaugnayan sa kasaysayan, ngayon ay nagsasalita ng magkakaibang mga wika at may iba't ibang kultura at makasaysayang pagkakakilanlan. Itinuturing ng ilan na ang pangalang Chin ay isang eksonimo, na ibinigay ng mga Birmano at hindi malinaw ang pinagmulan. Ang mga pangkat etniko sa Estado ng Chin ay kinabibilangan ng Zo, Zomi, Laimi, K'Cho, Khumi, Asho.

Relihiyon

[baguhin | baguhin ang wikitext]

  Ayon sa Senso sa Myanmar ng 2014, ang mga Kristiyano ang bumubuo sa karamihan ng populasyon ng Estado ng Chin, sa 91.5%. [15] Kabilang sa mga minoryang relihiyosong komunidad ang mga Budista (8.0%), Islam (0.1%), Hindu (0.0%), at Animismo at iba pang relihiyon (0.4%), kabilang ang mga tagasunod ng Pau Cin Hau, na sama-samang bumubuo sa natitirang populasyon ng Estado ng Chin. [15] 0.1% ng populasyon ang naglista ng walang relihiyon, o iba pang relihiyon, o kung hindi man ay hindi binibilang. [15] Ang Estado ng Chin ay ang tanging estado sa Myanmar na may mayoryang populasyong Kristiyano. [16]

Relihiyosong
pangkat 		Populasyon
 % 1983 		Populasyon
 % 2014
Kristiyanismo 91.5% 91.5%
Budismo 6.1% 8.0%
Tribal at Ibang Relihiyon 1.3% 0.4%
Hinduismo 0.0% 0.0%
Islam 0.1% 0.1%

Edukasyon

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ayon sa opisyal na estadistika, [17] Ang Estado ng Chin ay mayroong 25 mataas na paaralan noong 2003.

  • Bethel Bible College sa Kabayanan ng Tedim
  • Chin Christian College sa Kabayanan ng Hakha
  • Zomi Theological College sa Falam, Kabayanan ng Falam

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Test ng Mizo ng Wikipedia sa Wikimedia Incubator
Test ng Hakha-Chin ng Wikipedia sa Wikimedia Incubator
  1. ↑ "Union of Myanmar". City Population. Nakuha noong 10 Abril 2009.
  2. ↑ Census Report. The 2014 Myanmar Population and Housing Census. Bol. 2. Naypyitaw: Ministry of Immigration and Population. Mayo 2015. p. 17.
  3. ↑ "Sub-national HDI - Area Database - Global Data Lab". hdi.globaldatalab.org (sa wikang Ingles). Nakuha noong 13 Setyembre 2018.
  4. ↑ "Census Population Dashboard | MIMU". themimu.info. Nakuha noong 29 Pebrero 2020.
  5. ↑ "Myanmar Living Conditions Survey 2017". United Nations Development Programme. Nakuha noong 12 Nobyembre 2023.
  6. ↑ Ngul Lian Zam (Guite), "Mualthum Kampau Guite Hausate Tangthu" (Amazon/CreateSpace, United States, 2018), 77-152 ISBN 978-1721693559.
  7. ↑ "Myanmar Divisions". Statoids. Nakuha noong 18 Nobyembre 2017.
  8. ↑ "Celebration Of 65th Chin National Day". Unrepresented Nations and Peoples Organization. 20 Pebrero 2013. Nakuha noong 18 Nobyembre 2017.
  9. ↑ Cung, Zing. "Chin Identity and Chin National Day". Chin Community in Norway. Nakuha noong 18 Nobyembre 2017.
  10. ↑ Fishbein, Emily (29 Agosto 2023). "Myanmar's striking civil servants: Displaced, forgotten, but holding on". Al Jazeera. Nakuha noong 12 Nobyembre 2023.
  11. ↑ Ghoshal, Devyjot (12 Disyembre 2021). "Insight: In Myanmar's Chin state, a grassroots rebellion grows". Reuters. Nakuha noong 13 Nobyembre 2023.
  12. ↑ "The First Chin-Written Constitution: A New Template For Self-Determination?". The Irrawady. 26 Disyembre 2023. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Disyembre 2023.
  13. ↑ Martin, Michael (1 Nobyembre 2024). "Trouble Among the Chin of Myanmar". Center for Strategic and International Studies (CSIS). Nakuha noong 16 Nobyembre 2024.
  14. ↑ Second Pyidaungsu Hluttaw, fifth regular meeting record (sa wikang Birmano), Pyidaungsu Hluttaw, p. 420
  15. ↑ 15.0 15.1 15.2 The 2014 Myanmar Population and Housing Census Census Report Volume 2-C (PDF). Department of Population Ministry of Labour, Immigration and Population. Hulyo 2016. pp. 12–15.
  16. ↑ "Laipian Pa Ni kibawl". ZomiDaily. archive.is. 29 Disyembre 2012. Inarkibo mula sa orihinal noong 31 Disyembre 2012. Nakuha noong 18 Nobyembre 2017.
  17. ↑ "Education statistics by level and by State and Division". Myanmar Central Statistical Organization. Inarkibo mula sa orihinal noong 24 Mayo 2008. Nakuha noong 19 Abril 2009.

Panlabas na kawing

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Estado_ng_Chin&oldid=2154298"