Idrohino
| |||||||||||||||||||||||||
Kaanyuan | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
colorless gas![]() Purple glow in its plasma state ![]() Spectral lines of hydrogen | |||||||||||||||||||||||||
Pangkalahatang Katangian | |||||||||||||||||||||||||
Pangalan, simbolo, bilang | hydrogen, H, 1 | ||||||||||||||||||||||||
Bigkas | /ˈhaɪdrədʒən/ HY-drə-jən[1] | ||||||||||||||||||||||||
Kategorya ng elemento | nonmetal | ||||||||||||||||||||||||
Pangkat, Piryud, Bloke | 1, 1, s | ||||||||||||||||||||||||
Batayang atomikong bigat | 1.00794(7) g·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Kompigurasyon ng elektron | 1s1 | ||||||||||||||||||||||||
Mga Elektron kada talukab | 1 (Larawan) | ||||||||||||||||||||||||
Pisikal na Katangian | |||||||||||||||||||||||||
Kulay | colorless | ||||||||||||||||||||||||
Anyo | gas | ||||||||||||||||||||||||
Densidad | (0 °C, 101.325 kPa) 0.08988 g/L | ||||||||||||||||||||||||
Densidad ng likido sa m.p. | 0.07 (0.0763 solid)[2] g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkalusaw | 14.01 K, -259.14 °C, -434.45 °F | ||||||||||||||||||||||||
Punto ng pagkulo | 20.28 K, -252.87 °C, -423.17 °F | ||||||||||||||||||||||||
Tripleng punto | 13.8033 K (-259°C), 7.042 kPa | ||||||||||||||||||||||||
Critical point | 32.97 K, 1.293 MPa | ||||||||||||||||||||||||
Init ng pagsasanib | (H2) 0.117 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Init ng baporisasyon | (H2) 0.904 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Espesipikong kapasidad sa init | (25 °C) (H2) 28.836 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Presyur ng tampuok | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Katangiang Atomiko | |||||||||||||||||||||||||
Estadong oksidadyon | 1, -1 (amphoteric oxide) | ||||||||||||||||||||||||
Elektronegatibidad | 2.20 (Iskala ni Pauling) | ||||||||||||||||||||||||
Mga enerhiya sa pagbuo ng ion | Una: 1312.0 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Kobalenteng rayos | 31±5 pm | ||||||||||||||||||||||||
Rayos Van der Waals | 120 pm | ||||||||||||||||||||||||
Iba pa | |||||||||||||||||||||||||
Estruktura ng kristal | hexagonal | ||||||||||||||||||||||||
Panunurang magnetiko | diamagnetic[3] | ||||||||||||||||||||||||
Termal na konduktibidad | (300 K) 0.1805 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Bilis ng tunog | (gas, 27 °C) 1310 m/s | ||||||||||||||||||||||||
Bilang rehistrasyon ng CAS | 1333-74-0 | ||||||||||||||||||||||||
Pinakatumatagal na isotopo | |||||||||||||||||||||||||
Pangunahing artikulo: Mga isotopo ng hydrogen | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Ang idrohino[4] (Kastila: hidrogeno, Ingles: hydrogen) ay ang unang elementong kimikal sa talaang peryodiko. Ang simbolo nito ay H at nagtataglay ng bilang atomiko na 1. Natuklasan ito ni Henry Cavendish noong 1766. Kabilang rin sa mga angking katangian nitong pagkakaroon ng atomikong bilang na 1, atomikong timbang na 1.00797, punto ng pagkatunaw na 259.14 °C, punto ng pagkulong 252.5 °C, densidad na = 0.08988 gramo sa bawat litro, at balensiyang 1.[5]
Sa karaniwang temperatura at presyon ito ay walang kulay, walang amoy, hindi metaliko, nagtataglay ng isang balensiyang elektron, at mabilis magdingas o magsiklab kung nasa porma ng diyatomikong gas (may dalawahang atomo). Ito rin ang pinakamagaan at pinakamarami o pinakamalaganp na elementong likas sa buong mundo at maging sa buong sansinukob.[5] Matatagpuan ang idroheno sa tubig at sa lahat ng organikong kawi at maging sa lahat ng may bahay na may buhay. Ang idroheno din ay may kakayahan na magkaroon ng reaksiyon sa kimikal na pamamaraan sa napakaraming elemento. Maging ang mga bituin ay nagtataglay ng idroheno sa kanilang plasmang estado. Ang elemento ring ito ang ginagamit sa paggawa ng amonya — isa alternatibong panggatong at sa kasalukuyan ay mas mabisang pinanggagalingan ng mga selulang panggatong (mga fuel cell).
Nagagamit ang hidroheno sa paggawa ng sintetikong amonya at metanol. Ginagamit din ito sa pagrerepina o pagdadalisay ng petrolyo, sa hidrohenasyon ng mga materyal na organiko, at maging sa pagpapasindi ng mga sulong oksihidroheno. Sangkap din ito sa mga panggatong na pangkuwitis.[5]
Etimolohiya ng salitang hidroheno[baguhin | baguhin ang batayan]
Hango ang salitang hidroheno mula sa Kastilang salita na hidrógeno na nagmula naman sa salitang Latin na hydrogenium na hango naman sa katagang Griyego na hydro: tubig at genes: nabubuo.
Tingnan din[baguhin | baguhin ang batayan]
Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang batayan]
- ↑ Simpson, J.A.; Weiner, E.S.C. (1989). "Hydrogen". Oxford English Dictionary. Bol. 7 (ika-2nd (na) edisyon). Clarendon Press. ISBN 0-19-861219-2.
- ↑ Wiberg, Egon; Wiberg, Nils; Holleman, Arnold Frederick (2001). Inorganic chemistry. Academic Press. pa. 240. ISBN 0123526515.
- ↑ "Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds". CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (ika-81st (na) edisyon). CRC Press.
- ↑ Almario, Virgilio, pat. (2010). "hydrogen, idrohino". UP Diksyonaryong Filipino (ika-2 (na) edisyon). UP-Sentro ng Wikang Filipino-Diliman – sa pamamagitan ni/ng Diksiyonaryo.ph.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Gaboy, Luciano L. Hydrogen, hidroheno - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
- ↑ Enriquez, Marissa. "hidroheno". English-Tagalog Dictionary.
- ↑ Gaboy, Luciano L. Idroheno - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
Lahat sa wikang Ingles:
- Los Alamos National Laboratory – Hydrogen
- RIKEN Beam Science Laboratory, Japan - Heavy hydrogen research Naka-arkibo 2007-08-03 sa Wayback Machine.
- Nuclides and Isotopes Fourteenth Edition: Chart of the Nuclides, General Electric Company, 1989
Mga kawing panlabas[baguhin | baguhin ang batayan]
Lahat sa wikang Ingles:
- Wiktionary – Hydrogen in different languages
- WebElements.com – Hydrogen
- EnvironmentalChemistry.com – Hydrogen
- It's Elemental – Hydrogen
- Pictures of Hydrogen
- The Hydrogen Expedition Naka-arkibo 2017-06-27 sa Wayback Machine.
- Hydrogen H2 Properties, Uses, Applications
- The Hydrogen Expedition Naka-arkibo 2017-06-27 sa Wayback Machine.
Talaang peryodiko | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
H | He | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Li | Be | B | C | N | O | F | Ne | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Na | Mg | Al | Si | P | S | Cl | Ar | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
K | Ca | Sc | Ti | V | Cr | Mn | Fe | Co | Ni | Cu | Zn | Ga | Ge | As | Se | Br | Kr | ||||||||||||||||||||||||
Rb | Sr | Y | Zr | Nb | Mo | Tc | Ru | Rh | Pd | Ag | Cd | In | Sn | Sb | Te | I | Xe | ||||||||||||||||||||||||
Cs | Ba | La | Ce | Pr | Nd | Pm | Sm | Eu | Gd | Tb | Dy | Ho | Er | Tm | Yb | Lu | Hf | Ta | W | Re | Os | Ir | Pt | Au | Hg | Tl | Pb | Bi | Po | At | Rn | ||||||||||
Fr | Ra | Ac | Th | Pa | U | Np | Pu | Am | Cm | Bk | Cf | Es | Fm | Md | No | Lr | Rf | Db | Sg | Bh | Hs | Mt | Ds | Rg | Cn | Nh | Fl | Mc | Lv | Ts | Og | ||||||||||
|