Italya noong Gitnang Kapanahunan
Ang kasaysayan ng Italya sa Gitnang Kapanahunan ay maaaring matukoy bilang ang panahon sa pagitan ng pagbagsak ng Kanlurang Imperyong Romano at ng Renasimyento ng Italya. Ang Huling Sinauna sa Italya ay tumagal hanggang sa ika-7 siglo sa ilalim ng Kahariang Ostrogodo at ng Imperyong Bisantino sa ilalim ng dinastiyang Justiniano, ang Bisantinong Papa hanggang sa kalagitnaan ng ika-8 siglo. Ang wastong "Gitnang Kapanahunan" ay nagsimula habang ang Imperyong Bisantino ay humihina sa ilalim ng panggigipit ng mga Muslim na pananakop, at ang karamihan sa Eksarkado ng Ravena sa wakas ay nahulog sa ilalim ng pamamahalang Lombardo noong 751. Mula sa panahong ito, ang mga dating estado na bahagi ng Eksarkado at hindi nasakop ng Kahariang Lombardo, tulad ng Dukado ng Napoles, ay naging mga de facto na independiyenteng estado, na nagkaroon ng mas kaunting panghihimasok mula sa Silangang Imperyong Romano.[1]
Ang pamamahala ng mga Lombardo ay nagwakas sa pagsalakay ni Carlomagno noong 773, na nagtatag ng Kaharian ng Italya at mga Estado ng Papa sa malaking bahagi ng Hilaga at Gitnang Italya. Nagtakda ito ng nauna para sa pangunahing salungatan sa pulitika sa Italya sa mga sumunod na siglo, sa pagitan ng Papa at ng Banal na Emperador Romano, na nagtapos sa salungatan sa pagitan ni Papa Gregorio VII at Enrique IV at ng huli na "Paglalakad tungong Canossa" noong 1077.[2]
Noong ika-11 siglo, sa Hilaga at Gitnang bahagi ng tangway, nagsimula ang isang pampolitikang pag-unlad na natatangi sa Italya, ang pagbabago ng medyebal na komuna sa mga makapangyarihang lungsod-estado, marami sa mga ito, na namodelo sa sinaunang Republikang Romano. Ang mga lungsod tulad ng Venecia, Milan, Genova, Florencia, Siena, Pisa, Bolonia bukod sa iba pa, ay umangat sa mahusay na kapangyarihang pampolitika, naging pangunahing sentro ng pananalapi at kalakalan. Ang mga estadong ito ay nagbigay daan para sa Renasimyentong Italyano at ang pagtatapos ng naunang kadiliman ng Gitnang Kapanahunan.[3]
Pagkatapos ng tatlong dekada ng mga digmaan sa Lombardia sa pagitan ng Dukado ng Milan at Republika ng Venecia, sa kalaunan ay nagkaroon ng balanse ng kapangyarihan sa pagitan ng limang umuusbong na makapangyarihang mga estado, na sa Kapayapaan ng Lodi ay nabuo ang tinatawag na Italic League, sa inisyatiba ng Francesco I Sforza, na nagdadala ng bahagyang kalmadong kalagayan para sa rehiyon sa unang pagkakataon sa mga siglo. Ang limang kapangyarihang ito ay ang Republika ng Venecia, Republika ng Florencia, ang Dukado ng Milan, at ang Estado ng Simbahan, na nangingibabaw sa hilaga at gitnang bahagi ng Italya at ang Kaharian ng Napoles sa timog.[4][5]
Ang walang katiyakan na balanse sa pagitan ng mga kapangyarihang ito ay natapos noong 1494 nang humingi ng tulong ang duke ng Milan Ludovico Sforza kay Carlos VIII ng Pransiya laban sa Venecia, na nagdulot ng Digmaang Italyano noong 1494–98. Bilang kinalabasan, ang Italya ay naging isang larangan ng labanan ng mga dakilang kapangyarihan sa Europa sa susunod na animnapung taon, sa wakas ay nagtapos sa Digmaang Italyano noong 1551–59, na nagtapos sa Habsburgong España bilang dominanteng kapangyarihan sa Timog Italya at sa Milan. Ang Pamilya Habsburgo ay kumokontrol sa mga teritoryo sa Italya sa panahon ng maagang modernong panahon, hanggang sa pagsalakay ni Napoleon sa Italya noong 1796.
Ang terminong "Gitnang Kapanahunan" mismo sa huli ay nagmula sa paglalarawan ng panahon ng "kalabuan" sa kasaysayan ng Italya noong ika-9 hanggang ika-11 na siglo, ang saeculum obscurum o "Madilim na Panahon" ng papadong Romanong[6] na nakikita mula sa pananaw ng mga Humanistang Italyano ng ika-14 hanggang ika-15 siglo.
Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Storia dell'Esarcato d'Italia". www.homolaicus.com. Nakuha noong 2021-09-17.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Creber, Alison (2018-01-23). "Women at Canossa. The role of royal and aristocratic women in the reconciliation between Pope Gregory VII and Henry IV of Germany". Storicamente (sa wikang Italyano). 13. doi:10.12977/stor681. ISSN 1825-411X.
{{cite journal}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "The End of Europe's Middle Ages - Italy's City-States". www.faculty.umb.edu. Nakuha noong 2021-09-16.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "italica, Lega nell'Enciclopedia Treccani". www.treccani.it (sa wikang Italyano). Nakuha noong 2021-09-16.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ "BiblioToscana - Lega Italica (1454)". biblio.toscana.it. Nakuha noong 2021-09-16.
{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) - ↑ Will Durant refers to the period from 867 to 1049 as the "nadir of the papacy"
Karagdagang pagbabasa
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Cristina La Rocca (Ed.): Italya sa Maagang Middle Ages: 476-1000 (Maikling Kasaysayan ng Oxford ng Italya), Oxford 2002.
- Ruggiero, Guido. The Renaissance in Italy: A Social and Cultural History of the Rinascimento (Cambridge University Press, 2015). 648 pp. online na pagsusuri
Padron:Italy topicsPadron:Middle Ages by regionPadron:Middle Ages