Tingnan ang wikitext ng Labanan sa Stalingrado

{{Infobox Military Conflict
|conflict= Labanan ng Stalingrado<br>{{nobold|{{native name|de|Schlacht von Stalingrad}}<br>{{native name|ru|Сталинградская битва}}<br>{{resize|95%|{{lang|ru-latn|Stalingradskaya bitva}}}}}}
|partof= [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Silangang Teatro]] ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]
|campaign=
|image=
|caption= Isang sundalong Sobyet na nagwawagayway sa Bandilang Sobyet sa gitnang plasa ng Stalingrad noong 1943
|date= 23 Agosto 1942 – 2 Pebrero 1943<br>({{Age in years, months, weeks and days|month1=08|day1=23|year1=1942|month2=02|day2=02|year2=1943}})
|place= [[Volgogrado|Stalingrado]], [[SPSR ng Rusya]], [[Unyong Sobyetiko]]
|casus=
|territory= 
|result= Pangwakas na tagumpay ng mga Sobyet
|combatant1 = {{ubl|[[Talaksan: Flag of German Reich (1935–1945).svg|20px]] [[Alemanyang Nazi|Alemanyang Nazi]]|[[Talaksan:Flag of Romania.svg|20px]] [[Rumanya]]|[[Talaksan:Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg|20px]] [[Pasistang Italya|Italya]]|[[Talaksan:Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg|20px]] [[Kaharian ng Hungriya|Hungriya]]|[[Talaksan:Flag of Croatia (1941–1945).svg|20px]] [[Makasarinlang Estado ng Kroasya|Kroasya]]}}
|combatant2 = [[Talaksan:Flag of the Soviet Union (1936 – 1955).svg|20px]] [[Unyong Sobyetiko]]
|commander1 = {{ubl||{{flagicon image|Standarte Adolf Hitlers.svg}} '''[[Adolf Hitler]]'''|{{nowrap|{{Flagicon|Nazi Germany}} [[Maximilian von Weichs]]}}|{{Flagicon|Nazi Germany}} [[Friedrich Paulus]]|{{Flagicon|Nazi Germany}} [[Hermann Hoth]]|{{Flagicon|Nazi Germany}} [[Erich von Manstein]]|{{Flagicon|Nazi Germany}} [[Wolfram Freiherr von Richthofen|W. F. von Richthofen]]|{{Flagicon|Kingdom of Romania}} [[Petre Dumitrescu]]|{{Flagicon|Kingdom of Romania}} [[Constantin Constantinescu-Claps|C. Constantinescu]]|{{flagicon image|Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg}} [[Italo Gariboldi]]|{{flagicon image|Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg}} [[Gusztáv Jány]]|{{flagicon image|Flag of Croatia (1941–1945).svg}} [[Viktor Pavičić]]}}
|commander2 = {{Unbulleted list
|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} '''[[Josef Stalin]]'''|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Georgy Zhukov]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Nikolay Voronov]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Aleksandr Vasilevsky]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Andrey Yeremenko]]|{{nowrap|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Konstantin Rokossovsky]]}}|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Nikolai Fyodorovich Vatutin|Nikolai Vatutin]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Vasily Chuikov]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Semyon Timoshenko]]|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} [[Rodion Malinovsky]]}}
| strength1 = {{flagicon image|Oberbefehlshaber Heeresgruppe.svg}} '''[[Hukbong Grupo B]]''':
* {{Flagicon|Nazi Germany}} Ika-6 na Hukbo
* {{Flagicon|Nazi Germany}} Ika-4 na Hukbong Panzer
* {{Flagicon|Kingdom of Romania}} Ika-3 Hukbo
* {{Flagicon|Kingdom of Romania}} Ika-4 na Hukbo
* {{flagicon image|Flag of Italy (1861-1946) crowned.svg}} Ika-8 Hukbo
* {{flagicon image|Flag of Hungary (1915-1918, 1919-1946).svg}} Ika-2 Hukbo
* {{flagicon image|Flag of Croatia (1941–1945).svg}} Lehiyong Kroata
{{flagicon image|OKH2.svg}} '''[[Hukbong Grupo Don]]''':
* {{Flagicon|Nazi Germany}} Ika-6 na Hukbo
* {{Flagicon|Nazi Germany}} Ika-4 na Hukbong Panzer
* {{Flagicon|Nazi Germany}} Ika-1 Hukbong Panzer
* {{Flagicon|Kingdom of Romania}} Ika-3 Hukbo
| strength2 = {{Flagicon|Soviet Union|1936}} '''[[Hanay Stalingrado]]''':
* Ika-28 Hukbo
* Ika-51 Hukbo
* Ika-57 Hukbo
* Ika-62 Hukbo
* Ika-64 na Hukbo
{{Flagicon|Soviet Union|1936}} '''Hanay Don''':
* Ika-24 Hukbo
* Ika-65 Hukbo
* Ika-66 na Hukbo
{{nowrap|{{Flagicon|Soviet Union|1936}} '''Timog-Kanlurang Hanay''':}}
* Ika-1 Hukbong Guwardiya
* Ika-5 Hukbong Tangke
* Ika-21 Hukbo
|casualties1= 1,130,000 sundalong namatay, nasugatan, nagkasakit at nawawala<br />4,000 tangkeng nawasak<br />15,000 kanyon at mga mortar na nawasak<br />2,700 eroplanong nawasak
|casualties2 = mahigit ~1,000,000 sundalong namatay, nasugatan, nagkasakit at nawawala<br />100,000 nabihag<br />2,000 tangkeng nawasak<br />6,000 kanyon at mga mortar na nawasak<br />1,000 eroplanong nawasak<br />Pagkawasak ng buong Ika-6 Hukbo ng Alemanya
}}

Ang '''Labanan sa Stalingrado''' ([[Agosto 23]], [[1942]] – [[Pebrero 2]], [[1943]]) ay pangunahing sagupaang militar sa [[Silangang Hanay (Ikalawang Digmaang Pandaigdig)|Silangang Hanay]] ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] kung saan kinalaban ng [[Alemanyang Nazi]] ang [[Unyong Sobyetiko]] para sa kontrol sa lungsod ng [[Stalingrado]] sa Timog Russia. Ang labanan ay nailalarawan sa pamamagitan ng mabangis na malapit na labanan at direktang pag-atake sa mga sibilyan sa mga pagsalakay sa himpapawid, na ang labanan ay nagpapakita ng digmang kalunsuran, at ito ay malawak na itinuturing bilang ang nag-iisang pinakamalaking labanan sa lungsod sa kasaysayan.

Nangyari ang labanan sa Stalingrad noong ika-23 ng Agusto hanggang ika-2 ng Pebrero, 1943, sa kapanahunan ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], kung saan nagsagupaan ang mga hukbo ng [[Alemanya]] at mga kaalyado laban sa mga hukbo ng mga Sobyet para sa kontrol ng Lungsod ng Stalingrad ([[Volgograd]] sa kasulukuyan) sa timog-silangang [[Rusya]]. Tumagal ang labanan sa 5 buwan, isang linggo at 3 araw.

Kilala ang labanan sa hindi kailanmang matutumbansang bangis ng labanan sa loob ng lungsod, walang humpay na pandadanak ng dugo sa bawat isa, at ang pagwawalang-bahala sa mga biktima sa labanan, mapa-militar man o mapa-sibilyan. Isa ang labanan sa mga pinakamadugong labanan sa kasaysayan ng daigdig. Napakalaki ang pinaghalong bilang ng mga biktima sa labanan na aabot ng hindi bababa sa dalawang milyon ang namatay, nasugatan at nagkasakit. Naging balakid ang labanan para sa mga Aleman kung saan ito na ang pangwakas na katapusan ng kanilang mga tagumpay sanhi ng dami ng nawalang tauhan at mga kagamitang pandigma para isagawa pa ang pakikidigma sa mga lupain ng Unyong Sobyet, bagkus nawalan ng pagkakaisa para muling magtagumpay sa mga labanan sa Silangang Teatro ng pakikipaglaban sa kapanahunan ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

==Pinagmulan at Kadalihanan==
Sa impluwensya ng heopolitikong si Karl Haushofer, ninais ni [[Adolf Hitler]] na gawing mga kolonyang Aleman ang lupain ng [[Unyong Sobyetiko]] na babansagang "Germania". Sa pagitan ng 1939 at 1941, kinalaban ng [[Alemanyang Nazi]] ang mga makasaysayang kaaway nito sa [[Kanluran]]: ang [[Pransiya]] at [[Reyno Unido]]. Gayunpaman, hindi kinalimutan ni Hitler ang kanyang tunay na layunin na sakupin ang [[Silangang Europa]] at lipulin ang lahing Eslabo. Inumpisahan niya ang [[Operasyong Barbarossa]] sa pagsalakay ng USSR noong 22 Hunyo 1941 kahit hindi pa niya natatalo ang [[Inglatera]]. Naging kumbinsido si Hitler sa kahinaan ng estadong Sobyetiko na itinuring niyang higante na may mga paang luwad; naniwala siyang tatalikod ang mga mamamayan nito kay [[Josef Stalin]] na magpapahintulot sa kanya na kumpletuhin ang paglusob bago ang taglamig. Sa laki ng kanyang tiwala rito ay binalewala niya ang opinyon ng kanyang mga heneral at inatasan silang manatili sa plano. Isang araw bago ang paglusob, humigit-kumulang tatlong milyong sundalong Aleman ang hinanda para sa operasyon, na nakakalat mula [[Pinlandiya]] hanggang [[Dagat Baltiko]]. Mahigit 950,000 dayuhang sundalo mula sa mga bansang Aksis ang nakilahok dito.

Pagsapit ng Disyembre 1941, ang digmaan ay hindi pa umabot sa orihinal na pinagplanuhan ng Mataas na Komando ng Alemanya. Patuloy na nilabanan ng [[Leningrado]] at [[Sevastopol]] ang pagkubkob mula sa hilaga at timog, at pumalpak na rin ang opensiba sa Mosku. Hinarap din nila ang di-inaasahang kontra-opensibang Sobyetiko galing sa kabisera ng Rusya. Kinailangang tanggapin ng mga opisyal na Nazi ang katotohanan na sa kabila ng paggapi at paghuli sa daan-daang libong sundalo ng [[Hukbong Pula]] sa mga nakaraang buwan, nakapagtalaga ang USSR ng sapat na mga reserba dahil sa nilagdaan nilang Pakto ng Neutralidad sa [[Imperyong Hapones]] upang magsagawa ng isang malaking kontra-opensiba. Dinagdagan pa ito ng mga dibisyong mula pa sa [[Siberya]] na pinangunahan ni Heneral [[Georgy Zhukov]], na noo'y naka-istasyon pa sa hangganan ng [[Manchuria]]. Sa huli, at tulad ng matagal nang pinaniniwalaan, naunawan na ng pamunuang Aleman na tila "hindi maubos-ubos" ang mga reserba ng kaaway, partikular na sa halatang numerikal na superyoridad ng Unyong Sobyetiko. 

Sa kabila nito, may konsiderableng pag-unlad na nagawa ang Alemanyang Nazi. Malalim an napasukang teritoryo ng [[Wehrmacht]] sa kanlurang bahagi ng USSR, kabilang ang Ukranya, Biyelorusya, at ang mga republika sa rehiyong Baltiko. Sa Kanlurang Hanay, hinawakan ng mga Aleman ang karamihan sa Europa, pinigilan ng opensibang U-boat ang suportang Amerikano, at sa Hilagang Aprika ay nakuha ni [[Erwin Rommel]] ang Tobruk. Pinatatag nila ang isang hanay na umabot mula Leningrado hanggang Rostov, kasama ang ilang maliit na salyente. Nanatili ang tiwala ni Hitler na matatalo ang Hukbong Pula sapagkat nakapagreorganisa na ng maayos ang Hukbong Grupo Sentro. Nagpasya si Hitler na ang kampanyang tag-init ng 1942 ay ita-target ang katimugang Unyong Sobyetiko. Unang nilayon ang pagsira sa industriyal na kapasidad ng Stalingrado at harangan ang trapiko ng Ilog Volga, na naging mahalaga sa pagkonekta sa [[Kaukasya]] at [[Dagat Kaspiyo]] sa gitnang Rusya. Makakagambala rin ito sa ayudang Lend-Lease na dumadaan sa Koridor ng Persya. Gayunpaman, noong 23 Hulyo 1942 ay pinalawak ni Hitler ang obhetibo ng kampanya upang isama ang pagsakop sa [[Stalingrado]], isang lungsod na may napakalaking halaga sa propaganda dahil dinala nito ang pangalan ni Stalin, ang kanyang mortal na kaaway. Iniutos niya na matapos mahuli ang Stalingrado ay puksain ang populasyon nito; lahat ng lalaking mamamayan ay patayin at ang kababaihan at kabataa'y ipapatapon dahil sa kanilang ugaling "lubos na komunista". Hinangad ang pagbagsak ng lungsod upang matiyak ang hilagang at kanlurang bahagi ng pagsulong ng Alemanya sa [[Baku]] para makuha ang yamang petrolyo nito. Nagmula ang pagbago ng plano sa pagkumpiyansa ng komandong Aleman at pagmaliit nila ng mga reserbang Sobyetiko. Samantala, si Stalin, na kumbinsidong unang aatakehin ng Alemanya ang Mosku, ay binigyang-priyoridad ang pagtatanggol sa kabisera. 

[[Kategorya:Ikalawang Digmaang Pandaigdig]]