Lalawigan ng Chonburi
Chonburi ชลบุรี | |||
|---|---|---|---|
  .jpg) Mula sa taas: Tanawin ng Pattaya,Santuwaryo ng Katotohanan, Palasyo ng Phra Chuthathut ni Ko Sichang | |||
| |||
| Bansag: ทะเลงาม ข้าวหลามอร่อย อ้อยหวาน จักสานดี ประเพณีวิ่งควาย ('Magandang dagay, masarap na Khao Lam, Matamis na tubó, Mahusay na paghabo, at tradisyon ng pagtakbo ng kalabaw) | |||
 Lokasyon sa Taylandiya | |||
| Mga koordinado: 13°13′N 101°11′E / 13.217°N 101.183°EMga koordinado: 13°13′N 101°11′E / 13.217°N 101.183°E | |||
| Country | Taylandiya | ||
| Rehiyon | Silangang Taylandiya | ||
| Kabeserang Panlalawigan | Chonburi | ||
| Pinakamalaking Lungsod | Si Racha | ||
| Settled | c. 7th century, as Phrarot city | ||
| Founded as city | 1897–1932 | ||
| Itinatag bilang lalawigan | 1933 | ||
| Governing body | Tanggapang Panlalawigan ng Chonburi | ||
| Pamahalaan | |||
| • Uri | Lalawigan | ||
| • Gobernador | Phakkhrathon Thianchai (simula Oktubre 2016) | ||
| Lawak | |||
| • Province | 4,363 km2 (1,685 milya kuwadrado) | ||
| Ranggo sa lawak | Ika-50 | ||
| Taas | 50 m (160 tal) | ||
| Populasyon (2018)[2] | |||
| • Province | 1,535,445 | ||
| • Ranggo | Ika-9 | ||
| • Kapal | 351.9/km2 (911/milya kuwadrado) | ||
| • Ranggo sa densidad | Ika-10 | ||
| Human Achievement Index | |||
| • HAI (2017) | 0.6613 "high" Ikaanim | ||
| Sona ng oras | UTC+07:00 (ICT) | ||
| Postal code | 20xxx | ||
| Calling code | 038 | ||
| Kodigo ng ISO 3166 | TH-20 | ||
Ang Chonburi (Thai: ชลบุรี, RTGS: Chon Buri, [tɕ͡ʰōn bū.rīː] (
pakinggan)) ay isang lalawigan ng Thailand (changwat) na matatagpuan sa silangang Taylandiya.[4] Ang kabesera nito ay pinangalanang Chonburi. Ang mga karatig na lalawigan ay (paikot pakanan mula sa hilaga) Chachoengsao, Chanthaburi, at Rayong, habang ang Look ng Bangkok ay nasa kanluran. Ang Pattaya, isang pangunahing destinasyon sa turismo sa Taylandiya, ay matatagpuan sa Chonburi, kasama ang Laem Chabang, ang pangunahing daungan ng bansa. Ang populasyon ng lalawigan ay mabilis na lumaki at ngayon ay umabot na sa 1.7 milyong residente, bagaman ang malaking bahagi ng populasyon ay lumulutang o hindi nakarehistro.[5] Ang rehistradong populasyon noong 31 Disyembre 2018 ay 1.535 milyon.
Mga pangalan at etimolohiya[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang salitang Taylandes na chon (ชล / t͡ɕʰon˧ /) ay nagmula sa salitang Sanskritong jalá ( जल ) na nangangahulugang "tubig", at ang salitang buri ( บุรี; / bu˨˩.riː˧ /) mula sa Sanskritong purī ( पुरी ); ibig sabihin ay "bayan" o "lungsod"; kaya ang pangalan ng lalawigan ay nangangahulugang "lungsod ng tubig". Ang lokal na Tsinong pangalan para sa lalawigan ay萬佛歲, na isang pagsasalin ng "Bang Pla Soi" (บางปลาสร้อย) ang dating pangalan ng Mueang Chonburi district, ang kabesera ng distrito ng lalawigan ng Chonburi. (Ang pangalang ito ay pinanatili para sa isa sa mga subdistrito ng Mueang Chonburi.) Ang karaniwang pangalan ng Tsino para sa lalawigan ay isang ponetikong pagsasabuhay ng "Chonburi",春武里; .
Kasaysayan[baguhin | baguhin ang wikitext]
Prehistoriko[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang lalawigan ng Chonburi ay dating isang sinaunang pamayanan na dating tinitirhan ng mga Neolithikong tao mula pa noong sinaunang panahon. Dahil nagkaroon ng mga arkeolohikang paghuhukay at natagpuan ang mga bakas ng sinaunang prehistorikong pamayanan sa Ilog Phan Thong, na nasa lugar ng Wat Khok Phanom Dee, Subditrito ng Tha Kham, Distrito ng Phanat Nikhom. Maaaring ipagpalagay na sa nakaraan, ang lugar ng lalawigan ng Chonburi ay dating tahanan ng tatlong maunlad na sinaunang lungsod: Phrarot, Si Phalo, at Phaya Rae. Sa pamamagitan ng teritoryo ng 3 lungsod na ito na magkasama bilang lalawigan ng Chonburi sa kasalukuyan.
Aling mga arkaeolohikong pook ang natuklasan noong panahong iyon ang nakakita ng mahahalagang archaeolohikong bagay tulad ng mga palakol, pinakintab na bato, alahas tulad ng mga pulseras, kuwintas, palayok gamit ang isang tali. At natagpuan din ang mga labi ng lamang-dagat. Napag-alaman na ang lugar na ito ay mas malapit sa baybayin kaysa ngayon. Ang lahat ng nabanggit na arkaeolohikong pook ay bahagi ng ebidensiya na nagpapakita ng mahabang kasaysayan ng lalawigan ng Chonburi.
Panahong Khmer[baguhin | baguhin ang wikitext]
Kinilala ang Chonburi mula pa noong panahon ng Dvaravati at sa panahon ng paghahari ng Imperyong Khmer at Kahariang Sukhothai. Ang Chonburi sa una ay isang maliit na bayan ng agrikultura at pamayanan ng pangingisda, ngunit noong panahon ng Kahariang Ayutthaya (1350-1767), ang Chonburi ay inuri bilang isang commodore na uri ng lungsod. Sa mapa ng Triphum, lumitaw ito kasama ng higit pang mga pangunahing bayan gaya ng Bangsai (บางทราย; ngayon ay subdistrito ng Chonburi), Bangplasoi (บางปลาสร้อย; ngayon ay isang subdistrito ng Chonburi), Bangplasoi (บางปลาสร้อย; ngayon ay isang sentro na lugar sa Chonพพพยรพพยรพยรพยรอย; ngayon ay isang sentro ng Bangplasoi subdistrito ng Si Racha), at Banglamung (บางละมุง; ngayon ay isang distrito ng Chonburi). Kahit na ito ay isang maliit na bayan, pinayaman nito ang mga likas na yaman kapuwa sa lupa at sa dagat. Bukod dito, ang mga nasa Chonburi ay nakipag-ugnayan sa mga mandaragat na Tsino, na dumating upang makipagkalakalan sa Siam.
Mga dibisyong administratibo[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pamahalaang panlalawigan[baguhin | baguhin ang wikitext]
Ang lalawigan ng Chonburi ay binubuo ng 11 distrito (amphoe). Ang mga ito ay higit pang hinati sa 92 na mga subdistrito (tambon) at 710 na mga nayon (muban).
| Mapa | # | Pangalan | Taylandes | Populasyon (2018) | Mga pagkakahati |
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| — Mga Distrito — | |||||
| 1 | Mueang Chonburi | เมืองชลบุรี | 335,063 | 18 tambon — 107 muban | |
| 2 | Ban Bueng | บ้านบึง | 103,377 | 8 tambon — 52 muban | |
| 3 | Nong Yai | หนองใหญ่ | 23,625 | 5 tambon — 24 muban | |
| 4 | Bang Lamung | บางละมุง | 315,437 | 8 tambon — 72 muban | |
| 5 | Phan Thong | พานทอง | 69,429 | 11 tambon — 76 muban | |
| 6 | Phanat Nikhom | พนัสนิคม | 124,637 | 20 tambon — 185 muban | |
| 7 | Si Racha | ศรีราชา | 301,799 | 8 tambon — 73 muban | |
| 8 | Ko Sichang | เกาะสีชัง | 4,560 | 1 tambon — 7 muban | |
| 9 | Sattahip | สัตหีบ | 165,492 | 5 tambon — 40 muban | |
| 10 | Bo Thong | บ่อทอง | 50,318 | 6 tambon — 47 muban | |
| 11 | Ko Chan | เกาะจันทร์ | 37,670 | 2 tambon — 27 muban | |
Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]
- ↑ Advancing Human Development through the ASEAN Community, Thailand Human Development Report 2014, table 0:Basic Data (PDF) (Ulat). United Nations Development Programme (UNDP) Thailand. pp. 134–135. ISBN 978-974-680-368-7. Nakuha noong 17 January 2016, Data has been supplied by Land Development Department, Ministry of Agriculture and Cooperatives, at Wayback Machine.
{{cite report}}: CS1 maint: postscript (link)[patay na link] - ↑ "ร่ยงานสถิติจำนวนประชากรและบ้านประจำปี พ.ศ.2561" [Statistics, population and house statistics for the year 2018]. Registration Office Department of the Interior, Ministry of the Interior. stat.bora.dopa.go.th (sa Thai). 31 December 2018. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2 April 2019. Nakuha noong 20 June 2019.
- ↑ Human achievement index 2017 by National Economic and Social Development Board (NESDB), pp. 1–40, maps 1–9, retrieved 14 September 2019, ISBN 978-974-9769-33-1.
- ↑ "About Chon Buri". Tourism Authority of Thailand (TAT). Nakuha noong 31 May 2015.
- ↑ "Thailand: Administrative Division (Provinces and Districts) - Population Statistics, Charts and Map".
