Megalito

Dolmen sa Pulo ng Ganghwa, Timog Korea (c. 300 BK)

Megalitikong Batu Brak, Lalawigan ng Lampung, Indonesia (c. 2100 BK)

Libingang megalitikong Harhoog sa Keitum, Sylt, Alemanya (c. 3000 BK)

Ang megalito ay isang malaking bato na ginamit upang bumuo ng isang estruktura o monumentong prehistoriko, mag-isa man o kasama ng iba pang bato. Mahigit sa 35,000 estrukturang megalitiko ang natukoy sa buong Europa, mula sa Suwesya sa hilaga hanggang sa Dagat Mediteraneo sa timog.

Ang salita ay unang ginamit noong 1849 ng antikwaryong Britaniko na si Algernon Herbert bilang pagtukoy sa Stonehenge at nagmula sa mga sinaunang Griyegong salitang "mega" para sa dakila at "lithos" para sa bato. Karamihan sa mga umiiral na megalito ay itinayo sa pagitan ng panahon ng Neolitiko (bagaman kilala ang mga naunang halimbawa mula noong Mesolitiko) sa panahon ng Tanso, at sa Panahon ng Bronse.

Mga uri at kahulugan

{{{1}}}]] 5000 - 1500 BC

Habang ang "megalito" ay kadalasang ginagamit upang ilarawan ang isang piraso ng bato, maaari rin itong gamitin upang tukuyin ang isa o higit pang mga bato na naputol sa tiyak na mga hugis para sa mga espesyal na layunin. Ito ay ginamit upang ilarawan ang mga istrukturang itinayo ng mga tao mula sa maraming bahagi ng mundo na naninirahan sa maraming iba't ibang panahon. Ang pinakakilalang megalito ay hindi mga puntod.

Mga isahang bato

Ang pinakamalaking megalito ng sinaunang mundo, na natagpuan sa Baalbek, Libano, ay hinukay noong panahon ng Imperyong Romano

Menhir

Menhir ang pangalang ginamit sa Kanlurang Europa para sa isang patayong bato na itinayo noong sinaunang panahon; minsan ay tinatawag na "batong nakatayo".

Monolito

Ang monolito ay anumang isahang nakatayong bato na itinayo noong sinaunang panahon.

Estilo ng dulong bato

Ang mga solong megalito ay inilalagay nang pahalang, kadalasan sa ibabaw ng mga silid ng libing, nang hindi gumagamit ng mga batong pangsuporta.

Maramihang bato

Mga pagkakahanay

Maramihang mga megalito na inilagay na may kaugnayan sa isa't isa na may intensiyon. Madalas na nakalagay sa mga hilera o sinuso. Ang ilang pagkakaayos, gaya ng mga batong Carnac sa Bretanya, Pransiya, ay binubuo ng libo-libong bato.

Megalitikong pader

Tinatawag ding mga Siklopeang pader

Mga bilog na bato

Sa karamihan ng mga wika, ang mga batong nakabilog ay tinatawag na "cromlechs" (isang salita sa wikang Gales); ang salitang "cromlech" ay minsan ginagamit na may ganoong kahulugan sa Ingles.

Dolmen

Ang Dolmen ay isang uri ng megalitikong isahang-kamara na libingan, karaniwang binubuo ng isang malaking patag na pahalang na bato (capstone) na sinusuportahan ng dalawa o higit pang patayong bato (mga patayo). Ang mga estrukturang ito ay karaniwang ginagamit bilang mga lugar ng libingan at petsa mula sa unang bahagi ng panahon ng Neolitiko. Ang mga dolmen ay matatagpuan sa maraming bahagi ng mundo, kabilang ang Europa, Asya, at Africa, na may mga kapansin-pansing halimbawa sa mga bansa tulad ng Pransiya, Irlanda, Timog Korea, at India.

Cist

Ang cist ay isang maliit na gawa sa bato na parang kabaong na kahon o osaryo na ginagamit upang hawakan ang mga katawan ng mga patay. Ang mga libing ay mga megalitiko na anyo na halos kapareho ng mga dolmen sa estruktura. Ang mga ganitong uri ng libing ay ganap na nasa ilalim ng lupa.

Distribusyong heograpiko ng mga megalito

Mga megalito sa Asya

Timog-silangang Asya

Ang kapuluang Indonesia ay ang naglalaman ng mga kulturang megalito ng Austronesyo at Melanesia noong nakaraan at kasalukuyan. Ang mga buhay na kulturang megalit ay matatagpuan sa Nias, isang nakabukod na isla sa kanlurang baybayin ng Hilagang Sumatra, ang mga Batak sa loob ng Hilagang Sumatra, sa isla ng Flores at Sumba sa Silangang Nusa Tenggara at gayundin ang mga taong Toraja mula sa looban ng Timog Sulawesi. Ang mga megalito na kulturang ito ay nanatiling napanatili, nakahiwalay at hindi nababagabag hanggang sa huling bahagi ng ika-19 na siglo.

Karagdagang pagbabasa

Mga artikulo

• KL Feder, "Irrationality and Popular Archaeology". American Antiquity, Vol. 49, No. 3 (July 1984), pp. 525–541. doi:10.2307/280358
• A Fleming, "Megaliths and post-modernism. The case of Wales". Antiquity, 2005.
• A Fleming, "Phenomenology and the Megaliths of Wales: a Dreaming Too Far?". Oxford Journal of Archaeology, 1999
• HJ Fleure, HJE Peake, "Megaliths and Beakers". The Journal of the Royal Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 60, Jan. – Jun., 1930 (Jan. – Jun., 1930), pp. 47–71. doi:10.2307/2843859
• P Hiscock (1996). "The New Age of alternative archaeology of Australia". Archaeology in Oceania. 31 (3): 152–164. doi:10.1002/j.1834-4453.1996.tb00358.x. Inarkibo mula sa orihinal noong 2007-06-10.
• G Kubler, "Period, Style and Meaning in Ancient American Art". New Literary History, Vol. 1, No. 2, A Symposium on Periods (Winter, 1970), pp. 127–144. doi:10.2307/468624
• J McKim Malville, F Wendorf, AA Mazar, R Schild, "Megaliths and Neolithic astronomy in southern Egypt". Nature, 1998.
• MW Ovenden, DA Rodger, "Megaliths and Medicine Wheels". Bulletin of the American Astronomical Society, 1978
• A Sherratt, "The Genesis of Megaliths". World Archaeology. 1990. (JSTOR)
• A Thom, "Megaliths and Mathematics". Antiquity, 1966.
• D Turnbull (2002). "Performance and Narrative, Bodies and Movement in the Construction of Places and Objects, Spaces and Knowledges: The Case of the Maltese Megaliths". Theory, Culture & Society. 19 (5–6): 125–143. doi:10.1177/026327602761899183.

Mga libro

• Asthana, S. (1976). History and archaeology of India's contacts with other countries, from earliest times to 300 B.C.. Delhi: B.R. Pub. Corp.
• Deo, S. B. (1973). Problem of South Indian megaliths. Dharwar: Kannada Research Institute, Karnatak University.
• Goudsward, D., & Stone, R. E. (2003). America's Stonehenge: the . Boston: Branden Books.
• Illustrated Encyclopedia of Humankind (The): Worlds Apart (1994) Weldon Owen Pty Limited
• Moffett, M., Fazio, M. W., & Wodehouse, L. (2004). A world history of architecture. Boston: McGraw-Hill.
• Nelson, Sarah M. (1993) The Archaeology of Korea. Cambridge University Press, Cambridge.
• O'Kelly, M. J., et al. (1989). Early Ireland: An Introduction to Irish Prehistory. Cambridge University Press. ISBN 0521336872
• Parker, Joanne (editor) (2009). Written On Stone: The Cultural Reception of British Prehistoric Monuments (Cambridge Scholars Publishing; 2009). ISBN 1443813389
• Patton, Mark (1993). Statements in Stone: monuments and society in Neolithic Brittany. Routledge. 209 pages. ISBN 0415067294
• Pohribný, Jan (photo) & Richards, J (introduction) (2007). Magic Stones; the secret world of ancient megaliths. London: Merrell. ISBN 978-1858944135
• Pozzi, Alberto (2013). Megalithism – Sacred and Pagan Architecture in Prehistory. Universal Publisher. ISBN 978-1612332550
• Stukeley, W., Burl, A., & Mortimer, N. (2005). Stukeley's 'Stonehenge': an unpublished manuscript, 1721–1724. New Haven [Conn.]: Yale University Press.
• Subbayya, K. K. (1978). Archaeology of Coorg with special reference to megaliths. Mysore: Geetha Book House.
• Tyler, J. M. (1921). The new stone age in northern Europe. New York: C. Scribner's Sons.

Mga panlabas na link

• Catalog ng megaliths
• MegalithicIreland.com
• Mga Dolmen, Menhir, at Stones-Circles sa Timog ng France
• Mga Megalith sa Charente-Maritime, France
• Dolmen Path – Russian Megaliths (na-archive noong Enero 10, 2007)
• Ang Megalithic Portal at Megalith Map
• Index ng Megalitikong monumento sa Ireland
• Ang Modernong Antiquarian
• Pretanic World – Mga Megalith at Monumento (na-archive noong Marso 12, 2012)
• Modernong Megalith-Building (na-archive noong Enero 25, 1999)