Kompuwesto: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Ikinakarga sa Compound
Gerakibot (usapan | ambag)
m r2.7.1) (robot dinagdag: uz:Kimyoviy birikma
Linya 1: Linya 1:
Ang '''kumpuwesto''', '''kompuwesto''' (o '''kompwesto''' sa ponemikong baybay) ay isang [[kimikal na sustansya]] na binuo mula sa dalawa o higit pang [[elemento]], na may tiyak na proporsyon na nagtatakda sa kayarian nito. Halimbawa, ang [[tubig]] ([[Idroheno|H]]<sub>2</sub>[[Oksiheno|O]]) ay isang kompuwesto na binubuo ng dalawang atomo ng [[idroheno]] sa bawat isang atomo ng [[oksiheno]].
#REDIRECT [[Compound]]

Sa pangkahalatan, ang tiyak na rasyon (''ratio'') na ito ay dapat na manatiling matatag dahil sa katangiang pisikal at hindi dahil sa arbitraryong pag-aayos ng tao. Ito ang dahilan kung bakit ang ang mga materyal na gaya ng [[tanso]], ang [[superkonduktor]] na [[YBCO]], ang [[semikonduktor]] na ''[[aluminum galium arsenide]]'' o [[tsokolate]] ay itinuturing na mga ''[[mixture]]'' o ''[[alloy]]'' at hindi kompuwesto.

Ang katangitanging likas ng isang kompuwesto ay ang pagkakaroon nito ng [[pormulang kimikal]]. Inilalarawan ng pormula ang ratio ng mga atomo sa isang sustansya, at ng bilang ng mga atomo sa isang molekula ng sustansya (kaya ang pormula ng ''[[ethene]]'' ay [[Carbon|C]]<sub>2</sub>[[Hydrogen|H]]<sub>4</sub> hindi [[Carbon|C]][[Hydrogen|H]]<sub>2</sub>). Hindi ipinapakita ng pormula kung ang isang kompuwesto ay binubuo ng mga [[molekula]]; halimbawa, ang ''[[sodium chloride]]'' (karaniwang asin, [[Sodium|Na]][[Chlorine|Cl]]) ay isang [[kompuwesto ioniko]].

Ang mga kompuwesto ay maaring magkaroon ng maraming [[Phase ng matter|phase]]. Maraming mga kompuwesto ay [[solido]]. Ang mga kompuwestong molekula ay maari ring maging [[likido]] o [[gas]]. Ang lahat ng kompuwesto ay masisira upang maging mas maliit na kompuwesto o indibidwal na [[atomo]] kung [[Init|papainitan]] sa isang tiyak na [[temperatura]] na tinatawag na [[decomposition temperature|temperatura ng dekomposisyon]]. Ang bawat kompuwesto ay binibigyan sa lathala ng isang natatanging bilang, ang kanyang [[CAS number|bilang ng CAS]].

== Mga uri ng kumpuwesto ==
* [[Asido]]
* [[Base]]
* [[Ionikong kumpuwesto]]
* [[Asin]]
* [[Oxide|Oksido]]
* [[Organikong kumpuwesto]]

== Batayan ==
* Malaking bahagi ng nilalaman ng artikulong ito ay mula sa artikulong "[[:en:Chemical compound|Chemical compound]]" ng [[:en:|English Wikipedia]] (rebisyon ng [http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Chemical_compound&oldid=14374443 Abril 30, 2005]).

[[Kategorya:Kimika]]
[[Kategorya:Kompuwestong kimikal|*]]

[[an:Compuesto quimico]]
[[ar:مركب كيميائي]]
[[ba:Химик ҡушылмалар]]
[[bat-smg:Kemėnis jongėnīs]]
[[be:Хімічнае злучэнне]]
[[be-x-old:Хімічнае злучэньне]]
[[bg:Химично съединение]]
[[bn:রাসায়নিক যৌগ]]
[[bs:Hemijski spojevi]]
[[ca:Compost químic]]
[[ceb:Kompuwesto]]
[[cs:Chemická sloučenina]]
[[cy:Cyfansoddyn cemegol]]
[[da:Kemisk forbindelse]]
[[de:Chemische Verbindung]]
[[el:Χημική ένωση]]
[[en:Chemical compound]]
[[eo:Kemia kombinaĵo]]
[[es:Compuesto químico]]
[[et:Keemiline ühend]]
[[eu:Konposatu kimiko]]
[[fa:ترکیب شیمیایی]]
[[fi:Yhdiste]]
[[fiu-vro:Liitollus]]
[[fo:Evnasambinding]]
[[fr:Composé chimique]]
[[ga:Comhdhúil]]
[[gd:Co-thàth]]
[[gl:Composto químico]]
[[gv:Co-vunstoo]]
[[he:תרכובת]]
[[hi:रासायनिक यौगिक]]
[[hif:Chemical compound]]
[[hr:Kemijski spojevi]]
[[ht:Konpoze]]
[[hu:Vegyület]]
[[ia:Composito chimic]]
[[id:Senyawa kimia]]
[[io:Kemiala kompozajo]]
[[is:Efnasamband]]
[[it:Composto chimico]]
[[ja:化合物]]
[[jbo:xukmi veljmina]]
[[ka:რთული ნივთიერება]]
[[kk:Күрделі зат]]
[[ko:화합물]]
[[la:Compositum chemicum]]
[[lmo:Cumpost chimigh]]
[[lt:Cheminis junginys]]
[[lv:Ķīmiskā viela]]
[[mk:Хемиско соединение]]
[[ml:സംയുക്തം]]
[[mn:Химийн холбоо]]
[[mr:संयुगे]]
[[ms:Sebatian kimia]]
[[my:ဒြပ်ပေါင်း]]
[[nds:Cheemsch Verbinnen]]
[[nl:Samengestelde stof]]
[[nn:Kjemisk sambinding]]
[[no:Kjemisk forbindelse]]
[[oc:Compausat quimic]]
[[os:Буаргъæд]]
[[pl:Związek chemiczny]]
[[pnb:کیمیائی کمپاؤنڈ]]
[[pt:Composto químico]]
[[qu:T'inkisqa]]
[[ro:Compus chimic]]
[[ru:Химическое соединение]]
[[sh:Hemijsko jedinjenje]]
[[si:රසායනික සංයෝග]]
[[simple:Chemical compound]]
[[sk:Chemická zlúčenina]]
[[sl:Spojina]]
[[sq:Komponim kimik]]
[[sr:Хемијско једињење]]
[[su:Sanyawa kimia]]
[[sv:Kemisk förening]]
[[sw:Kampaundi]]
[[ta:சேர்மம்]]
[[th:สารประกอบ]]
[[tr:Bileşik]]
[[tt:Химик катнашма]]
[[uk:Хімічна сполука]]
[[ur:کیمیائی مرکب]]
[[uz:Kimyoviy birikma]]
[[vi:Hợp chất]]
[[war:Kumpuwesto kimikal]]
[[yi:כעמישע פארבינדונג]]
[[zh:化合物]]
[[zh-min-nan:Hoà-ha̍p-bu̍t]]
[[zh-yue:化合物]]

Pagbabago noong 18:53, 4 Hunyo 2012

Ang kumpuwesto, kompuwesto (o kompwesto sa ponemikong baybay) ay isang kimikal na sustansya na binuo mula sa dalawa o higit pang elemento, na may tiyak na proporsyon na nagtatakda sa kayarian nito. Halimbawa, ang tubig (H2O) ay isang kompuwesto na binubuo ng dalawang atomo ng idroheno sa bawat isang atomo ng oksiheno.

Sa pangkahalatan, ang tiyak na rasyon (ratio) na ito ay dapat na manatiling matatag dahil sa katangiang pisikal at hindi dahil sa arbitraryong pag-aayos ng tao. Ito ang dahilan kung bakit ang ang mga materyal na gaya ng tanso, ang superkonduktor na YBCO, ang semikonduktor na aluminum galium arsenide o tsokolate ay itinuturing na mga mixture o alloy at hindi kompuwesto.

Ang katangitanging likas ng isang kompuwesto ay ang pagkakaroon nito ng pormulang kimikal. Inilalarawan ng pormula ang ratio ng mga atomo sa isang sustansya, at ng bilang ng mga atomo sa isang molekula ng sustansya (kaya ang pormula ng ethene ay C2H4 hindi CH2). Hindi ipinapakita ng pormula kung ang isang kompuwesto ay binubuo ng mga molekula; halimbawa, ang sodium chloride (karaniwang asin, NaCl) ay isang kompuwesto ioniko.

Ang mga kompuwesto ay maaring magkaroon ng maraming phase. Maraming mga kompuwesto ay solido. Ang mga kompuwestong molekula ay maari ring maging likido o gas. Ang lahat ng kompuwesto ay masisira upang maging mas maliit na kompuwesto o indibidwal na atomo kung papainitan sa isang tiyak na temperatura na tinatawag na temperatura ng dekomposisyon. Ang bawat kompuwesto ay binibigyan sa lathala ng isang natatanging bilang, ang kanyang bilang ng CAS.

Mga uri ng kumpuwesto

Batayan