New Zealand

Watawat

Ang Bagong Selanda o Bagong Selandya (Ingles: New Zealand, Kastila: Nueva Zelanda o Nueva Selandya, na nagmula sa salitang Olandes na Nova Zeelandia) o Aotearoa Maori para sa Lupain ng Mahabang Puting Ulap), ay isang bansa ng dalawang malalaking pulo na Hilagang Pulo (Ingles: North Island) at Timog Pulo (Ingles: South Island) at maraming mas maliliit na mga pulo sa timog-kanlurang Karagatang Pasipiko. Sa mga bansa sa Timog Pasipiko, ang Bagong Selanda ang may pinakamalaki at pinaka-industrialisadong ekonomiya at pumapangalawa lamang ang populasyon nito sa Papua New Guinea. Natatangi ang Bagong Selanda sa kanyang pagkabukod, nakahiwalay sa Australya sa hilaga-kanluran sa pamamagitan ng Dagat Tasman, mga 2,000 km ang pagitan. Ang New Caledonia, Fiji at Tonga ang malalapit na mga kapitbahay. Binubuo ng karamihan sa populasyon sa Bagong Selanda ng mga taong nagmula sa Europa, kasama ang katutubong Māori na kabilang sa pinakamalaking minorya. Ang mga taong di-Māori na Polynesian at Asyano ang mga mahahalagang minorya, lalo na sa mga lungsod.

Pinanggalingan ng salitang "Bagong Selanda"

Ang salitang "Bagong Selanda" ay galing sa wikang Olandes. Tinawag itong "Nove Zeelandia", pero iningles ito ni James Cook, isang kilalang eksplorador na bumisita sa Bagong Selanda noong 1769. Bagamat ito ang kalimitang ginagamit na pangalan ng bansang ito, may iba namang pangalan ang mga katutubo doon para sa bansa nila.

Kasaysayan

Ang unang mga tao na dumating sa Bagong Selanda ay mga Polynesian na ngayon ay tinatawag na Maori. 'Di tiyak ang maraming mga detalye ng kanilang pagdating. Bagamat may mga kwento ang mga Maori tungkol dito, hindi masisigurado na tunay ang mga ito. Ayon sa mga Maori, ang ninuno nilang si Kupe ay naglakbay mula sa Hawaiiki hanggang nakarating siya sa Bagong Selanda. Ang unang ekspedisyon ng mga Europeo na nakarating sa Bagong Selanda ay pinangunahan ng taga-Olanda na si Abel Tasman. Pumunta siya doon noong taong 1642. Ang ilan sa mga kasama niya ay pinatay ng mga Maori, kaya bumalik sina tasman sa Olanda. Ang susunod na European na pumunta sa Bagong Selanda ay si Capitan James Cook, na dumaan doon noong paglalakbay niya noong 1768-1771. Gumawa si Cook ng mga maayos na mapa ng Bagong Selanda. Pagkatapos niya, dumami ang mga taga-Europe na pumunta doon. Ang karamihan sa kanila ay mga manghuhuli ng balyena at seal, at mga mangangalakal. Susunod na dumating ang mga misyonero. Maraming mga Maori ay tumalikod sa kanilang tradisyonal na pananampalataya at naging mga Kristyano.

Habang dumadami ang mga lumilipat sa Bagong Selanda mula sa Europa, natakot ang mga Maori. Ang iba sa mga Pakeha, o puting taga-Bagong Selanda ay gumagawa ng mga masasamang bagay. Gusto ng mga Maori na pangasiwaan ng reyna ng Inglatera ang mga Pakeha para maparusahan ang mga masasama. Natatakot naman ang mga taga-Inglatera na kukunin ng Pransya ang Bagong Selanda. Noong ika-6 ng Pebrero, 1840, pinirmahan ng mga Maori ang Treaty (o usapan) ng Waitangi. Ayon sa usapang ito, mamumuno ang Inglatera sa Bagong Selanda. Ngunit may mga problema ang salin ng usapang ito, at hanggang ngayon ay kontrobersyal pa ang usapang ito.

Mga sanggunian

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.