Nepotismo: Pagkakaiba sa mga binago
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
Atn20112222 (usapan | ambag) No edit summary |
||
| Linya 1: | Linya 1: | ||
Ang '''nepotismo'''<ref name=Gaboy/> ay isang anyo ng [[paboritismo]]ng ibinibigay sa mga [[kamag-anak]] o mga [[kaibigan]], na hindi tinitingnan o sinusukat ang kanilang pagiging [[karapat-dapat]].<ref name="dictionary">''Modern Language Association (MLA): "nepotism." The American Heritage® New Dictionary of Cultural Literacy'', Pangatlong Edisyon. ''Houghton Mifflin Company'', 2005. 10 Agosto 2009. [http://dictionary.reference.com/browse/nepotism Dictionary.com].</ref> Ito ang gawain ng isang nanunungkulan o may kapangyarihang tao na pagpabor o paglalaan ng biyaya o posisyon sa malalapit na mga kamag-anak at mga kaibigan.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Nepotism'', nepotismo}}</ref> Halimbawa nito ang pagpili ng mga kakamag-anakan upang maitalaga sa isang tungkulin, tanggapan, o hanapbuhay.<ref name=Hammond>{{cite-Hammond|''Nepotism''}}, pahina 75.</ref> |
Ang '''nepotismo'''<ref name=Gaboy/> ay isang anyo ng [[paboritismo]]ng ibinibigay sa mga [[kamag-anak]] o mga [[kaibigan]], na hindi tinitingnan o sinusukat ang kanilang pagiging [[karapat-dapat]].<ref name="dictionary">''Modern Language Association (MLA): "nepotism." The American Heritage® New Dictionary of Cultural Literacy'', Pangatlong Edisyon. ''Houghton Mifflin Company'', 2005. 10 Agosto 2009. [http://dictionary.reference.com/browse/nepotism Dictionary.com].</ref> Ito ang gawain ng isang nanunungkulan o may kapangyarihang tao na pagpabor o paglalaan ng biyaya o posisyon sa malalapit na mga kamag-anak at mga kaibigan.<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Nepotism'', nepotismo}}</ref> Halimbawa nito ang pagpili ng mga kakamag-anakan upang maitalaga sa isang tungkulin, tanggapan, o hanapbuhay.<ref name=Hammond>{{cite-Hammond|''Nepotism''}}, pahina 75.</ref> |
||
==Pinagmulan== |
==Pinagmulan ng salitang nepotismo== |
||
{{Main|Kardinal-pamangkin}} |
{{Main|Kardinal-pamangkin}} |
||
Ang salitang ''nepotismo'' ay nagmula sa salitang [[wikang Latin|Lating]] ''[[:en:wikt:nepos#Latin|nepos]]'' |
Ang salitang ''nepotismo'' ay nagmula sa salitang [[wikang Latin|Lating]] ''[[:en:wikt:nepos#Latin|nepos]]'' na may kahulugang ''"[[pamangkin]] na lalake"''. Ang salitang nepotismo ay nagmula sa pagsasanay sa [[Simbahang Katoliko Romano]] noong [[Mga Gitnang Panahon]] nang ang ilang mga [[papa ng Simbahang Katoliko]] na kumuha ng panata ng [[selibasiya]] at kaya ay walang mga sariling anak ay nagbigay sa kanilang mga pamangkin ng mga posisyon ng preperensiya gaya ng kadalasang ipinagkakaloob ng mga ama sa kanilang mga anak na lalake.<ref name="Article Nepotism">{{cite web |
||
|last= |
|last= |
||
|first= |
|first= |
||
Pagbabago noong 01:47, 29 Enero 2013
Ang nepotismo[1] ay isang anyo ng paboritismong ibinibigay sa mga kamag-anak o mga kaibigan, na hindi tinitingnan o sinusukat ang kanilang pagiging karapat-dapat.[2] Ito ang gawain ng isang nanunungkulan o may kapangyarihang tao na pagpabor o paglalaan ng biyaya o posisyon sa malalapit na mga kamag-anak at mga kaibigan.[1] Halimbawa nito ang pagpili ng mga kakamag-anakan upang maitalaga sa isang tungkulin, tanggapan, o hanapbuhay.[3]
Pinagmulan ng salitang nepotismo
Ang salitang nepotismo ay nagmula sa salitang Lating nepos na may kahulugang "pamangkin na lalake". Ang salitang nepotismo ay nagmula sa pagsasanay sa Simbahang Katoliko Romano noong Mga Gitnang Panahon nang ang ilang mga papa ng Simbahang Katoliko na kumuha ng panata ng selibasiya at kaya ay walang mga sariling anak ay nagbigay sa kanilang mga pamangkin ng mga posisyon ng preperensiya gaya ng kadalasang ipinagkakaloob ng mga ama sa kanilang mga anak na lalake.[4]
Ang ilang mga papa ay naglagay ng kanilang mga pamangking lalake at iba pang mga kamag-anak sa posisyon ng kardinal. Kadalasan, ang gayong mga paghirang ay paraan ng pagpapatuloy ng dinastiya ng papa. Halimbawa, si Papa Calixto III na pinuno ng pamilyang Sambahan ni Borgia ay gumawa sa kanyang dalawang mga pamangkin na mga kardinal. Ang isa sa mga ito na si Rodrigo ay kalaunang ginamit ang kanyang posisyong kardinal bilang isang hakbang tungo sa kapapahan at naging Papa Alejandro VI.[5] Pagkatapos nito, ginawa naman ni Papa Alejandro VI na si Alessandro Farnese na kapatid ng kanyang kabit bilang kardinal. Si Farnese ay kalaunang naging Papa Pablo III. [6]
Si Papa Pablo III ay lumahok din sa nepotismo. Halimbawa, kanyang hinirang ang kanyang mga pamangking lalake na may edad na 14 at 16 bilan gmga kardinal. Ang pagsasanay ng nepotismo sa kapapahan ay nagwakas nang maglabas si Papa Inocencio XII ng isang bull ng papa na Romanum decet Pontificem noong 1692.[4] Ang bull na ito ay nagbabawal sa mga papa na magkaloob ng mga estado, opisiina o sahod sa sinumang kamag-anak na may ekspepsiyon sa kwalipikadong kamag-anak na maaaring gawing kardinal. Kasabay nito, ang Simbahan ng Silangan mula ika-16 hanggang ika-19 siglo ay gumawa sa Patriarka na isang namamanang pamagat na naipapasa mula sa Patriarkang tito tungo sa pamangking lalake. Gayunpaman, ang pagkilos na ito ay sinimulan sa pagkakawasak ni Timur ng mga monasteryong nestoryo sa buong Asya(na ang mga monghe ang mahalagang pinagkukunan ng mga pari at patriarka para sa Simbahang ito) sa pagtatangka na magarantiya ang pag-iral ng isang patriarka. Ito ay napatunayang isang katalista para sa pagkakabahagi na umiiral hanggang sa kasalukuyang panahong sa pagitan ng mga Katolikong Kaldeo at mga Asiryong Nestoryo.
Mga sanggunian
- ↑ 1.0 1.1 Gaboy, Luciano L. Nepotism, nepotismo - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
- ↑ Modern Language Association (MLA): "nepotism." The American Heritage® New Dictionary of Cultural Literacy, Pangatlong Edisyon. Houghton Mifflin Company, 2005. 10 Agosto 2009. Dictionary.com.
- ↑ "Nepotism". Hammond Quick & Easy Notebook Reference Atlas & Webster Dictionary. Hammond, ISBN 0843709227., pahina 75.
- ↑ 4.0 4.1 "Article Nepotism". New Catholic Dictionary. Nakuha noong 2007-07-12.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(tulong) - ↑ {{cite web |last= |first= |authorlink= |coauthors= |title=Article Pope Alexander VI |work=New Catholic Dictionary |publisher= |date= |url=http://www.newadvent.org/cathen/01289a.htm |doi= |accessdate=2007-07-12 }}
- ↑ "Article Pope Paul III". Catholic Encyclopedia. Nakuha noong 2007-07-12.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|coauthors=(tulong)
Ang lathalaing ito na tungkol sa Politika, Lipunan at Pamahalaan ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.