Bagong Tipan: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
EmausBot (usapan | ambag)
m r2.7.2+) (robot dinagdag: ku:Peyama Nû
Legobot (usapan | ambag)
m Bot: Migrating 120 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q18813 (translate me)
Linya 72: Linya 72:
[[Kategorya:Bagong Tipan| ]]
[[Kategorya:Bagong Tipan| ]]
{{Link GA|fi}}
{{Link GA|fi}}

[[af:Nuwe Testament]]
[[ang:Nīƿu Ȝecȳðnes]]
[[ar:العهد الجديد]]
[[arc:ܕܝܬܝܩܝ ܚܕܬܐ]]
[[arz:العهد الجديد]]
[[ast:Nuevu Testamentu]]
[[az:Əhdi-Cədid]]
[[bar:Neis Testament]]
[[bat-smg:Naujāsis Testamėnts]]
[[be:Новы Запавет]]
[[be-x-old:Новы Запавет]]
[[bg:Нов Завет]]
[[bn:নূতন নিয়ম]]
[[br:Testamant Nevez]]
[[bs:Novi zavjet]]
[[ca:Nou Testament]]
[[cdo:Sĭng-iók Séng-gĭng]]
[[ceb:Bag-ong Tugon]]
[[ckb:پەیمانی نوێ]]
[[cs:Nový zákon]]
[[cv:Çĕнĕ Халал]]
[[cy:Y Testament Newydd]]
[[da:Det Nye Testamente]]
[[de:Neues Testament]]
[[dsb:Nowy testament]]
[[el:Καινή Διαθήκη]]
[[en:New Testament]]
[[eo:Nova testamento]]
[[es:Nuevo Testamento]]
[[et:Uus Testament]]
[[eu:Itun Berria]]
[[fa:عهد جدید]]
[[fi:Uusi testamentti]]
[[fj:Na Veiyalayalati Vou]]
[[fo:Nýggja Testamenti]]
[[fr:Nouveau Testament]]
[[fur:Gnûf testament]]
[[fy:Nije Testamint]]
[[ga:Tiomna Nua]]
[[gd:Tiomnadh Nuadh]]
[[gl:Novo Testamento]]
[[hak:Sîn-yok Sṳn-kîn]]
[[haw:Kauoha Hou]]
[[he:הברית החדשה]]
[[hi:नया नियम]]
[[hr:Novi zavjet]]
[[hsb:Nowy zakoń]]
[[ht:Nouvo Testaman]]
[[hu:Újszövetség]]
[[hy:Նոր Կտակարան]]
[[ia:Nove Testamento]]
[[id:Perjanjian Baru]]
[[ie:Nov Testament]]
[[io:Nova Testamento]]
[[it:Nuovo Testamento]]
[[ja:新約聖書]]
[[jv:Prejanjèn Anyar]]
[[ka:ახალი აღთქმა]]
[[kn:ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ]]
[[ko:신약성경]]
[[ku:Peyama Nû]]
[[ky:Жаңы Осуят]]
[[la:Novum Testamentum]]
[[lbe:ЦIу Аманат]]
[[lmo:Növ Testament]]
[[ln:Boyókani bwa Sika]]
[[lt:Naujasis Testamentas]]
[[lv:Jaunā Derība]]
[[mg:Testamenta Vaovao]]
[[mi:Kawenata Hou]]
[[mk:Нов Завет]]
[[ml:പുതിയ നിയമം]]
[[mn:Шинэ Гэрээ]]
[[mr:नवा करार]]
[[ms:Perjanjian Baru]]
[[my:ဓမ္မသစ်ကျမ်း]]
[[nap:Nuòv Testamento]]
[[nds:Nieg Testament]]
[[nds-nl:Ni'je Testement]]
[[nl:Nieuwe Testament]]
[[nn:Det nye testamentet]]
[[no:Det nye testamente]]
[[nrm:Nouvé testament]]
[[os:Ног Фæдзæхст]]
[[pl:Nowy Testament]]
[[pms:Neuv Testament]]
[[pt:Novo Testamento]]
[[qu:Musuq Rimanakuy]]
[[rm:Nov Testament]]
[[ro:Noul Testament]]
[[ru:Новый Завет]]
[[rw:Isezerano Rishya]]
[[scn:Novu Tistamentu]]
[[sco:New Testament]]
[[se:Ođđa testameanta]]
[[sg:Ngbele Testament]]
[[sh:Novi zavjet]]
[[si:බයිබලය - අලුත් ගිවිසුම]]
[[simple:New Testament]]
[[sk:Nový zákon]]
[[sl:Nova zaveza]]
[[sm:'O le Feagaiga Fou]]
[[so:Axdiga Cusub]]
[[sq:Besëlidhja e Re]]
[[sr:Нови завет]]
[[sv:Nya Testamentet]]
[[sw:Agano Jipya]]
[[ta:புதிய ஏற்பாடு]]
[[th:พันธสัญญาใหม่]]
[[tpi:Nupela Testamen]]
[[tr:Yeni Ahit]]
[[ug:New Testament]]
[[uk:Новий Заповіт]]
[[vep:Uz' Zavet]]
[[vi:Tân Ước]]
[[yi:נייער טעסטאמענט]]
[[yo:Májẹ̀mú Titun]]
[[zh:新約聖經]]
[[zh-min-nan:Sin-iok Sèng-keng]]
[[zh-yue:新約聖經]]

Pagbabago noong 15:42, 11 Marso 2013

Bagong Tipan ng Bibliya

Mga Aklat ng Bibliya

Ang Bagong Tipan (sa Griyego: Καινή Διαθήκη, Kainē Diathēkē) ay ang huling bahagi - ang pinakahuli sa tatlong pangunahing pangakat - ng Bibliya ng mga Kristiyano, kasunod ng Lumang Tipan. Minsang tinatawag din itong Testamentong Griyego o Mga Kasulatang Griyego. Isinulat sa Griyegong Koine Greek ng iba't ibang mga hindi kilalang manunulat ang mga orihinal na teksto ng Bagong Tipan, sa pagitan ng sirkang AD 45 at AD 140. Unti-unting pinagsama-sama sa isang aklat ang 27 aklat na nakapaloob sa Bagong Tipan[1], sa loob ng maraming siglo. Naglalaman ito ng 4 na mga ebanghelyo, 21 mga sulat, at isang aklat na apokaliptiko, ang pinakahuling aklat sa Bagong Tipan. Tinatawag din itong Bagong Testamento.[2] Sa Ingles, tinatawag na testament ang salitang tipan[2] kaya't may saling Old Testament para sa Lumang Tipan at New Testament para sa Bagong Tipan. Hinango ang testament ng Ingles at ang testamento ng Kastila at Tagalog mula sa testamentum ng wikang Latin, na nangangahulugang "kasunduan", "mataimtim na kasunduan," o "tipan"[2], at naglalarawan ng uri ng ugnayang mayroon noon ang Diyos at ang mga sinaunang mga Israelita at unang mga Kristiyano.[1]

Ang mga Ebanghelyo

Bawat ebanghelyo ay nagsasalaysay ng ministerio ni Hesus na taga Nazareth. Bagam't hindi natitiyak kung sino talaga ang sumulat sa mga ebanghelyong ito, ito ay pinaniniwalaang sinulat ng mga alagad ni Hesus.

Ang Gawa ng mga Apostol

Ang aklat ng mga Gawa ay ang salaysay ng pangangaral ng mga apostol pagkamatay ni Hesus na siya ring kasunod ng Ebanghelyo ni Lukas. Bagamat hindi rin natitiyak kung sino ang tunay na manunulat nito, ito'y pinaniniwalaang sinulat ni Lukas na Ebanghelista.

Ang mga Sulat ni Pablo

Ito ang mga sulat na sinasabing mula kay Apostol Pablo bagamat maraming pagtatalo sa mga skolar kung sino talaga ang mga manunulat nito.

Iba pang mga sulat

Ang Apokalipsis

Ang Apokalipsis[3] o Aklat ng Pahayag ang huling aklat sa Bagong Tipan na sinasabing isinulat ni Apostol Juan, anak ni Zebedeo.

Ang Apokripa

Noong una at ikalawang daantaon, maraming mga sinulat ang mga Kristiyano na inaangking sinulat ng mga [[apostol]o kaya pinaniniwalaan ng mga simbahan, noong unang siglo, na nanggaling sa mga apostol ngunit hindi nakasama sa 27 aklat ng Bagong Tipan. Tinawag ang mga aklat na ito bilang mga Apokripa. Pinaniniwalaang isinulat ang mga ito ng mga Nostiko noong unang siglo. Bilang dagdag, nilalarawan din ang Apokripa bilang mga kasulatang hindi tiyak ang pinagmulan at kung sino talaga ang sumulat ng mga ito. Sa teolohiyang Hudyo-Kristiyano, tumutukoy ito sa koleksyon ng mga kasulatanng hindi kasama sa Kanon ng Bibliya. Dahil sa may iba't ibang panininiwala sa kung ano ang nararapat na kasama sa isang kanon, maraming bersyon ng apokripang umiiral sa iba't ibang denominasyon pangpananampalataya. Apokripa ang taguri sa 14 pang mga aklat na bukod pa sa mga nasa Lumang Tipan at Bagong Tipan ng Bibliya, at tinatawag ding inter-testament sa Ingles (inter-testamento[4]) sapagkat nalalagay ang mga ito sa pagitan o nasa gitna[4] ng Lumang Tipan at ng Bagong Tipan ayon sa pagkakahanay na kronolohikal o pangkapanahunan. Sa mga panapanahon, magkakaiba ang pagtanggap ng mga Kristiyano sa bahaging ito ng Bibliya.[1]

Halimbawa ang mga sumusunod ng mga kasulatang nabibilang sa Apokripa.

Mga sanggunian

Talababa

  1. 1.0 1.1 1.2 "New Testament, Bible". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977. Maling banggit (Invalid na <ref> tag; maraming beses na binigyang-kahulugan ang pangalang "NBK" na may iba't ibang nilalaman); $2
  2. 2.0 2.1 2.2 English, Leo James (1977). "Biblical testament (testamentong biblikal, tipang pambibliya): tipan, testamento, testament, covenant, kasunduan, solemn agreement (mataimtim na kasunduan o kontrata); Lumang Tipan, Matandang Tipan, Lumang Testamento, Old Testament; Bagong Tipan, Bagong Testamento, New Testament". Tagalog-English Dictionary (sa Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.
  3. English, Leo James (1977). "Apokalipsis, pahayag, apocalypse". Tagalog-English Dictionary (sa Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.
  4. 4.0 4.1 "Inter, between, among, nasa pagitan". The Scribner-Bantam English Dictionary (Ang Talahulugang Ingles ng Scribner-Bantam). 1991.

Bibliyograpiya

Ang buong artikulo o mga bahagi nito ay isinalin magmula sa artikulong New Testament ng Ingles na Wikipedia, partikular na ang bersiyong ito.

Mga panlabas na kawing

Padron:Link GA