Alejandrong Dakila: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Atn20112222 (usapan | ambag)
No edit summary
Atn20112222 (usapan | ambag)
No edit summary
Linya 7: Linya 7:
| caption = <small>Alexander fighting the Persian king [[Darius III of Persia|Darius III]]. From [[Alexander Mosaic]], [[Naples National Archaeological Museum]]</small>
| caption = <small>Alexander fighting the Persian king [[Darius III of Persia|Darius III]]. From [[Alexander Mosaic]], [[Naples National Archaeological Museum]]</small>
| succession = [[List of kings of Macedon|King of Macedonia]]
| succession = [[List of kings of Macedon|King of Macedonia]]
| reign = 336–323 BC
| reign = 336–323 BCE
| predecessor = [[Philip II of Macedon|Philip II]]
| predecessor = [[Felipe II ng Macedon|Felipe II]]
| successor = [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
| successor = [[Alexander IV of Macedon|Alexander IV]]<br/>[[Philip III of Macedon|Philip III]]
| succession1 = [[Pharaoh|Pharaoh of Egypt]]
| succession1 = [[Pharaoh|Pharaoh of Egypt]]
Linya 42: Linya 42:
}}
}}


Si '''Alejandro III ng Macedon''' (20/21 Hulyo 356 – 10/11 Hunyo 323&nbsp;BCE) na kilala bilang '''Alejandro ang Dakila''' o '''Dakilang Alejandro''' ({{lang-el|Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας}}, ''Aléxandros ho Mégas''{{cref|iii}} from the Greek {{lang|grc|ἀλέξω}} ''alexo'' "ipagtanggol, tulungan" + {{lang|grc|ἀνήρ}} ''aner'' "man") ang hari ng [[Macedonia|Macedon]] na isang estado ng hilagaang [[Sinaunang Gresya]]. Siya ay ipinanganak sa [[Pella]] noong 356&nbsp;BCE. Siya ay inaralan ni [[Aristoteles]] hanggang sa edad na 16. Sa edad na 30, kanyang nilikha ang isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang daigdig na sumasaklaw mula sa [[Dagat Ionian]] hanggang sa mga [[Himalaya]].<ref>{{cite web|title=Alexander the Great (356 - 323 BC)|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/alexander_the_great.shtml}}</ref> He was undefeated in battle and is considered one of history's most successful commanders.<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=159}}</ref>
Si '''Alejandro III ng Macedon''' (20/21 Hulyo 356 – 10/11 Hunyo 323&nbsp;BCE) na kilala bilang '''Alejandro ang Dakila''' o '''Dakilang Alejandro''' ({{lang-el|Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας}}, ''Aléxandros ho Mégas''{{cref|iii}} from the Greek {{lang|grc|ἀλέξω}} ''alexo'' "ipagtanggol, tulungan" + {{lang|grc|ἀνήρ}} ''aner'' "man") ang hari ng [[Macedonia|Macedon]] na isang estado ng hilagaang [[Sinaunang Gresya]]. Siya ay ipinanganak sa [[Pella]] noong 356&nbsp;BCE. Siya ay inaralan ni [[Aristoteles]] hanggang sa edad na 16. Sa edad na 30, kanyang nilikha ang isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang daigdig na sumasaklaw mula sa [[Dagat Ionian]] hanggang sa mga [[Himalaya]].<ref>{{cite web|title=Alexander the Great (356 - 323 BC)|url=http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/alexander_the_great.shtml}}</ref> Siya ay hindi natalo sa digmaan at itinuturing sa kasaysayan na isa sa mga pinakamatagumpay na mga komander.<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=159}}</ref>


Hinalinhan sa trono ni Alejandro ang kanyang amang si [[Felipe II ng Macedon]] noong 336&nbsp;BCE pagkatapos paslanging si Felipe II. Sa kamatayan ni Felipe, namana ni Alejandro ang isang malakas na kaharian at may karanasang hukbo. Siya ay ginawaran ng pagkaheneral ng Gresya at gumamit sa kapangyarihang ito upang ilusan ang mga planong pagpapalawig na pang-hukbo ng kanyang ama. Noong 334&nbsp;BCE, kanyang sinakop ang pinamunuan ng Persia na [[Asya Menor] at nagpasimula ng mga sunod sunod pakikidigma na tumagal ng 10 taon. Binali ni Alejandro ang kapangyarihan ng Persia sa sunod sunod na nagwaging digmaan na kinabibilangan ng [[Labanan sa Issus]] at [[Labanan sa Gaugamela]]. Kalaunan niyang pinatalsik ang haring Persiano na si [[Dario III]] at sumakop sa kabuuan ng [[Imperyong Akemenida]]. Sa puntong iyon, ang kanyang imperyo ay sumaklaw mula sa [[dagat Adriatiko]] hanggang sa [[Ilog Indus]]. Sa paghahangad niyang maabot ang "mga dulo ng mundo at ang dakilang panlabas na dagat", kanyang sinakop ang [[India]] noong 326&nbsp;BCE ngunit kalaunang napaurong sa paghiling ng kanyang mga hukbo. Namatay si Alejandro sa [[Babilonya]] noong 323&nbsp;BCE nang hindi nagsagawa ng sunod sunod na planadong mga pakikidigma na nagsimula sa kanyang pananakop ng [[Arabian Peninsula|Arabia]]. Sa mga sumunod na taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang sunod sunod na mga digmaang sibil ang naghati sa kanyang imperyo na humantong sa ilang mga estadong pinamunuan ng [[Diadochi]] na mga natitirang heneral ni Alejandro at mga tagapagmana. Ang kanyang pamana ay kinabibilangan ang pagkalat ng kultura na dinulot ng kanyang mga pananakop. Kanyang itinatag ang mga 20 siyudad na ipinangalan sa kanya na ang pinakakilala ang [[Alehandriya]] sa Ehipto. Ang pagtira ng ng mga kolonistang Griyego ni Alejandro at ang nagresultang pagkalat ng kulturang Griyego sa silangan ay nagresulta sa isang bagong [[kabihasnang Helenistiko]] na ang mga aspeto ay makikita pa rin sa mga tradisyon ng [[Imperyong Bizantino]] noong gitnang ika-15 siglo CE. Si Alejandro ay naging maalamat bilang isang klasikong bayani sa molde ni [[Achilles]]. Siya ay prominenteng makikita sa kasaysayan at mitong Griyego at mga kulturang hindi Griyego. Siya ay naging sukatan na pinaghahambingan sa sarili ng mga pinunong militar at ang mga akademiyang militar sa buong mundo ay nagtuturo pa rin ng kanyang mga taktika.
Hinalinhan sa trono ni Alejandro ang kanyang amang si [[Felipe II ng Macedon]] noong 336&nbsp;BCE pagkatapos paslanging si Felipe II. Sa kamatayan ni Felipe, namana ni Alejandro ang isang malakas na kaharian at may karanasang hukbo. Siya ay ginawaran ng pagkaheneral ng Gresya at gumamit sa kapangyarihang ito upang ilusan ang mga planong pagpapalawig na pang-hukbo ng kanyang ama. Noong 334&nbsp;BCE, kanyang sinakop ang pinamunuan ng Persia na [[Asya Menor]] at nagpasimula ng mga sunod sunod pakikidigma na tumagal ng 10 taon. Binali ni Alejandro ang kapangyarihan ng Persia sa sunod sunod na nagwaging digmaan na kinabibilangan ng [[Labanan sa Issus]] at [[Labanan sa Gaugamela]]. Kalaunan niyang pinatalsik ang haring Persiano na si [[Dario III]] at sumakop sa kabuuan ng [[Imperyong Akemenida]]. Sa puntong iyon, ang kanyang imperyo ay sumaklaw mula sa [[dagat Adriatiko]] hanggang sa [[Ilog Indus]]. Sa paghahangad niyang maabot ang "mga dulo ng mundo at ang dakilang panlabas na dagat", kanyang sinakop ang [[India]] noong 326&nbsp;BCE ngunit kalaunang napaurong sa paghiling ng kanyang mga hukbo. Namatay si Alejandro sa [[Babilonya]] sa edad na 32 noong 323&nbsp;BCE nang hindi nagsagawa ng sunod sunod na planadong mga pakikidigma na nagsimula sa kanyang pananakop ng [[Arabian Peninsula|Arabia]]. Sa mga sumunod na taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang sunod sunod na mga digmaang sibil ang naghati sa kanyang imperyo na humantong sa ilang mga estadong pinamunuan ng [[Diadochi]] na mga natitirang heneral ni Alejandro at mga tagapagmana. Ang kanyang pamana ay kinabibilangan ang pagkalat ng kultura na dinulot ng kanyang mga pananakop. Kanyang itinatag ang mga 20 siyudad na ipinangalan sa kanya na ang pinakakilala ang [[Alehandriya]] sa Ehipto. Ang pagtira ng ng mga kolonistang Griyego ni Alejandro at ang nagresultang pagkalat ng kulturang Griyego sa silangan ay nagresulta sa isang bagong [[kabihasnang Helenistiko]] na ang mga aspeto ay makikita pa rin sa mga tradisyon ng [[Imperyong Bizantino]] noong gitnang ika-15 siglo CE. Si Alejandro ay naging maalamat bilang isang klasikong bayani sa molde ni [[Achilles]]. Siya ay prominenteng makikita sa kasaysayan at mitong Griyego at mga kulturang hindi Griyego. Siya ay naging sukatan na pinaghahambingan sa sarili ng mga pinunong militar at ang mga akademiyang militar sa buong mundo ay nagtuturo pa rin ng kanyang mga taktika.
<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=viii}}</ref>{{cref|ii}}
<ref>{{harvnb|Yenne|2010|page=viii}}</ref>{{cref|ii}}
==Mga sanggunian==
==Mga sanggunian==

Pagbabago noong 04:57, 23 Mayo 2013

Alexander the Great
Basileus of Macedon, Hegemon of the Hellenic League, Shahanshah of Persia, Pharaoh of Egypt, Lord of Asia

Alexander fighting the Persian king Darius III. From Alexander Mosaic, Naples National Archaeological Museum
King of Macedonia
Panahon 336–323 BCE
Sinundan Felipe II
Sumunod Alexander IV
Philip III
Pharaoh of Egypt
Panahon 332–323 BC
Sinundan Darius III
Sumunod Alexander IV
Philip III
King of Persia
Panahon 330–323 BC
Sinundan Darius III
Sumunod Alexander IV
Philip III
King of Asia
Panahon 331–323 BC
Sinundan New office
Sumunod Alexander IV
Philip III
Asawa Roxana of Bactria
Stateira II of Persia
Parysatis II of Persia
Anak Alexander IV
Buong pangalan
Alexander III of Macedon
Dynasty Argead dynasty
Ama Philip II of Macedon
Ina Olympias of Epirus
Kapanganakan 20 or 21 July 356 BC
Pella, Macedon
Kamatayan 10 or 11 June 323 BC (aged 32)
Babylon
Pananampalataya Greek polytheism

Si Alejandro III ng Macedon (20/21 Hulyo 356 – 10/11 Hunyo 323 BCE) na kilala bilang Alejandro ang Dakila o Dakilang Alejandro (Griyego: Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας, Aléxandros ho Mégasiii[›] from the Greek ἀλέξω alexo "ipagtanggol, tulungan" + ἀνήρ aner "man") ang hari ng Macedon na isang estado ng hilagaang Sinaunang Gresya. Siya ay ipinanganak sa Pella noong 356 BCE. Siya ay inaralan ni Aristoteles hanggang sa edad na 16. Sa edad na 30, kanyang nilikha ang isa sa pinakamalaking imperyo sa sinaunang daigdig na sumasaklaw mula sa Dagat Ionian hanggang sa mga Himalaya.[1] Siya ay hindi natalo sa digmaan at itinuturing sa kasaysayan na isa sa mga pinakamatagumpay na mga komander.[2]

Hinalinhan sa trono ni Alejandro ang kanyang amang si Felipe II ng Macedon noong 336 BCE pagkatapos paslanging si Felipe II. Sa kamatayan ni Felipe, namana ni Alejandro ang isang malakas na kaharian at may karanasang hukbo. Siya ay ginawaran ng pagkaheneral ng Gresya at gumamit sa kapangyarihang ito upang ilusan ang mga planong pagpapalawig na pang-hukbo ng kanyang ama. Noong 334 BCE, kanyang sinakop ang pinamunuan ng Persia na Asya Menor at nagpasimula ng mga sunod sunod pakikidigma na tumagal ng 10 taon. Binali ni Alejandro ang kapangyarihan ng Persia sa sunod sunod na nagwaging digmaan na kinabibilangan ng Labanan sa Issus at Labanan sa Gaugamela. Kalaunan niyang pinatalsik ang haring Persiano na si Dario III at sumakop sa kabuuan ng Imperyong Akemenida. Sa puntong iyon, ang kanyang imperyo ay sumaklaw mula sa dagat Adriatiko hanggang sa Ilog Indus. Sa paghahangad niyang maabot ang "mga dulo ng mundo at ang dakilang panlabas na dagat", kanyang sinakop ang India noong 326 BCE ngunit kalaunang napaurong sa paghiling ng kanyang mga hukbo. Namatay si Alejandro sa Babilonya sa edad na 32 noong 323 BCE nang hindi nagsagawa ng sunod sunod na planadong mga pakikidigma na nagsimula sa kanyang pananakop ng Arabia. Sa mga sumunod na taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang sunod sunod na mga digmaang sibil ang naghati sa kanyang imperyo na humantong sa ilang mga estadong pinamunuan ng Diadochi na mga natitirang heneral ni Alejandro at mga tagapagmana. Ang kanyang pamana ay kinabibilangan ang pagkalat ng kultura na dinulot ng kanyang mga pananakop. Kanyang itinatag ang mga 20 siyudad na ipinangalan sa kanya na ang pinakakilala ang Alehandriya sa Ehipto. Ang pagtira ng ng mga kolonistang Griyego ni Alejandro at ang nagresultang pagkalat ng kulturang Griyego sa silangan ay nagresulta sa isang bagong kabihasnang Helenistiko na ang mga aspeto ay makikita pa rin sa mga tradisyon ng Imperyong Bizantino noong gitnang ika-15 siglo CE. Si Alejandro ay naging maalamat bilang isang klasikong bayani sa molde ni Achilles. Siya ay prominenteng makikita sa kasaysayan at mitong Griyego at mga kulturang hindi Griyego. Siya ay naging sukatan na pinaghahambingan sa sarili ng mga pinunong militar at ang mga akademiyang militar sa buong mundo ay nagtuturo pa rin ng kanyang mga taktika. [3]ii[›]

Mga sanggunian

  1. "Alexander the Great (356 - 323 BC)".
  2. Yenne 2010, p. 159
  3. Yenne 2010, p. viii
Alejandrong Dakila
Dinastiyang Argead
Kapanganakan: 356 BCE 323 BCE
Mga Pangmaharlikang Pamagat
Sinundan:
Felipe II
Hari ng Macedon
336–323 BCE
Susunod:
Felipe III at Alejandro IV
Sinundan:
Dario III
Dakilang Hari (Shah) ng Persia
330–323 BCE
Paraon ng Ehipto
332–323 BCE
Bagong gawa Hari ng Asya
331–323 BCE

TaoKasaysayanGresya Ang lathalaing ito na tungkol sa Tao, Kasaysayan at Gresya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.


Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link FA Padron:Link GA Padron:Link GA Padron:Link GA