Mga lalawigan ng Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

Inline

Pagbabago noong 10:36, 20 Hunyo 2013

Ang lalawigan (Filipino: probinsya) ay ang pangunahing yunit ng lokal na pamahalaan sa Pilipinas. Sa taong 2010, may higit-kumulang nang pitumpu't-siyam (79) na lalawigan ang bansang Pilipinas. Ang mga lalawigan ay napapangkat sa labing-apat na (14) rehiyon at binubuo ng mga lungsod, mga bayan at munisipyo. Hindi nahahati sa mga lalawigan ang Kalakhang Maynila.

Ang mga lalawigan ng Pilipinas ay napapangkat sa mga rehiyon ayon sa heograpiya, kultura, at etnolohiya. May nakatakdang bilang ang bawat isa sa labing-apat na rehiyon ng bansa kung saan nauugnay ang kanilang kinalalagyan mula hilaga pababa sa katimugan. Walang itinakdang bilang ang Kalakhang Maynila o Pambansang Punong Rehiyon, ang Rehiyong Pampangasiwaan ng Cordillera (CAR) at ang Nagsasariling Rehiyon sa Muslim na Mindanao (ARMM).

Pinamumunuan ng isang gobernador ang pamahalaan ng bawat lalawigan sa Pilipinas. Ang mga lungsod sa isang lalawigan ay hindi nasasakop sa kapangyarihan ng gobernador. Sa hangad ng lehislatura, bawat isa sa mga ito ay binubuo ng mga distrito. Mayroong mga halal na kinatawan o congressman ang bawat distrito sa Kongreso o Kapulungan ng mga Kinatawan sa Pilipinas. Ang mga distrito ay nagtataglay din ng isang lupon ng mga kagawad (board members) sa Sangguniang Panlalawigan (tingnan ang sumusunod na seksyon tugkol sa pamahalaang lalawigan).

Noong Oktubre 30, 2006, inaprubahan ng mga mamayan ng unang distrito ng Maguindanao ang pagkakabuo ng isang bagong lalawigan, ang Shariff Kabunsuan, sa isang plebesito na pinamunuan ng Komisyon ng Halalan. Inaprubahan din noong Disyembre 2, 2006, nabuo din ang bagong lalawigan ng Dinagat Islands sa Surigao del Norte mula sa naganap na plebesito. Itinatag ng Kongreso ng Pilipinas ang mga batas na ukol sa mga ito.

Pamahalaang lalawigan

Tulad ng Pamahalaang Pambansa ng Pilipinas, mayroon ding kagawaran ng tagapagpaganap at tagapagbatas ang pamahalaang panlalawigan. Nasa pamamahala ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas ang panghukuman na kapangyarihan ng lalawigan. Malaya ang pamahalaang panlalawigan. Binigyan ito ng tuwirang kapangyarihan upang magpalakad ng mga gawain sa mga naturang lalawigan ngunit tuluyan pa ring nakikipag-ugnayan ang pangulo sa pamamagitan ng Kagawaran ng Interyor at Pamahalaang Lokal.

Kagawaran ng tagapagpaganap

Ang gobernador nakatalagang tagapagpaganap sa bawat lalawigan. Siya ang may hawak sa iba't ibang mga kagawaran ng lalawigan katulad ng Pangasiwaan, Tanggapang Legal, Tanggapan ng Impormasyon, Tanggapang Inhinyeriya, at Tanggapan ng Ingat-Yaman.

Hinahalal ang isang gobernador na binibigyan ng tatlong taon sa isang termino at maaaring gumanap muli sa loob ng tatlong termino kung muling siyang ihahalal. Hinihirang ng isang gobernador ang mga pinuno ng mga kagawaran sa kanyang lalawigan.

Kagawaran ng tagapagbatas

Pinamumunuan ang lehislatura ng bise-gobernador na nasasakop sa Sangguniang Panlalawigan ng lupon ng mga kagawad (Filipino: bokal, Ingles: board members) mula sa bawat distrito. Depende sa uri ng kita ng lalawigan, maaari itong bumuo ng lupon ng mga kagawad na ginaganapan ng walo hanggang sampung miyembro. Binibigayn ng sampung mga kagawad ang una at ikalawang uri ng lalawigan samantalang walo naman ang sa ikatlo at ika-apat na uri ng lalawigan. Natatangi ang Negros Occidental at Cebu dahil ang kanilang mga lupon ay binubuo ng labindalawang kagawad.

Sa Lupon ng mga Lalawigan, binubuo ito ng mga kasaping ex-officio tulad ng pangulo ng Liga ng mga Kapitan o Association of Barangay Captains, Liga ng mga Konsehal sa Pilipinas o Philippine Councilors League (PCL), at ang Pederasyon ng mga Pangulo ng Sangguniang Kabataan.

Ang gobernador at mga kagawad ay hinahalal ng mga mamamayan sa lalawigan. Hinahalal naman ang mga kasaping ex-officio sa loob ng kanilang organisasyon.

Mapa

Pangasinan

La Union

Ilocos
Sur

Ilocos
Norte

Benguet

Ifugao

Lalawigang
Bulubundukin

Kalinga

Abra

Apayao

Nueva
Vizcaya

Quirino

Isabela

Cagayan

Batanes

Pampanga

Bulacan

Bataan

Zambales

Tarlac

Nueva
Ecija

Aurora

NCR

Rizal

Laguna

Cavite

Batangas

Quezon

Marinduque

Romblon

Oriental
Mindoro

Occidental
Mindoro

Palawan

Camarines
Norte

Camarines
Sur

Albay

Sorsogon

Catanduanes

Masbate

Aklan

Capiz

Iloilo

Guimaras

Negros
Occidental

Antique

Cebu

Bohol

Negros
Oriental

Siquijor

Hilagang Samar

Silangang
Samar

Kanlurang
Samar

Biliran

Leyte

Timog
Leyte

Zamboanga
del Norte

Zamboanga
del Sur

Zamboanga
Sibugay

Camiguin

Bukidnon

Misamis
Oriental

Misamis
Occidental

Lanao
del Norte

Surigao del Norte

Surigao
del Sur

Agusan
del Sur

Agusan
del
Norte

Davao
del
Norte

Davao de Oro

Davao
Oriental

Davao
del Sur

Timog
Cotabato

Sarangani

Sultan Kudarat

Hilagang
Cotabato

Basilan

Sulu

Tawi-Tawi

Maguindanao

Lanao
del Sur

Tala ng mga lalawigan

	Kapital	Rehiyon	Populasyon	Lawak (km²)	Densidad ng Populasyon (bawat km²)
Abra	Bangued	CAR	209,491	3,975.6	52.7
Agusan del Norte Hilagang Agusan	Lungsod ng Butuan	XIII	552,849	2,590.0	213.5
Agusan del Sur Timog Agusan	Prosperidad	XIII	559,294	8,966.0	62.4
Aklan	Kalibo	VI	451,314	1,817.9	248.3
Albay	Lungsod ng Legazpi	V	1,090,907	2,552.6	427.4
Antique Antike	San Jose De Buenavista	VI	471,088	2,522.0	186.8
Apayao Apayaw	Kabugao	CAR	97,129	3,927.9	24.7
Aurora	Baler	III	173,797	3,239.5	53.6
Basilan	Lungsod ng Isabela	ARMM	259,796	1,234.2	210.5
Bataan	Lungsod ng Balanga	III	557,659	1,373.0	406.2
Batanes	Basco	II	16,467	209.3	78.7
Batangas	Lungsod ng Batangas	IV-A	1,905,348	3,165.8	601.9
Benguet	La Trinidad	CAR	582,515	2,655.4	219.4
Biliran	Naval	VIII	140,274	555.5	252.5
Bohol	Lungsod ng Tagbilaran	VII	1,137,268	4,117.3	276.2
Bukidnon	Lungsod ng Malaybalay	X	1,060,265	8,293.8	127.8
Bulacan Bulakan	Malolos	III	2,234,088	2,625.0	851.1
Cagayan Kagayan	Lungsod ng Tuguegarao	II	993,580	9,002.7	110.4
Camarines Norte Hilagang Kamerines	Daet	V	458,840	2,112.5	217.2
Camarines Sur Timog Kamarines	Pili	V	1,551,549	5,266.8	294.6
Camiguin Kamigin	Mambajao	X	74,232	229.8	323.0
Capiz Kapis	Lungsod Roxas	VI	654,156	2,633.2	248.4
Catanduanes Katandwanes	Virac	V	215,356	1,511.5	142.5
Cavite Kabite	Lungsod ng Trece Martires	IV-A	2,063,161	1,287.6	1,602.3
Cebu Sebu	Lungsod ng Cebu	VII	3,356,137	5,088.4	659.6
Compostela Valley Lambak ng Kompostela	Nabunturan	XI	580,244	4,667.0	124.3
Cotabato Kotabato	Lungsod ng Kidapawan	XII	958,643	6,569.9	145.9
Davao del Norte Hilagang Dabaw	Lungsod ng Tagum	XI	743,811	3,463.0	214.8
Davao del Sur Timog Dabaw	Lungsod ng Digos	XI	1,905,917	6,377.6	298.8
Davao Oriental Silangang Dabaw	Mati	XI	446,191	5,164.5	86.4
Eastern Samar Silangang Samar	Borongan	VIII	375,822	4,339.6	86.6
Guimaras Gimaras	Jordan	VI	141,450	604.7	233.9
Ifugao Ipugaw	Lagawe	CAR	161,623	2,517.8	64.2
Ilocos Norte Hilagang Iloko	Lungsod ng Laoag	I	514,241	3,399.3	151.3
Ilocos Sur Timog Iloko	Lungsod ng Vigan	I	594,206	2,579.6	230.3
Iloilo	Lungsod ng Iloilo	VI	1,925,002	4,719.4	407.9
Isabela^{[fn 2]}	Ilagan	II	1,287,575	10,664.6	120.7
Kalinga	Tabuk	CAR	174,023	3,119.7	55.8
La Union La Unyon	Lungsod ng San Fernando	I	657,945	1,493.1	440.7
Laguna	Santa Cruz	IV-A	1,965,872	1,759.7	1,117.2
Lanao del Norte Hilagang Lanaw	Tubod	X	758,123	3,092.0	245.2
Lanao del Sur Timog Lanaw	Lungsod ng Marawi	ARMM	800,162	3,872.9	206.6
Leyte	Lungsod ng Tacloban	VIII	1,592,336	5,712.8	278.7
Maguindanao Magindanaw	Cotabato City	ARMM	801,102	4,900.1	163.5
Marinduque Marindukue	Boac	IV-B	217,392	959.3	226.6
Masbate	Lungsod ng Masbate	V	707,668	4,047.7	174.8
Misamis Occidental Silangang Misamis	Lungsod ng Oroquieta	X	486,723	1,939.3	251.0
Misamis Oriental Kanlurang Misamis	Lungsod ng Cagayan de Oro	X	1,126,215	3,570.0	315.5
Mountain Province Lalawigang Bulubundukin	Bontoc	CAR	140,439	2,097.3	67.0
Negros Occidental^{[fn 3]} Silangang Negros	Lungsod ng Bacolod	VI	2,565,723	7,926.1	323.7
Negros Oriental Kanlurang Negros	Lungsod ng Dumaguete	VII	1,126,061	5,402.3	208.4
Northern Samar Hilagang Samar	Catarman	VIII	500,639	3,498.0	143.1
Nueva Ecija Nuweva Esiha	Lungsod ng Palayan	III	1,659,883	5,284.3	314.1
Nueva Vizcaya Nuweva Biskaya	Bayombong	II	366,962	3,903.9	94.0
Occidental Mindoro Silangang Mindoro	Mamburao	IV-B	380,250	5,879.9	64.7
Oriental Mindoro Kanlurang Mindoro	Lungsod ng Calapan	IV-B	681,818	4,364.7	156.2
Palawan	Lungsod ng Puerto Princesa	VI	755,412	14,896.3	50.7
Pampanga	Lungsod ng San Fernando	III	1,882,730	2,180.7	863.4
Pangasinan	Lingayen	I	2,434,086	5,368.2	453.4
Quezon Keson	Lungsod ng Lucena	IV-A	1,679,030	8,706.6	192.8
Quirino Kirino	Cabarroguis	II	148,575	3,057.2	48.6
Rizal Risal	Lungsod ng Antipolo	IV-A	1,707,218	1,308.9	1,304.3
Romblon	Romblon	IV-B	264,357	1,355.9	195.0
Samar	Catbalogan	VIII	641,124	5,591.0	114.7
Sarangani	Alabel	XII	410,622	2,980.0	137.8
Siquijor Sikihor	Siquijor	VII	81,598	343.5	237.5
Sorsogon	Lungsod ng Sorsogon	V	650,535	2,141.4	303.8
South Cotabato Timog Kotabato	Lungsod ng Koronadal	XII	1,102,550	4,489.0	245.6
Southern Leyte Katimogang Leyte	Lungsod ng Maasin	VIII	360,160	1,734.8	207.6
Sultan Kudarat	Isulan	XII	586,505	4,714.8	124.4
Sulu	Jolo	ARMM	619,668	1,600.4	387.2
Surigao del Norte Hilagang Surigaw	Lungsod ng Surigao	XIII	374,465	1,936.9	193.3
Surigao del Sur Timog Surigaw	Tandag	XIII	501,808	4,552.2	110.2
Tarlac Tarlak	Lungsod ng Tarlac	III	1,068,783	3,053.4	350.0
Tawi-Tawi	Bongao	ARMM	322,317	1,087.4	296.4
Zambales Sambales	Iba	III	627,802	3,714.4	169.0
Zamboanga del Norte Hilagang Sambuwangga	Lungsod ng Dipolog	IX	823,130	6,618.0	124.4
Zamboanga del Sur Timog Sambuwangga	Lungsod ng Pagadian	IX	1,437,941	4,964.1	289.7
Zamboanga Sibugay Sambuwangga Sibugay	Ipil	IX	497,239	3,087.9	161.0

Talababa:

↑ Opisyal na pangalan at baryant sa Tagalog mula sa ISO 3166-2 Newsletter II-2 (2010-06-30)
↑ Noong Pebrero 20, 1995, pinagtibay ang panukalang batas sa paghahati ng Isabela sa Isabela del Norte at Isabela del Sur. Hindi natuloy ang paghahati.
↑ Nabuo ang Negros Oriental mula sa Negros Occidental noong Enero 3, 1986. Ipinahayag na ang pagkakabuo nito ay hindi sang-ayon sa saligang batas noong Hulyo 11, 1986, at ito ay nabuwag noong Agosto 18, 1986.

Panlabas na kawing

League of Provinces of the Philippines

Padron:Link FL

[1] Opisyal na pangalan at baryant sa Tagalog mula sa ISO 3166-2 Newsletter II-2 (2010-06-30)

[2] Noong Pebrero 20, 1995, pinagtibay ang panukalang batas sa paghahati ng Isabela sa Isabela del Norte at Isabela del Sur. Hindi natuloy ang paghahati.

[3] Nabuo ang Negros Oriental mula sa Negros Occidental noong Enero 3, 1986. Ipinahayag na ang pagkakabuo nito ay hindi sang-ayon sa saligang batas noong Hulyo 11, 1986, at ito ay nabuwag noong Agosto 18, 1986.

[fn 1]

[fn 2]

[fn 3]

@@ Linya 9: / Linya 9: @@
 Noong [[Oktubre 30]], [[2006]], inaprubahan ng mga mamayan ng unang distrito ng [[Maguindanao]] ang pagkakabuo ng isang bagong lalawigan, ang [[Shariff Kabunsuan]], sa isang plebesito na pinamunuan ng [[Komisyon ng Halalan]]. Inaprubahan din noong [[Disyembre 2]], [[2006]], nabuo din  ang bagong lalawigan ng [[Dinagat Islands]] sa [[Surigao del Norte]] mula sa naganap na plebesito. Itinatag ng [[Kongreso ng Pilipinas]] ang mga batas na ukol sa mga ito.
+==Pamahalaang lalawigan==
-ngayon ang buhay ng tao ay Nganga
+Tulad ng Pamahalaang Pambansa ng Pilipinas, mayroon ding kagawaran ng [[tagapagpaganap]] at [[tagapagbatas]] ang pamahalaang panlalawigan. Nasa pamamahala ng [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]] ang [[panghukuman]] na kapangyarihan ng lalawigan. Malaya ang pamahalaang panlalawigan. Binigyan ito ng tuwirang kapangyarihan upang magpalakad ng mga gawain sa mga naturang lalawigan ngunit tuluyan pa ring nakikipag-ugnayan ang [[Pangulo ng Pilipinas|pangulo]] sa pamamagitan ng [[Kagawaran ng Interyor at Pamahalaang Lokal]].
+===Kagawaran ng tagapagpaganap===
+Ang gobernador nakatalagang tagapagpaganap sa bawat lalawigan. Siya ang may hawak sa iba't ibang mga kagawaran ng lalawigan katulad ng Pangasiwaan, Tanggapang Legal, Tanggapan ng Impormasyon, Tanggapang Inhinyeriya, at Tanggapan ng Ingat-Yaman.
+Hinahalal ang isang gobernador na binibigyan ng tatlong taon sa isang termino at maaaring gumanap muli sa loob ng tatlong termino kung muling siyang ihahalal.  Hinihirang ng isang gobernador ang mga pinuno ng mga kagawaran sa kanyang lalawigan.
+===Kagawaran ng tagapagbatas===
+Pinamumunuan ang lehislatura ng bise-gobernador na nasasakop sa Sangguniang Panlalawigan ng lupon ng mga kagawad ([[Wikang Filipino|Filipino]]: bokal, [[Wikang Ingles|Ingles]]: board members) mula sa bawat distrito.  Depende sa uri ng kita ng lalawigan, maaari itong bumuo ng lupon ng mga kagawad na ginaganapan ng walo hanggang sampung miyembro. Binibigayn ng sampung mga kagawad ang una at ikalawang uri ng lalawigan samantalang walo naman ang sa ikatlo at ika-apat na uri ng lalawigan. Natatangi ang [[Negros Occidental]] at [[Cebu]] dahil ang kanilang mga lupon ay binubuo ng labindalawang kagawad.
+Sa Lupon ng mga Lalawigan, binubuo ito ng mga kasaping ''ex-officio'' tulad ng pangulo ng Liga ng mga Kapitan o ''Association of Barangay Captains'', Liga ng mga Konsehal sa Pilipinas o ''Philippine Councilors League (PCL)'', at ang Pederasyon ng mga Pangulo ng Sangguniang Kabataan.
+Ang gobernador at mga kagawad ay hinahalal ng mga mamamayan sa lalawigan.  Hinahalal naman ang mga kasaping ''ex-officio'' sa loob ng kanilang organisasyon.
 ==Mapa==