Ponema: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
SimmeD (usapan | ambag)
m Reverted 1 edit by 124.6.181.93 (talk) identified as vandalism to last revision by Addbot. (TW)
Linya 10: Linya 10:
Mahalaga sa "pagpapadulas" ng mga [[salita]] at pagpapabilis ng komunikasyon ang paggamit ng ponemang malayang nagpapalitan. Kadalasan ding ginagamit ang ponemang malayang nagpapalitan upang mabigyang diin ang mga salitang nagiiba ang tunog, depende sa lugar na pinaggagamitan. Sa iba't-ibang pulo o pook sa Pilipinas, iba-iba ang mga [[dayalekto]] o [[diyalekto]]
Mahalaga sa "pagpapadulas" ng mga [[salita]] at pagpapabilis ng komunikasyon ang paggamit ng ponemang malayang nagpapalitan. Kadalasan ding ginagamit ang ponemang malayang nagpapalitan upang mabigyang diin ang mga salitang nagiiba ang tunog, depende sa lugar na pinaggagamitan. Sa iba't-ibang pulo o pook sa Pilipinas, iba-iba ang mga [[dayalekto]] o [[diyalekto]]


== Ponemang suprasegmental ==
WALA

Mayroon apat na ponemang suprasegmental:
* haba (''length'') - tumutukoy sa haba ng bigkas sa patinig ng isang pantig
* tono (''pitch'') - tumutukoy sa pagbaba at sa lakas ng bigkas ng pantig
* antala (''juncture'') - tumutukoy sa pansamantalang pagtigil ng ating ginagawa sa pagsasalita
* diin (''stress'' o ''emphasis'') - ang lakas o bigat sa pagbigkas ng isang salita o pantig na makakatulong sa pagunawa sa kahalagahan ng mga salita


== Mga sanggunian ==
== Mga sanggunian ==

Pagbabago noong 11:12, 20 Hunyo 2013

Sa wikang ginagamitan ng tinig, ang ponema[1] ay ang pundamental at teoretikong yunit ng tunog na nagbubuklod ng salita. Nakakabuo ng ibang kahulugan kapag pinapalitan ang isang ponema nito.

Ponemang Malayang Nagpapalitan

Sa Filipino, may mga tunog (ponema) na malayang nakapagpapalitan. Sa pagkakataon malayang nagpapalitan ang ponema, nagiiba ang baybay ng salita ngunit hindi ang kanilang mga kahulugan.

Halimbawa: sa kaso ng titik e at i sa mga salitang lalaki at babae. Iisa lamang ang kahulugan ng lalake at lalaki; gayun din ang babae at babai. Malayang nakapagpapalitan ang mga segmentong e at i sa mga salitang lalaki, lalake, babae, at babai. Mga ponemang malayang nagpapalitan ang mga ito.

Karagdagang halimbawa: sa kaso ng d at r sa mga salitang mariin at madiin at gayundin sa marumi at madumi. Mga ponemang malayang nagpapalitan ang d at r sa salitang "marumi", "madumi", "mariin", at "madiin". at ang titik na "a" at "i" ay malayang nagpapalitan din sa salitang dayalekto o diyalekto.

Mahalaga sa "pagpapadulas" ng mga salita at pagpapabilis ng komunikasyon ang paggamit ng ponemang malayang nagpapalitan. Kadalasan ding ginagamit ang ponemang malayang nagpapalitan upang mabigyang diin ang mga salitang nagiiba ang tunog, depende sa lugar na pinaggagamitan. Sa iba't-ibang pulo o pook sa Pilipinas, iba-iba ang mga dayalekto o diyalekto

Ponemang suprasegmental

Mayroon apat na ponemang suprasegmental:

  • haba (length) - tumutukoy sa haba ng bigkas sa patinig ng isang pantig
  • tono (pitch) - tumutukoy sa pagbaba at sa lakas ng bigkas ng pantig
  • antala (juncture) - tumutukoy sa pansamantalang pagtigil ng ating ginagawa sa pagsasalita
  • diin (stress o emphasis) - ang lakas o bigat sa pagbigkas ng isang salita o pantig na makakatulong sa pagunawa sa kahalagahan ng mga salita

Mga sanggunian

  1. "Phoneme". The Scribner-Bantam English Dictionary (Ang Talahulugang Ingles ng Scribner-Bantam). 1991.

Agham Ang lathalaing ito na tungkol sa Agham ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.