Lawa ng Lanao: Pagkakaiba sa mga binago
m Bot: Migrating 10 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q1384940 (translate me) |
Wendell056 (usapan | ambag) No edit summary |
||
| Linya 1: | Linya 1: | ||
{{dablink|Idiniderekta rito ang Lanao . Ang pahinang ito ay tumutukoy sa lawa. Para sa mga lalawigan, tingnan ang [[Lanao del Norte]] at ang [[Lanao del Sur]].}} |
|||
Ang '''Lawa ng Lanao''' ay isang lawa sa [[Pilipinas]]. Matatagpuan ito sa lalawigan ng [[Lanao del Sur]] na nasa pulo ng [[Mindanao]]. Sa laking 340 kilometro kwadrado (131 milya kwadrado), maituturing itong pinakamalaking lawa ng Mindanao at ikalawa sa pinakamalalaking lawa sa Pilipinas. |
|||
{{Infobox lake |
|||
|name = Lake Lanao |
|||
|image = Lake_Lanao_zoom.jpg |
|||
|caption = [[Landsat]] photo |
|||
|image_bathymetry =Lake Lanao-Agus watershed2.png |
|||
|caption_bathymetry =Lawa ng Lanao-Mapa ng saluhang ulan ng Ilog ng Agus |
|||
|coords{{coord|7|53|31|N|124|15|09|E|region:PH_type:waterbody_source:cswiki|display=inline,title}} |
|||
|lake_type = Lawa ng Bitak |
|||
|inflow = ''4 tributaries'' |
|||
|outflow = [[Ilog ng Agus]] |
|||
|catchment = |
|||
|location = [[Lanao del Sur]] |
|||
|basin_countries = Philippines |
|||
|length = {{convert|33|km|abbr=on}} |
|||
|width = {{convert|20|km|abbr=on}} |
|||
|area = {{convert|340|km2|abbr=on}} |
|||
|depth = {{convert|60.3|m|abbr=on}} |
|||
|max-depth = {{convert|112|m|abbr=on}} |
|||
|volume = |
|||
|residence_time = |
|||
|shore = {{convert|115|km|abbr=on}} |
|||
|elevation = {{convert|700|m|abbr=on}} |
|||
|islands = |
|||
|cities = [[Marawi City]] |
|||
}} |
|||
Ang '''Lawa ng Lanao''' mula sa salitang ([[Maranao language|Maranao]]:na '''Ranao''' o '''Ranaw''')<ref name="lanao">[http://ranaw.com/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=19 Lawa ng Lanao]</ref> ito ay isang malaking [[lawa]] sa [[Pilipinas]], na matatagpuan sa [[Lanao del Sur]] [[Lalawigan sa Pilipinas|lalawigan]] ng bansa sa kanlurang bahagi ng isla ng [[Mindanao]]. Ito ay maroong [[surpasiyong area]] na may sukat na 340 kilometro kwadrado (131 milya kwadrado),ito ang pinakamalaking lawa sa Mindanaw, at ang pangalawa sa pinakamalaking [[Mga Lawa sa Pilipinas|lawa sa Pilipinas]] at kabilang sa labinlimang [[sinaunang lawa]] sa boung mundo. |
|||
Nabubo ang lawa nang isara ng isang bulkan ang mga lagusan sa gitna ng dalawang kabundukan na nagdulot na rin ng pagkasira nito. Umaabot sa 112 ang lalim nito habang 60.3 metro ang karaniwang lalim ng lawa. Ang hilagang bahagi ng lawa ay mas mababaw kaysa sa katimurang bahagi nito. |
|||
==Katangiang Pisikal== |
|||
May apat na ilog na bumubuhay sa lawa habang ang [[Ilog ng Agus]] lamang ang ilog na dumadaloy mula dito. |
|||
Ang lawa ay nabuo mula sa tektonika na parang palangganang harang sa gitna ng dalawang [[bundok]] at mula sa guho ng malaking [[bulkan]]. Ito ay may maksimang lalim na 112 metro at and a katuturang lalim na 60.3 metro.Ang [[palangganang bilog |Batya]] ay may pinakamababaw na bahagi patungong timog at nagiging malalim naman patungong kanluran. |
|||
Nabubuhay ang ilang uri ng isda dito. |
|||
Ang lawa ay lingkis-lingkis ng apat na ilog. Ang tanging labasan nito ay ang [[Ilog ng Agus]],na dumadaloy patungong Timog-Kanluran ng [[Look ng Iligan]] na may dalawang daluyan,ang unang daloy ay mula sa taas ng [[Talon ng Maria Cristina ]] at ang pangalawang daloy naman ay mula sa [Talon ng Linamon]]. Ang Plantang [[Hidroelektriko]] na inatayo sa Lawa ng Lanao at Ilog ng Agus ay lumilikha ng pitumpung porsyento (70% ) ng elektrisidad sa boung Mindanaw. |
|||
Ang lawa ay tirahan ng mga alamat at ng mga kathang isip mula sa tribo ng Maranaw. Ang pangalang Maranaw ay mula sa salitang lawa na ang ibig sabihin ay "mga taong nakatira sa palibot ng lawa". |
|||
== Mga kawing panlabas == |
|||
| ⚫ | |||
== Laksambuhay == |
|||
| ⚫ | |||
Ang lawa ng Lanao ay naiproklamang isang nakareserbang saluhang ulan noong 1992 sa bisa ng Proklamasyon ng Pangulo bilang 971 para masigurong maprotektahan ang kagubatan at ang tubig ng lawa na pinagkukunan ng hidroelektrisidad, irigasyon at gamit pangtahanan. |
|||
Ang lawa ay tahanan ng 18 uri ng isdang [[Endemiko]] sa espesyeng [[cyprinid]] ( sa ''[[genre|sari]]'' ng ''[[Cephalakompsus]]'', ''[[Mandibularca]]'', ''[[Ospatulus]]'' at ng ''[[Puntius]]'') na sumusuporta naman sa malaking bilang ng mga ibong lumalangoy (waterfowl).<ref name="lanao"/>Sa ginawang pagsisiyasat noong 1992 tatlong espesye lamang ng endemikong isda ang matagampay na natagpuan. Ito ay pinaniniwalaang dahil sa pagmamalabis na pangingisda, polusyon at ang kompetisyon mula sa mga spesye ng isdang [[dayuhan]] ang naging sanhi ng pagkaubos ng iba pang uri nito.<ref>Endangered Species Handbook:''[http://www.endangeredspecieshandbook.org/dinos_fish.php It's Too Late – Fish Extinctions.]'' Retrieved 29 September 2012</ref><ref>Fiedler, P.L., and P.M. Kareiva, eds (1998). ''Conservation Biology - For the Coming Decade'', 2nd edition, p. 211. ISBN 978-0412096617</ref><ref>Harrison, I.J., and M.L.J. Stiassny (1999). ''The Quiet Crisis. A preliminary listing of the freshwater fishes of the world that are Extinct or “Missing in Action".'' pp. 271-331 in: MacPhee, R.D.E., eds. (1999). Extinctions in Near Time. ISBN 978-0306460920</ref>Noong Octobre 2006, isang pag-aaral mula sa [[Pamantasang Estatal ng Mindanao]] ang nakatuklas ng malalawak na kontaminasyon sa lumot mula sa Lawa ng Lanao.<ref>[http://mindanews.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1073&Itemid=50 Panganib sa Kontaminadong Lawa ng Lanao]</ref>Sa una ay, sa mahihinang klaseng padaluyan (sewage) at sa pangangasiwa ng mga duming pang-agrikultura ang nakikitang may kasalanan sa kontaminasyon. Subalit, ayon sa pahayag ng Kagawaran ng Pagsasaka at Kawanihan ng mga Palaisdaan at mga Yamang-tubig ang suliran sa kontaminasyon sa lumot ng lawa ay mula sa pagguho o erosyon mula sa walang habas na pagpuputol ng puno at malawakang pagbungkal ng lupa para pagtamnan. |
|||
==Kultura== |
|||
Ang alamat ng [[Maranaw]] ay tumukoy sa pagkakabuo ng lawa.<ref name="lanao"/><ref>[http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/folktales/Maranao/how_the_angels_built_lake_lanao.htm Paano Binuo ng Anghel ang Lawa ng Lanao]</ref> Ayon sa alamat isang pangkat ng mga anghel sa pamumuno ni [[Arkanghel Gabriel]] ang naglikas sa malaking populasyon mula sa Mantapoli para mailigtas mula sa pagkawasak ng daigdig.Ang butas na naiwan ay napuno ng tubig at nagbabantang palubugin pa ang natitirang bahagi ng mundo. Bilng pagtungon,humingi ng saklolo ang mga anghel sa Apat na Hangin (Four Winds) para gumawa ng daluyan ng tubig. Ang malaking butas ay ang lawa ng Lanao at ang ginawang daluyan naging Ilog Agus. |
|||
==References== |
|||
{{reflist}} |
|||
==Panlabas na kawing== |
|||
| ⚫ | |||
* [http://www.seasite.niu.edu/Tagalog/folktales/Maranao/how_the_angels_built_lake_lanao.htm Paano Binuo ng Anghel ang Lawa ng Lanao] |
|||
* [http://mindanews.com/index.php?option=com_content&task=view&id=1073&Itemid=50 Panganib sa Kontaminadong Lawa ng Lanao] |
|||
{{ Mga Lawa sa Pilipinas}} |
|||
{{Mga Dam sa Pilipinas }} |
|||
[[Kategorya: Hidroelektrikong Planta ng Pilipinas ]] |
|||
| ⚫ | |||
Pagbabago noong 23:54, 25 Hunyo 2013
| Lawa ng Lanao | |
|---|---|
| |
| Lawa ng Lanao-Mapa ng saluhang ulan ng Ilog ng Agus | |
| Lokasyon | Lanao del Sur |
| Pangunahing Pinanggagalingan | 4 tributaries |
| Pangunahing nilalabasan | Ilog ng Agus |
| Mga bansang lunas | Philippines |
| Painakamahaba | 33 km (21 mi) |
| Pinakamaluwag | 20 km (12 mi) |
| Lawak | 340 km2 (130 mi kuw) |
| Karaniwang lalim | 60.3 m (198 tal) |
| Pinakamalalim | 112 m (367 tal) |
| Haba ng dalampasigan1 | 115 km (71 mi) |
| Pagkakaangat ng ibabaw | 700 m (2,300 tal) |
| Mga pamayanan | Marawi City |
| 1 Ang haba ng dalampasigan ay isang hindi tukoy na pagsukat. | |
Ang Lawa ng Lanao mula sa salitang (Maranao:na Ranao o Ranaw)[1] ito ay isang malaking lawa sa Pilipinas, na matatagpuan sa Lanao del Sur lalawigan ng bansa sa kanlurang bahagi ng isla ng Mindanao. Ito ay maroong surpasiyong area na may sukat na 340 kilometro kwadrado (131 milya kwadrado),ito ang pinakamalaking lawa sa Mindanaw, at ang pangalawa sa pinakamalaking lawa sa Pilipinas at kabilang sa labinlimang sinaunang lawa sa boung mundo.
Katangiang Pisikal
Ang lawa ay nabuo mula sa tektonika na parang palangganang harang sa gitna ng dalawang bundok at mula sa guho ng malaking bulkan. Ito ay may maksimang lalim na 112 metro at and a katuturang lalim na 60.3 metro.Ang Batya ay may pinakamababaw na bahagi patungong timog at nagiging malalim naman patungong kanluran.
Ang lawa ay lingkis-lingkis ng apat na ilog. Ang tanging labasan nito ay ang Ilog ng Agus,na dumadaloy patungong Timog-Kanluran ng Look ng Iligan na may dalawang daluyan,ang unang daloy ay mula sa taas ng Talon ng Maria Cristina at ang pangalawang daloy naman ay mula sa [Talon ng Linamon]]. Ang Plantang Hidroelektriko na inatayo sa Lawa ng Lanao at Ilog ng Agus ay lumilikha ng pitumpung porsyento (70% ) ng elektrisidad sa boung Mindanaw.
Ang lawa ay tirahan ng mga alamat at ng mga kathang isip mula sa tribo ng Maranaw. Ang pangalang Maranaw ay mula sa salitang lawa na ang ibig sabihin ay "mga taong nakatira sa palibot ng lawa".
Laksambuhay
Ang lawa ng Lanao ay naiproklamang isang nakareserbang saluhang ulan noong 1992 sa bisa ng Proklamasyon ng Pangulo bilang 971 para masigurong maprotektahan ang kagubatan at ang tubig ng lawa na pinagkukunan ng hidroelektrisidad, irigasyon at gamit pangtahanan.
Ang lawa ay tahanan ng 18 uri ng isdang Endemiko sa espesyeng cyprinid ( sa sari ng Cephalakompsus, Mandibularca, Ospatulus at ng Puntius) na sumusuporta naman sa malaking bilang ng mga ibong lumalangoy (waterfowl).[1]Sa ginawang pagsisiyasat noong 1992 tatlong espesye lamang ng endemikong isda ang matagampay na natagpuan. Ito ay pinaniniwalaang dahil sa pagmamalabis na pangingisda, polusyon at ang kompetisyon mula sa mga spesye ng isdang dayuhan ang naging sanhi ng pagkaubos ng iba pang uri nito.[2][3][4]Noong Octobre 2006, isang pag-aaral mula sa Pamantasang Estatal ng Mindanao ang nakatuklas ng malalawak na kontaminasyon sa lumot mula sa Lawa ng Lanao.[5]Sa una ay, sa mahihinang klaseng padaluyan (sewage) at sa pangangasiwa ng mga duming pang-agrikultura ang nakikitang may kasalanan sa kontaminasyon. Subalit, ayon sa pahayag ng Kagawaran ng Pagsasaka at Kawanihan ng mga Palaisdaan at mga Yamang-tubig ang suliran sa kontaminasyon sa lumot ng lawa ay mula sa pagguho o erosyon mula sa walang habas na pagpuputol ng puno at malawakang pagbungkal ng lupa para pagtamnan.
Kultura
Ang alamat ng Maranaw ay tumukoy sa pagkakabuo ng lawa.[1][6] Ayon sa alamat isang pangkat ng mga anghel sa pamumuno ni Arkanghel Gabriel ang naglikas sa malaking populasyon mula sa Mantapoli para mailigtas mula sa pagkawasak ng daigdig.Ang butas na naiwan ay napuno ng tubig at nagbabantang palubugin pa ang natitirang bahagi ng mundo. Bilng pagtungon,humingi ng saklolo ang mga anghel sa Apat na Hangin (Four Winds) para gumawa ng daluyan ng tubig. Ang malaking butas ay ang lawa ng Lanao at ang ginawang daluyan naging Ilog Agus.
References
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Lawa ng Lanao
- ↑ Endangered Species Handbook:It's Too Late – Fish Extinctions. Retrieved 29 September 2012
- ↑ Fiedler, P.L., and P.M. Kareiva, eds (1998). Conservation Biology - For the Coming Decade, 2nd edition, p. 211. ISBN 978-0412096617
- ↑ Harrison, I.J., and M.L.J. Stiassny (1999). The Quiet Crisis. A preliminary listing of the freshwater fishes of the world that are Extinct or “Missing in Action". pp. 271-331 in: MacPhee, R.D.E., eds. (1999). Extinctions in Near Time. ISBN 978-0306460920
- ↑ Panganib sa Kontaminadong Lawa ng Lanao
- ↑ Paano Binuo ng Anghel ang Lawa ng Lanao