Puwersa: Pagkakaiba sa mga binago
m orthography, replaced: ksyon → ksiyon (3) using AWB |
DerekWinters (usapan | ambag) No edit summary |
||
| Linya 3: | Linya 3: | ||
[[Talaksan:Force.png|right|250px|thumb|Karaniwang inilalarawan ang mga lakas o puwersa bilang mga paghila at pagtulak. Maaaring dahil sila sa mga kababalaghan o likas na kaganapang tulad ng [[gravity|grabedad]], [[magnetismo]], o anumang iba pang nakapagsasanhi sa masa para bumilis o magkaroon ng akselerasyon.]] |
[[Talaksan:Force.png|right|250px|thumb|Karaniwang inilalarawan ang mga lakas o puwersa bilang mga paghila at pagtulak. Maaaring dahil sila sa mga kababalaghan o likas na kaganapang tulad ng [[gravity|grabedad]], [[magnetismo]], o anumang iba pang nakapagsasanhi sa masa para bumilis o magkaroon ng akselerasyon.]] |
||
Sa larangan ng [[pisika]], ang '''puwersa''' o '''pwersa''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''force''; [[wikang Kastila|Kastila]]: ''fuerza'') ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay. Sanhi ang lakas ng pagbilis (akselerasyon), [[presyon|pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay]], o [[pagliko|pagbabago ng patutunguhan]] (pagbabago ng direksiyon). Sinusukat ang lakas sa pamamagitan ng ''Newton'' [isahan] o ''Newtons'' [maramihan] ('''N'''). |
Sa larangan ng [[pisika]], ang '''isig'''<ref> Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969. </ref>, '''puwersa''', o '''pwersa''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''force''; [[wikang Kastila|Kastila]]: ''fuerza'') ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay. Sanhi ang lakas ng pagbilis (akselerasyon), [[presyon|pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay]], o [[pagliko|pagbabago ng patutunguhan]] (pagbabago ng direksiyon). Sinusukat ang lakas sa pamamagitan ng ''Newton'' [isahan] o ''Newtons'' [maramihan] ('''N'''). |
||
== Pormularyo == |
== Pormularyo == |
||
Pagbabago noong 02:32, 30 Enero 2014
- Para sa ibang gamit, tingnan ang Puwersa (paglilinaw).
Sa larangan ng pisika, ang isig[1], puwersa, o pwersa (Ingles: force; Kastila: fuerza) ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay. Sanhi ang lakas ng pagbilis (akselerasyon), pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay, o pagbabago ng patutunguhan (pagbabago ng direksiyon). Sinusukat ang lakas sa pamamagitan ng Newton [isahan] o Newtons [maramihan] (N).
Pormularyo
Ayon sa Ikalawang Batas ng Pagkilos ni Isaac Newton, ito ang pormula sa paghahanap ng halaga ng lakas:
kung saan ang ang lakas o puwersa (force),
ang masa (bunton o salansan)[2] ng isang bagay,
at ang bilis (akselerasyon) ng bagay.
Kapag may naghanda o nagharap sa para sa g (grabedad, katindihan[3], pamantayang katindihan, o standard gravity), mayroon pang isang pormulasyong makukuha:
kung saan ang ang timbang o bigat (weight) ng isang bagay,
ang masa ng isang bagay,
at ang bilis o akselerasyon dahil sa o sinanhi ng grabedad sa antas ng dagat. Tinatayang mayroon itong mga .
Isang bektor (vector) ang lakas, kaya't mayroon itong kalakihan[4] (magnitud, magnitude, sakop, saklaw o laki, laki o lawak ng sakop) at patutunguhan (direksiyon). Ito ang mismong kahulugan ng bektor: isang bagay (sa heometriya) na may magnitud at direksiyon.
Kahulugan at paglalarawan
Sa halip na sabihin ng magkahiwalay ang pagtulak at paghila, mas madaling gamitin ang mga salitang lakas o puwersa para sa dalawa (pagtulak + paghila = lakas o puwersa).[5]
Halimbawa, sa pamimisikleta ng isang tao, gumagamit ang namimisikleta (nakasakay) ng lakas para sa mga pedal o padyakan ng bisikleta kapag paakyat ng pataas na daan o maging sa patag na daanan man. Sa katotohanan, itinutulak ng nagpapaandar na tao ang mga padyakan pababa, subalit binabago ng mga tanikala at mga engrenahe ang pagtulak na ito paayon sa anyo ng dinadaanang kalsada. Ngunit kung sakali lamang na tabunan ng may-ari ng bisikleta ng maraming mga kahoy, kung kaya't hindi na niya ito mahila o maitulak man lang, wala siyang nagagawang trabaho o gawain. Walang resultang gawa o walang nagawa ang may-ari ng bisikleta bagaman gumamit ng lakas na pahila o patulak. Ang resulta: mapapagod lamang ang may-ari ng bisikleta.[5]
Tingnan din
Mga sanggunian
- ↑ Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969.
- ↑ "Mass", masa, bunton, salansan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
- ↑ "Gravity," tindi, bigat, timbang, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
- ↑ "Magnitude," laki, kalakihan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
- ↑ 5.0 5.1 "The Meaning of Force, ang kahulugan ng Lakas o Puwersa". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977.