Puwersa: Pagkakaiba sa mga binago

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

Inline

Pagbabago noong 02:33, 30 Enero 2014

Para sa ibang gamit, tingnan ang Puwersa (paglilinaw).

Karaniwang inilalarawan ang mga isig (puwersa) bilang mga paghila at pagtulak. Maaaring dahil sila sa mga kababalaghan o likas na kaganapang tulad ng grabedad, magnetismo, o anumang iba pang nakapagsasanhi sa masa para bumilis o magkaroon ng akselerasyon.

Sa larangan ng pisika, ang isig^[1], puwersa, o pwersa (Ingles: force; Kastila: fuerza) ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay. Sanhi ang isig ng pagbilis (akselerasyon), pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay, o pagbabago ng patutunguhan (pagbabago ng direksiyon). Sinusukat ang isig sa pamamagitan ng Newton [isahan] o Newtons [maramihan] (N).

Pormularyo

Ayon sa Ikalawang Batas ng Pagkilos ni Isaac Newton, ito ang pormula sa paghahanap ng halaga ng isig:

F=ma

kung saan ang $F$ ang isig o puwersa (force),
$m$ ang masa (bunton o salansan)^[2] ng isang bagay,
at $a$ ang bilis (akselerasyon) ng bagay.

Kapag may naghanda o nagharap sa $a$ para sa g (grabedad, katindihan^[3], pamantayang katindihan, o standard gravity), mayroon pang isang pormulasyong makukuha:

W=mg

kung saan ang $W$ ang timbang o bigat (weight) ng isang bagay,
$m$ ang masa ng isang bagay,
at $g$ ang bilis o akselerasyon dahil sa o sinanhi ng grabedad sa antas ng dagat. Tinatayang mayroon itong mga $9.8m/s^{2}$ .

Isang bektor (vector) ang isig, kaya't mayroon itong kalakihan^[4] (magnitud, magnitude, sakop, saklaw o laki, laki o lawak ng sakop) at patutunguhan (direksiyon). Ito ang mismong kahulugan ng bektor: isang bagay (sa heometriya) na may magnitud at direksiyon.

Kahulugan at paglalarawan

Sa halip na sabihin ng magkahiwalay ang pagtulak at paghila, mas madaling gamitin ang mga salitang isig o puwersa para sa dalawa (pagtulak + paghila = isig o puwersa).^[5]

Halimbawa, sa pamimisikleta ng isang tao, gumagamit ang namimisikleta (nakasakay) ng isig para sa mga pedal o padyakan ng bisikleta kapag paakyat ng pataas na daan o maging sa patag na daanan man. Sa katotohanan, itinutulak ng nagpapaandar na tao ang mga padyakan pababa, subalit binabago ng mga tanikala at mga engrenahe ang pagtulak na ito paayon sa anyo ng dinadaanang kalsada. Ngunit kung sakali lamang na tabunan ng may-ari ng bisikleta ng maraming mga kahoy, kung kaya't hindi na niya ito mahila o maitulak man lang, wala siyang nagagawang trabaho o gawain. Walang resultang gawa o walang nagawa ang may-ari ng bisikleta bagaman gumamit ng isig na pahila o patulak. Ang resulta: mapapagod lamang ang may-ari ng bisikleta.^[5]

Tingnan din

Kapangyarihan

Mga sanggunian

↑ Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969.
↑ "Mass", masa, bunton, salansan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
↑ "Gravity," tindi, bigat, timbang, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
↑ "Magnitude," laki, kalakihan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org
↑ ^5.0 ^5.1 "The Meaning of Force, ang kahulugan ng Isig o Puwersa". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977.

Padron:Link GA

[1] Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969.

[Bansa3-2] "Mass", masa, bunton, salansan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org

[Bansa1-3] "Gravity," tindi, bigat, timbang, Tagalog English Dictionary, Bansa.org

[Bansa2-4] "Magnitude," laki, kalakihan, Tagalog English Dictionary, Bansa.org

[NBK-5] 5.0 ^5.1 "The Meaning of Force, ang kahulugan ng Isig o Puwersa". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linya 1: / Linya 1: @@
 {{otheruses|Puwersa}}
-[[Talaksan:Force.png|right|250px|thumb|Karaniwang inilalarawan ang mga lakas o puwersa bilang mga paghila at pagtulak.  Maaaring dahil sila sa mga kababalaghan o likas na kaganapang tulad ng [[gravity|grabedad]], [[magnetismo]], o anumang iba pang nakapagsasanhi sa masa para bumilis o magkaroon ng akselerasyon.]]
+[[Talaksan:Force.png|right|250px|thumb|Karaniwang inilalarawan ang mga isig (puwersa) bilang mga paghila at pagtulak.  Maaaring dahil sila sa mga kababalaghan o likas na kaganapang tulad ng [[gravity|grabedad]], [[magnetismo]], o anumang iba pang nakapagsasanhi sa masa para bumilis o magkaroon ng akselerasyon.]]
-Sa larangan ng [[pisika]], ang '''isig'''<ref> Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969. </ref>, '''puwersa''', o '''pwersa''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''force''; [[wikang Kastila|Kastila]]: ''fuerza'') ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay.  Sanhi ang lakas ng pagbilis (akselerasyon), [[presyon|pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay]], o [[pagliko|pagbabago ng patutunguhan]] (pagbabago ng direksiyon).  Sinusukat ang lakas sa pamamagitan ng ''Newton'' [isahan] o ''Newtons'' [maramihan] ('''N''').
+Sa larangan ng [[pisika]], ang '''isig'''<ref> Maugnaying Talasalitaang Pang-agham Ingles-Pilipino, 1969. </ref>, '''puwersa''', o '''pwersa''' ([[wikang Ingles|Ingles]]: ''force''; [[wikang Kastila|Kastila]]: ''fuerza'') ay ang kung ano ang nagbabago o nakapagpapabago sa katayuan ng namamahinga (di-gumagalaw) o gumagalaw (kumikilos) sa isang bagay.  Sanhi ang isig ng pagbilis (akselerasyon), [[presyon|pagdaragdag ng kabuoang presyon sa bagay]], o [[pagliko|pagbabago ng patutunguhan]] (pagbabago ng direksiyon).  Sinusukat ang isig sa pamamagitan ng ''Newton'' [isahan] o ''Newtons'' [maramihan] ('''N''').
 == Pormularyo ==
-Ayon sa [[Newton's Second Law of Motion|Ikalawang Batas ng Pagkilos]] ni [[Isaac Newton]], ito ang pormula sa paghahanap ng halaga ng lakas:
+Ayon sa [[Newton's Second Law of Motion|Ikalawang Batas ng Pagkilos]] ni [[Isaac Newton]], ito ang pormula sa paghahanap ng halaga ng isig:
 :<math>F = ma</math>
-kung saan ang <math>F</math> ang lakas o puwersa (''force''), <br />
+kung saan ang <math>F</math> ang isig o puwersa (''force''), <br />
 <math>m</math> ang [[mass|masa]] ([[bunton]] o [[salansan]])<ref name=Bansa3>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=masa "Mass", masa, bunton, salansan], Tagalog English Dictionary, Bansa.org</ref> ng isang bagay, <br />
 at <math>a</math> ang [[akselerasyon|bilis]] (akselerasyon) ng bagay.
@@ Linya 20: / Linya 20: @@
 at <math>g</math> ang bilis o akselerasyon ''dahil sa'' o ''sinanhi ng'' grabedad sa [[sea level|antas ng dagat]].  Tinatayang mayroon itong mga <math>9.8m/s^2</math>.
-Isang [[vector|bektor]] (''vector'') ang lakas, kaya't mayroon itong kalakihan<ref name=Bansa2>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=magnitude "Magnitude," laki, kalakihan], Tagalog English Dictionary, Bansa.org</ref> ([[Magnitude (mathematics)|magnitud]], ''magnitude'', sakop, saklaw o laki, laki o lawak ng sakop) at  [[direction|patutunguhan]] (direksiyon).  Ito ang mismong kahulugan ng bektor: isang bagay (sa [[heometriya]]) na may magnitud at direksiyon.
+Isang [[vector|bektor]] (''vector'') ang isig, kaya't mayroon itong kalakihan<ref name=Bansa2>[http://www.bansa.org/dictionaries/tgl/?dict_lang=tgl&type=search&data=magnitude "Magnitude," laki, kalakihan], Tagalog English Dictionary, Bansa.org</ref> ([[Magnitude (mathematics)|magnitud]], ''magnitude'', sakop, saklaw o laki, laki o lawak ng sakop) at  [[direction|patutunguhan]] (direksiyon).  Ito ang mismong kahulugan ng bektor: isang bagay (sa [[heometriya]]) na may magnitud at direksiyon.
 == Kahulugan at paglalarawan ==
-Sa halip na sabihin ng magkahiwalay ang ''pagtulak'' at ''paghila'', mas madaling gamitin ang mga salitang ''lakas'' o ''puwersa'' para sa dalawa (pagtulak + paghila = lakas o puwersa).<ref name=NBK>{{cite-NBK|''The Meaning of Force'', ang kahulugan ng Lakas o Puwersa}}</ref>
+Sa halip na sabihin ng magkahiwalay ang ''pagtulak'' at ''paghila'', mas madaling gamitin ang mga salitang ''isig'' o ''puwersa'' para sa dalawa (pagtulak + paghila = isig o puwersa).<ref name=NBK>{{cite-NBK|''The Meaning of Force'', ang kahulugan ng Isig o Puwersa}}</ref>
-Halimbawa, sa [[pamimisikleta]] ng isang tao, gumagamit ang namimisikleta (nakasakay) ng lakas para sa mga [[pedal]] o [[padyakan]] ng [[bisikleta]] kapag paakyat ng pataas na daan o maging sa patag na daanan man.  Sa katotohanan, itinutulak ng nagpapaandar na tao ang mga padyakan pababa, subalit binabago ng mga [[tanikala]] at mga [[engrenahe]] ang pagtulak na ito paayon sa anyo ng dinadaanang [[kalsada]].  Ngunit kung sakali lamang na tabunan ng may-ari ng bisikleta  ng maraming mga kahoy, kung kaya't hindi na niya ito mahila o maitulak man lang, wala siyang nagagawang [[trabaho]] o [[gawain]].  Walang resultang gawa o walang nagawa ang may-ari ng bisikleta bagaman gumamit ng lakas na pahila o patulak.  Ang resulta: mapapagod lamang ang may-ari ng bisikleta.<ref name=NBK/>
+Halimbawa, sa [[pamimisikleta]] ng isang tao, gumagamit ang namimisikleta (nakasakay) ng isig para sa mga [[pedal]] o [[padyakan]] ng [[bisikleta]] kapag paakyat ng pataas na daan o maging sa patag na daanan man.  Sa katotohanan, itinutulak ng nagpapaandar na tao ang mga padyakan pababa, subalit binabago ng mga [[tanikala]] at mga [[engrenahe]] ang pagtulak na ito paayon sa anyo ng dinadaanang [[kalsada]].  Ngunit kung sakali lamang na tabunan ng may-ari ng bisikleta  ng maraming mga kahoy, kung kaya't hindi na niya ito mahila o maitulak man lang, wala siyang nagagawang [[trabaho]] o [[gawain]].  Walang resultang gawa o walang nagawa ang may-ari ng bisikleta bagaman gumamit ng isig na pahila o patulak.  Ang resulta: mapapagod lamang ang may-ari ng bisikleta.<ref name=NBK/>
 == Tingnan din ==