Punong ministro: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
m orthography, replaced: pulitiko → politiko using AWB
Stemoc (usapan | ambag)
m (Script) File renamed: File:Mirko Cvetkovic.jpgFile:Mirko Cvetković.jpg File renaming criterion #3: Correct misleading names into accurate ones.
Linya 40: Linya 40:
[[Image:Josesocrates09082006.jpg|150px|thumb|[[José Sócrates]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Portugal]]
[[Image:Josesocrates09082006.jpg|150px|thumb|[[José Sócrates]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Portugal]]
[[Image:Vladimir Putin-2.jpg|150px|thumb|[[Vladimir Putin]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Russia]]
[[Image:Vladimir Putin-2.jpg|150px|thumb|[[Vladimir Putin]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Russia]]
[[Image:Mirko Cvetkovic.jpg|150px|thumb|[[Mirko Cvetkovic]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Serbia]]
[[Image:Mirko Cvetković.jpg|150px|thumb|[[Mirko Cvetkovic]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Serbia]]
[[Image:José Luis Rodríguez Zapatero - Royal & Zapatero's meeting in Toulouse for the 2007 French presidential election 0205 2007-04-19b.jpg|150px|thumb|[[José Luis Rodríguez Zapatero]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Spain]]
[[Image:José Luis Rodríguez Zapatero - Royal & Zapatero's meeting in Toulouse for the 2007 French presidential election 0205 2007-04-19b.jpg|150px|thumb|[[José Luis Rodríguez Zapatero]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng Spain]]
[[Image:GordonBrown2004.JPG|150px|thumb|[[Gordon Brown]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]]
[[Image:GordonBrown2004.JPG|150px|thumb|[[Gordon Brown]], ang kasalukuyang Punong Ministro ng the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland]]

Pagbabago noong 23:59, 25 Abril 2014

Ang punong ministro ang pinakamataas na ministro sa gabinete ng sangay ng tagapagpaganap ng pamahalaan sa sistemang parlamentaryo o batasan. Ang posisyon ay kalimitan, subalit hindi limitado, sa isang politiko. Sa maraming sistema ang punong ministro ang namimili at maaaring magtanggal sa ibang miyembro ng kabinite, at magtalaga ng mga miyembro sa mga posisyon sa pamahalaan. Siya ang karaniwang kasapi na nangunguna sa mga pulong at ang tumatayong tangapangulo ng gabinite. Samantalang sa ibang sistema lalo na sa sistemang semipresidensiyal ng pamahalaan, ang punong ministro ang opisyal na namamahala sa serbisyong sibil at nagpapatupad sa mga direktiba ng Pangulo.

Sa ganitong sistemang nakabatay sa sistemang Westminster, ang punong ministro ang nangunguna at ang mismong tumatayong pinuno ng pamahalaan at pinuno ng sangay ng ehekutibo. Sa ganoong sistema, ang pinuno ng estado o ang kinatawan ng pinuno ng estado (hal. ang Monarko, Pangulo, o Gobernador-Heneral), kahit pa opisyal na pinuno ng sangay ng tagapagpaganap, sa katotohanan ay humahawak ng posisyong seremonyal. Ang Punong Ministro ay kalimitan, subalit hindi palagi, kasapi ng parlamento o batasan at inaasahan kasama ng iba pang mga ministro na tiyakin ang pagpasa ng mga batas sa pamamagitan ng lehislatura. Sa ibang monarkiya ang monarko ay maaari ring gumamit ng mga kapangyarihang tagapagpaganap na binibigay sa korona ayon sa saligang batas nito at maaaring ipatupad na hindi na nangangailangan ng pagsang-ayon ng parlamento.

Kasaysayan

Samantalang ang modernong opisina ng Punong Ministro ay lumago sa Nagkakaisang Kaharian ang unang paggamit dito bilang ay ang pagtawag dito ni kardinal, kung saan, noong 1625 ay itinalaga siya bilang pinuno ng konsehong royal bilang punong ministro ng Pransiya. Si Luis XIV at ang mga sumunod sa kanyang hanay ay iniwasan itong gawing bansag sa kanilang mga ministro.

Ang bansag na Punong Ministro na alam natin sa ngayon ay mauugat noong ika-18 siglo sa Nagkakaisang Kaharian.

Simula pa noong midyebal na panahon ang hari ng Inglatera at Nagkakaisang Kaharian ay mayroong mga ministro na pinagkakatiwalaan nila at itinuturing bilang pinuno ng pamahalaan. Ang kapangyarihan ng mga ministro ay nakasalalay sa personal na kagustuhan ng monarko. Kahit na kasama sa mga dapat na rekisito ang kakayahang mamahala ng parlamento hindi sila nakadepende sa mayorya ng parlamento para sa kanilang kapangyarihan.

Titulo

Maraming iba't-ibang termino ang ginagamit para sa mga punong ministro. Sa Alemanya at Austria ang punong ministro ay tinatawag na kansilyer (chancellor) samantalang ang punong ministro ng Irlanda ay tinatawag na [An Taoiseach] error: {{lang}}: text has italic markup (help). Ang punong ministro ay hindi opisyal na titulo nang humahawak ng opisina. Ang Punong Ministro ng Irlanda ay pangulo ng pamahalaan at sa mga Briton ang First Lord of the Treasury. Ang ilan pa sa mga kilalang paraan ay Pangulo ng Konseho ng mga Ministo (halimbawa sa Italya, [Presidente del Consiglio dei Ministri] error: {{lang}}: text has italic markup (help)), Pangulo ng Konsehong Tagapagpaganap, o Ministro-Pangulo. Sa mga bansang Eskandinabo ang punong ministro ay tinatawag na statsminister sa wikang bernakular (literal na "ministro ng estado").

Sa Nagkakaisang Kaharian kung saan ang uri ng pamahalaan ay pasa-pasa, ang mga pinuno ng pamahalaan ng mga Eskoses, Hilagang Irlandes at Gales ay tinatawag na Unang Ministro.

Sa Pakistan, ang punong ministro ay tinatawag na "Wazir-e-Azam", na nangangahulugang "Grand Vizier".

Paglalarawan ng tungkulin

Si Wilfried Martens, na nagsilbi bilang Punong Ministro ng Belhika, ay inilarawan ang kanyang mga tungkulin bilang ang mga sumusunod:

Una sa lahat ang Punong Ministro ay dapat makinig palagi, at kapag nagkaroon ng malalim na hindi pagkakasundo , dapat siyang magbigay ng solusyon sa usapin. Maraming paraan para gawin ito. Minsan kapag may diskusyon, itinatala ko ang mga elemento ng suliranin at umiisip ako ng mga suhestiyon na maaaring ihapag sa gabinete, ang Kalihim ay nagtatala. Ang mga ministro naman ay hinahangad na palitan ang mga pag-antala at mga pagkahinto. Ang Punong Ministro ay maaari ding gumawa ng suhestiyon na magbibigay ng sapat na espasyo para sa mga susog para mapanatili ang usapan sa tamang landasin. Kapag kailangan ng solusyon para maabot ang consensu, maaarin niyang utusan ang isa o dalawang ministro para sumali o umayaw.[1]

Talaan ng mga Punong Ministro

Ang mga sumusunod ay talaan ng mga dati at kasalukuyang punong ministro at ang mga impormasyon ukol sa mga tala.

Kevin Rudd, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Australia
Wen Jiabao, ang kasalukuyang Premier of the People's Republic of China
Kostas Karamanlis, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Greece
Manmohan Singh, ang kasalukuyang Punong Ministro ng India
Talaksan:Nouri al-Maliki with Bush, Hunyo 2006, cropped.jpg
Nouri al-Maliki, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Iraq
Mario Monti, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Italy
Raila Odinga, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Kenya
Abdullah Badawi, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Malaysia
John Key, ang kasalukuyang Punong Ministro ng New Zealand
Yousaf Raza Gillani, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Pakistan
José Sócrates, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Portugal
Vladimir Putin, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Russia
Mirko Cvetkovic, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Serbia
José Luis Rodríguez Zapatero, ang kasalukuyang Punong Ministro ng Spain
Gordon Brown, ang kasalukuyang Punong Ministro ng the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Pamahalaan Simula ng Tala Table shows
partido?
Termino ibinigay ng
taon o petsa?
Kasalukuyan
Afghanistan 1953 - taon (Post Abolished)
Albanya 1912 - taon Sali Berisha
Algeria 1962 yes taon Ahmed Ouyahia
Andorra 1982 - taon Albert Pintat
Angola 1975 - petsa Paulo Kassoma
Anguilla 1976 yes petsa Osbourne Fleming
Antigua and Barbuda 1981 - taon Baldwin Spencer
Armenia 1918 yes petsa Tigran Sargsyan
Aruba 1986 - petsa Nelson O. Oduber
Australia 1901 yes petsa Kevin Rudd
Austria 1918 yes taon Alfred Gusenbauer
Azerbaijan 1918 yes petsa Artur Rasizade
Bahamas 1967 - petsa Hubert Ingraham
Bahrain 1970 - taon Sheikh Khalifah ibn Sulman Al Khalifah
Bangladesh 1971 yes petsa Fakhruddin Ahmed (interim)
Barbados 1954 yes petsa David Thompson
Belarus 1990 - petsa Sergey Sidorsky
Belgium 1831 yes petsa Herman Van Rompuy
Belize 1973 yes taon Dean Barrow
Benin 1957 yes petsa (Post Abolished)
Bermuda 1968 yes petsa Ewart Brown
Bhutan 1952 - petsa Jigme Thinley
Bosnia and Herzegovina 2006 - petsa Nedzad Brankovic
Botswana 1965 yes petsa (Post Abolished)
Brazil 1847 yes petsa (Post Abolished)
British Virgin islands 1967 yes petsa Ralph T. O'Neal
Bulgaria 1879 yes petsa Sergey Stanishev
Burkina Faso 1971 - petsa Tertius Zongo
Burundi 1961 yes petsa (Post Abolished)
Cambodia 1996 - taon Hun Sen
Cameroon 1960 - petsa Ephraïm Inoni
Canada 1867 yes petsa Stephen Harper
Cape Verde 1975 - petsa José Maria Neves
Cayman islands 1992 yes petsa Kurt Tibbetts
Central African Republic 1958 - petsa Faustin-Archange Touadéra
Chad 1978 - petsa Youssouf Saleh Abbas
People's Republic of China 1949 - petsa Wen Jiabao
Comoros 1957 yes petsa (Post Abolished)
Congo (Brazzaville) 1957 yes petsa Isidore Mvouba
Congo (Kinshasa) 1960 yes petsa Adolphe Muzito
Cook Islands 1965 yes petsa Jim Marurai
Côte d'Ivoire (Ivory Coast) 1957 yes petsa Guillaume Soro
Croatia 1990 - petsa Ivo Sanader
Cuba 1940 - petsa Raúl Castro
Czech Republic 1969 - taon Mirek Topolánek
Denmark 1848 - taon Anders Fogh Rasmussen
Djibouti 1977 - petsa Dileita Mohamed Dileita
Dominica 1960 - petsa Roosevelt Skerrit
East Timor 2002 - petsa Xanana Gusmão
Egypt 1878 - taon Ahmed Nazif
Equatorial Guinea 1963 - petsa Ignacio Milam Tang
Estonia 1991 - petsa Andrus Ansip
Ethiopia 1942 yes petsa Meles Zenawi
Faroe islands 1946 - taon Kaj Leo Johannesen
Fiji 1966 - petsa Frank Bainimarama (interim)
Finland 1917 yes taon Matti Vanhanen
France 1815 - taon François Fillon
Gabon 1957 yes petsa Jean Eyeghe Ndong
The Gambia 1961 - petsa (Post Abolished)
Ghana 1957 - petsa (Post Abolished)
Georgia 1918 yes petsa Grigol Mgaloblishvili
Alemanya 1871 yes petsa Angela Merkel
Gibraltar 1964 yes petsa Peter Caruana
Greece 1833 - petsa Kostas Karamanlis
Greenland 1979 - taon Hans Enoksen
Grenada 1954 - taon Tillman Thomas
Guernsey 2007 - petsa Lyndon Trott
Guinea 1972 - petsa Ahmed Tidiane Souaré
Guinea-Bissau 1973 - petsa Carlos Correia
Guyana 1953 - petsa Sam Hinds
Haiti 1988 - petsa Michèle Pierre-Louis
Hungary 1848 - petsa Ferenc Gyurcsány
Iceland 1904 - petsa Geir Haarde
India 1947 yes petsa Manmohan Singh
Indonesia 1945 yes petsa (Post Abolished)
Iran 1824 - taon (Post Abolished)
Iraq 1920 - taon Nouri al-Maliki
Ireland 1937 yes petsa Brian Cowen
Israel 1948 - taon Ehud Olmert
Italy 1861 - taon Mario Monti
Jamaica 1959 - taon Bruce Golding
Japan 1885 - petsa Taro Aso
Jersey 2005 - petsa Frank Walker
Jordan 1944 - petsa Nader al-Dahabi
Kazakhstan 1928 - taon Karim Masimov
Kenya 1963 - petsa Raila Odinga
Hilagang Korea 1948 - taon Kim Yong-il
Timog Korea 1948 - taon Han Seung-soo
Kuwait 1962 - petsa Sheikh Nasser Al-Mohammed Al-Ahmed Al-Sabah
Kyrgyzstan 1991 - petsa Igor Chudinov
Laos 1941 - taon Bouasone Bouphavanh
Latvia 1990 yes petsa Ivars Godmanis
Lebanon 1926 - petsa Fouad Siniora
Lesotho 1965 yes petsa Pakalitha Mosisili
Libya 1951 - petsa Baghdadi Mahmudi
Liechtenstein 1921 yes petsa Otmar Hasler
Lithuania 1990 yes petsa Gediminas Kirkilas
Luxembourg 1959 - taon Jean-Claude Juncker
Macedonia 1991 yes petsa Nikola Gruevski
Madagascar 1833 - petsa Charles Rabemananjara
Malawi 1963 yes petsa (Post Abolished)
Malaysia 1957 yes taon Abdullah Ahmad Badawi
Mali 1957 yes petsa Modibo Sidibé
Malta 1921 yes taon Lawrence Gonzi
Isle of Man 1986 - taon Tony Brown
Mauritania 1957 yes petsa Moulaye Ould Mohamed Laghdaf
Mauritius 1961 yes petsa Navin Ramgoolam
Moldova 1990 - petsa Zinaida Greceanîi
Monaco 1911 n/a petsa Jean-Paul Proust
Mongolia 1912 yes petsa Sanjaagiin Bayar
Montenegro 1879 yes petsa Milo Ðukanovic
Montserrat 1960 yes petsa Lowell Lewis
Morocco 1955 yes taon Abbas El Fassi
Mozambique 1974 yes petsa Luisa Diogo
Myanmar (Burma) 1948 yes petsa Thein Sein
Namibia 1990 yes petsa Nahas Angula
Nepal 1953 - petsa Prachanda
Netherlands (List) 1848 yes petsa Jan Peter Balkenende
Netherlands Antilles 1954 yes taon Emily de Jongh-Elhage
New Zealand 1856 yes petsa John Key
Newfoundland 1855 yes petsa (Post Abolished)
Niue 1974 - petsa Toke Talagi
Niger 1958 yes petsa Seyni Oumarou
Norfolk island 1896 - petsa Andre Nobbs
Norway 1814 - taon Jens Stoltenberg
Pakistan 1947 - petsa Yousaf Raza Gillani
Palestinian National Authority 2003 yes petsa Salam Fayyad
Papua New Guinea 1975 yes taon Sir Michael Somare
Peru 1975 yes petsa Yehude Simon
Philippines 1899 yes petsa (Post Abolished)
Poland 1917 - petsa Donald Tusk
Portugal 1834 yes petsa José Sócrates
Qatar 1972 - petsa Sheikh Hamad ibn Jassim ibn Jabr Al Thani
Romania 1862 - taon Emil Boc
Russia 1991 yes petsa Vladimir Putin
Rwanda 1960 yes petsa Bernard Makuza
Saint Kitts and Nevis 1960 - petsa Denzil Douglas
Saint Lucia 1960 - petsa Stephenson King
Saint Vincent and the Grenadines 1956 - petsa Ralph Gonsalves
Samoa 1875 yes petsa Tuila'epa Sailele Malielegaoi
São Tomé and Principe 1974 yes petsa Joaquim Rafael Branco
Senegal 1957 yes petsa Cheikh Hadjibou Soumaré
Serbia 1805 yes taon Mirko Cvetkovic
Singapore 1965 - petsa Lee Hsien Loong
Slovakia 1918 - petsa Robert Fico
Slovenia 1990 yes taon Janez Janša
Solomon islands 1949 yes petsa Derek Sikua
Somalia 1949 yes petsa Nur Hassan Hussein
South Africa 1910 - petsa (Post Abolished)
Spain 1705 yes taon Jose Luis Rodriguez Zapatero
Sri Lanka 1948 - petsa Ratnasiri Wickremanayake
Sudan 1952 yes petsa (Post Abolished)
Swaziland 1967 - taon Themba Dlamini
Sweden 1876 yes taon Fredrik Reinfeldt
Syria 1920 - petsa Muhammad Naji al-Otari
Taiwan (ROC) 1911 - petsa Liu Chao-shiuan
Tajikistan 1992 - petsa Okil Okilov
Tanzania 1960 yes petsa Mizengo Pinda
Thailand 1932 - petsa Abhisit Vejjajiva
Togo 1956 yes petsa Gilbert Houngbo
Tokelau 1992 - petsa Pio Tuia
Tonga 1876 - taon Feleti Sevele
Trinidad and Tobago 1956 - petsa Patrick Manning
Tunisia 1969 - petsa Mohamed Ghannouchi
Turkey 1920 yes petsa Recep Tayyip Erdogan
Turks and Caicos Islands 1976 yes petsa Michael Misick
Tuvalu 1975 n/a petsa Apisai Ielemia
Uganda 1961 yes petsa Apolo Nsibambi
Ukraine 1990 - petsa Yulia Tymoshenko
United Arab Emirates 1971 - taon Sheikh Mohammed bin Rashid Al Maktoum
United Kingdom 1721 yes petsa Gordon Brown
Uzbekistan 1995 - petsa Shavkat Mirziyoyev
Vanuatu 1980 yes petsa Edward Natapei
Vatican 1644 n/a taon Tarcisio Cardinal Bertone
Biyetnam 1976 yes petsa Nguy?n T?n Dung
Yemen 1990 yes taon Ali Muhammad Mujawar
Zambia 1964 yes petsa (Post Abolished)
Zimbabwe 1923 - petsa Morgan Tsvangirai

Mga Tala

  1. Wilfried Martens, quoted in ibid.

Tingnan din

Mga Kawing Panlabas