Moises: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
No edit summary
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 187.107.166.170 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Stryn
Linya 14: Linya 14:
Si Moises ay inilalarawan sa Koran bilang magkahalong propeta (''nabi'') at tagapagbalita (''rasul''), na ang huling kataga ay nagsasabi na siya ay isa sa mga propetang nakapagbigay ng tipan at ng mga batas sa kaniyang pamayanan.
Si Moises ay inilalarawan sa Koran bilang magkahalong propeta (''nabi'') at tagapagbalita (''rasul''), na ang huling kataga ay nagsasabi na siya ay isa sa mga propetang nakapagbigay ng tipan at ng mga batas sa kaniyang pamayanan.


== Historisidad == {{Hiero | Моises | <hiero><-F31-S29-S29-></hiero> | align = right}}
== Historisidad ==
Ayon sa mga iskolar ng [[Bibliya]], ang pigurang si Moises ay hindi totoo at ang salaysay ng paglalakbay ng mga Israelita mula sa Ehipto patungo sa ilang hanggan sa Canaan ay hindi sinusuportahan ng mga ebidensiyang arkeolohikal.<ref name="Deconstructing the walls of Jericho">[http://mideastfacts.org/facts/index.php?option=com_content&task=view&id=32&Itemid=34 Deconstructing the walls of Jericho]</ref><ref>http://www.nytimes.com/2007/04/03/world/africa/03exodus.html</ref><ref>''Who Were the Early Israelites?'' by [[William G. Dever]] (William B. Eerdmans Publishing, Grand Rapids, MI, 2003)</ref><ref>''The Bible Unearthed'' by [[Neil Asher Silberman]] and [[Israel Finkelstein]] (Simon and Schuster, New York, 2001)</ref><ref>{{cite web|url=http://harpers.org/archive/2002/03/0079105 |title='&#39;False Testament'&#39;by Daniel Lazare (Harper's Magazine, New York, Mayo 2002) |publisher=Harpers.org |date= |accessdate=2010-10-11}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.religioustolerance.org/chr_arhs.htm|title=Archaeology and the Hebrew Scriptures}}</ref> Ayon sa mga iskolar, ang mga Israelita ay hindi galing sa Ehipto kundi nagmula sa [[Canaan]]. Gayundin, hindi inaayunan ng mga arkeologo ng Bibliya na sinakop ng mga Israelita ang Canaan gaya ng binabanggit sa [[Aklat ni Josue]] dahil walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta sa isang digmaan o pananakop. Ayon sa mga arkeologo, ang Canaan ay hindi tinirhan ng mga tao sa sinasabing panahon ng pananakop, pakikidigma at [[genocide]](pagpatay ng buong lahi) ng mga Israelita sa mga mamamayan ng rehiyong ito.<ref name="Deconstructing the walls of Jericho"/><ref>{{cite book | author=Dever, William G. | title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It? | publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Company | year=2002 | isbn=0-8028-2126-X}}</ref>
Ayon sa mga iskolar ng [[Bibliya]], ang pigurang si Moises ay hindi totoo at ang salaysay ng paglalakbay ng mga Israelita mula sa Ehipto patungo sa ilang hanggan sa Canaan ay hindi sinusuportahan ng mga ebidensiyang arkeolohikal.<ref name="Deconstructing the walls of Jericho">[http://mideastfacts.org/facts/index.php?option=com_content&task=view&id=32&Itemid=34 Deconstructing the walls of Jericho]</ref><ref>http://www.nytimes.com/2007/04/03/world/africa/03exodus.html</ref><ref>''Who Were the Early Israelites?'' by [[William G. Dever]] (William B. Eerdmans Publishing, Grand Rapids, MI, 2003)</ref><ref>''The Bible Unearthed'' by [[Neil Asher Silberman]] and [[Israel Finkelstein]] (Simon and Schuster, New York, 2001)</ref><ref>{{cite web|url=http://harpers.org/archive/2002/03/0079105 |title='&#39;False Testament'&#39;by Daniel Lazare (Harper's Magazine, New York, Mayo 2002) |publisher=Harpers.org |date= |accessdate=2010-10-11}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.religioustolerance.org/chr_arhs.htm|title=Archaeology and the Hebrew Scriptures}}</ref> Ayon sa mga iskolar, ang mga Israelita ay hindi galing sa Ehipto kundi nagmula sa [[Canaan]]. Gayundin, hindi inaayunan ng mga arkeologo ng Bibliya na sinakop ng mga Israelita ang Canaan gaya ng binabanggit sa [[Aklat ni Josue]] dahil walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta sa isang digmaan o pananakop. Ayon sa mga arkeologo, ang Canaan ay hindi tinirhan ng mga tao sa sinasabing panahon ng pananakop, pakikidigma at [[genocide]](pagpatay ng buong lahi) ng mga Israelita sa mga mamamayan ng rehiyong ito.<ref name="Deconstructing the walls of Jericho"/><ref>{{cite book | author=Dever, William G. | title=What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It? | publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing Company | year=2002 | isbn=0-8028-2126-X}}</ref>



Pagbabago noong 06:03, 26 Pebrero 2015

Si Moises.

Si Moises (Ebreo: משה, Moshe; Ingles: Moses) ay isang mahalagang propeta sa Hudaismo, at pati na rin sa Kristiyanismo at Islam. Sa Tora ng Tanakh at sa Lumang Tipan ng Bibliya, siya ang dakilang pinuno ng mga Hudyo sa paglikas nila mula sa pagkaalipin sa Ehipto. Siya ang nagdala ng batas ng Diyos sa mga tao ng Israel. Sa kalaunan, dinala ni Moises ang mga Israelita sa ilang o disyerto,[1] patungo sa Canaan (o Palestina) noong mga 1200 BK.[2] Isa siyang inapo ni Levi.[kailangan ng sanggunian] Namatay si Moses bago pa man narating o napasok ng mga Israelita ang Lupang Ipinangako sa kanila ng Diyos. Sa Bagong Tipan ng Bibliya, nilarawan si Moises bilang isang matapat na pinuno na tumurong pausad patungo sa kapanahunan ni Kristong Hesus.[1] Dating isang pangalang Ehipsiyo ang Moises.[2]

Tuwirang nilalahad ang kuwento tungkol kay Moises sa apat na aklat ng Tora ng Tanakh at ng Lumang Tipan ng Bibliya: sa Exodo, Levitico, Mga Bilang, at Deuteronomyo. Mayroon ding pagbanggit hinggil sa pagpapalayas ng Israel at mga Hebreo mula sa Ehipto mula sa isang Ehiptong inskripsiyon noong mga 1200 BK, at binanggit din ito ng isang Ehiptong manunulat ng kasaysayang si Manetheo, isang historyador na nagsulat noong mga 200 BK.[2]

Ayon sa Tanakh at sa Bibliya, isang sinisiil na pangkat ng mga tao ang mga Israelita at napagkukunan ng mga gawaing pang-alipin. Sa loob ng maraming mga taon, mga palabuy-laboy lamang ang mga Israelita o walang pirming tirahan. Narating lamang nila ang Canaan pagkaraang mamatay si Moises.[2]

Nagmula ang pangalang Moises mula sa Hebreong Masha na may ibig sabihing "kinuha". Ngunit may mga dalubhasa ring nagsasabing galing ito sa Ehipto, na nangangahulugang "anak".[3]

Sa Islam

Ang buhay ni Moises (Musa) ay lubos na ikinukuwento sa Koran nang higit pa sa ibang mga propeta. Sa kalahatan, si Moises ay inilalarawan sa paraang kahalintulad ni propetang Mahoma,[4] at "ang kaniyang pagkatao ay nagpapakita ng ilan sa mga pangunahin katangian ng Islamikong teolohiya," kasama ng "kautusang moral na ialay ang ating mga sarili sa Diyos (Allah)."

Si Moises ay inilalarawan sa Koran bilang magkahalong propeta (nabi) at tagapagbalita (rasul), na ang huling kataga ay nagsasabi na siya ay isa sa mga propetang nakapagbigay ng tipan at ng mga batas sa kaniyang pamayanan.

Historisidad

Ayon sa mga iskolar ng Bibliya, ang pigurang si Moises ay hindi totoo at ang salaysay ng paglalakbay ng mga Israelita mula sa Ehipto patungo sa ilang hanggan sa Canaan ay hindi sinusuportahan ng mga ebidensiyang arkeolohikal.[5][6][7][8][9][10] Ayon sa mga iskolar, ang mga Israelita ay hindi galing sa Ehipto kundi nagmula sa Canaan. Gayundin, hindi inaayunan ng mga arkeologo ng Bibliya na sinakop ng mga Israelita ang Canaan gaya ng binabanggit sa Aklat ni Josue dahil walang ebidensiyang arkeolohikal na sumusuporta sa isang digmaan o pananakop. Ayon sa mga arkeologo, ang Canaan ay hindi tinirhan ng mga tao sa sinasabing panahon ng pananakop, pakikidigma at genocide(pagpatay ng buong lahi) ng mga Israelita sa mga mamamayan ng rehiyong ito.[5][11]

Mga sanggunian

  1. 1.0 1.1 The Committee on Bible Translation (1984). "Moses". The New Testament, God's Word, The Holy Bible, New International Version (NIV). International Bible Society, Colorado, USA., Dictionary/Concordance, pahina B8.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 Firth, Lesley (Patnugot Panlahat) atbp. (1985). "Who was Moses?". Who Were They? The Simon & Schuster Color Illustrated Question & Answer Book. Little Simon Book, Simon & Schuster, Inc., Lungsod ng Bagong York, ISBN 0671604767., pahina 11.
  3. Abriol, Jose C. (2000). "Moises, Masha, kinuha, anak". Ang Banal na Biblia, Natatanging Edisyon, Jubileo A.D. Paulines Publishing House/Daughters of St. Paul (Lungsod ng Pasay) ISBN 9715901077., pahina 88.
  4. Keeler (2005) describes Moses from the Muslim perspective: ”Among prophets, Moses has been described as the one ‘whose career as a messenger of God, lawgiver and leader of his community most closely parallels and foreshadows that of Muhammad’, and as ‘the figure that in the Koran was presented to Muhammad above all others as the supreme model of saviour and ruler of a community, the man chosen to present both knowledge of the one God, and a divinely revealed system of law’. We find him clearly in this role of Muhammad’s forebear in a well-known tradition of the miraculous ascension of the Prophet, where Moses advises Muhammad from his own experience as messenger and lawgiver.”
  5. 5.0 5.1 Deconstructing the walls of Jericho
  6. http://www.nytimes.com/2007/04/03/world/africa/03exodus.html
  7. Who Were the Early Israelites? by William G. Dever (William B. Eerdmans Publishing, Grand Rapids, MI, 2003)
  8. The Bible Unearthed by Neil Asher Silberman and Israel Finkelstein (Simon and Schuster, New York, 2001)
  9. "''False Testament''by Daniel Lazare (Harper's Magazine, New York, Mayo 2002)". Harpers.org. Nakuha noong 2010-10-11.
  10. "Archaeology and the Hebrew Scriptures".
  11. Dever, William G. (2002). What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It?. Wm. B. Eerdmans Publishing Company. ISBN 0-8028-2126-X.

Padron:Link FA Padron:Link GA