Malaysia: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
sadasdad
Stryn (usapan | ambag)
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 119.94.61.114 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Stryn
Linya 107: Linya 107:
Ang '''Malaysia''' /ma·ley·sya/ ([[Wikang Malay|Malay]]: '''Malaysia''', {{pronEng|məˈleɪʒə}} o {{IPA|/məˈleɪziə/}}) ay isang bansang binubuo ng [[Mga Estado ng Malaysia|labing tatlong mga estado at tatlong teritoryong pederal]] sa [[Timog Silangang Asya]] na may kabuuang sukat ng lupa na 329847 km2.<ref>Article 1. Constitution of Malaysia.</ref><ref name="CIA Fact Book">CIA. [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html The World Fact Book: Malaysia]. Retrieved 9 Disyembre 2006.</ref> [[Kuala Lumpur]] ang kabiserang lungsod nito, samantalang ang [[Putrajaya]] naman ang sentro ng pamahalaang pederal. Ang bansa ay may populasyong umaabot sa mahigit 25 milyon.<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay hinati ng [[Dagat Timog Tsina]] sa dalawang magkahiwalay na rehiyon.—ang [[Tangway ng Malaysia]] at ang [[Silangang Malaysia]].<ref name="CIA Fact Book" /> Naghahanggan ang Malaysia sa mga bansang [[Thailand]], [[Indonesia]], [[Singapore]]. [[Brunei]] at sa [[Pilipinas]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay matatatagpuan malapit sa ekwador at nakakatamasa ng klimang [[Tropiko|tropikal]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang pinuno ng estado ay ang [[Yang di-Pertuan Agong]] (na kadalasang tinutukoy bilang 'ang Hari' o 'ang Agong') at ang pamahalaan ay pinamumunuan ng isang [[punong ministro]].<ref>Article 33. Constitution of Malaysia.</ref><ref>Article 43. Constitution of Malaysia.</ref> Ang pamahalaan ay kahalintulad ng bahagya o ibinatay sa sistemang parliyamentaryo ng [[Westminster]].<ref>Ang [[Federation of International Trade Associations]]. [http://www.fita.org/countries/malaysia.html?ma_rubrique=cadre General Information of Malaysia]. Retrieved 7 Disyembre 2007.</ref>
Ang '''Malaysia''' /ma·ley·sya/ ([[Wikang Malay|Malay]]: '''Malaysia''', {{pronEng|məˈleɪʒə}} o {{IPA|/məˈleɪziə/}}) ay isang bansang binubuo ng [[Mga Estado ng Malaysia|labing tatlong mga estado at tatlong teritoryong pederal]] sa [[Timog Silangang Asya]] na may kabuuang sukat ng lupa na 329847 km2.<ref>Article 1. Constitution of Malaysia.</ref><ref name="CIA Fact Book">CIA. [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/my.html The World Fact Book: Malaysia]. Retrieved 9 Disyembre 2006.</ref> [[Kuala Lumpur]] ang kabiserang lungsod nito, samantalang ang [[Putrajaya]] naman ang sentro ng pamahalaang pederal. Ang bansa ay may populasyong umaabot sa mahigit 25 milyon.<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay hinati ng [[Dagat Timog Tsina]] sa dalawang magkahiwalay na rehiyon.—ang [[Tangway ng Malaysia]] at ang [[Silangang Malaysia]].<ref name="CIA Fact Book" /> Naghahanggan ang Malaysia sa mga bansang [[Thailand]], [[Indonesia]], [[Singapore]]. [[Brunei]] at sa [[Pilipinas]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang bansa ay matatatagpuan malapit sa ekwador at nakakatamasa ng klimang [[Tropiko|tropikal]].<ref name="CIA Fact Book" /> Ang pinuno ng estado ay ang [[Yang di-Pertuan Agong]] (na kadalasang tinutukoy bilang 'ang Hari' o 'ang Agong') at ang pamahalaan ay pinamumunuan ng isang [[punong ministro]].<ref>Article 33. Constitution of Malaysia.</ref><ref>Article 43. Constitution of Malaysia.</ref> Ang pamahalaan ay kahalintulad ng bahagya o ibinatay sa sistemang parliyamentaryo ng [[Westminster]].<ref>Ang [[Federation of International Trade Associations]]. [http://www.fita.org/countries/malaysia.html?ma_rubrique=cadre General Information of Malaysia]. Retrieved 7 Disyembre 2007.</ref>


== BADING SI TROY ERCE ==
== Etimolohiya ==
[[Talaksan:LA2-NSRW-1-0148 malaysia.jpg|thumb|left|Ang salitang Malaysia na mababasa sa isang mapa noong 1914 mula sa isang Amerikanong atlas]]
[[Talaksan:LA2-NSRW-1-0148 malaysia.jpg|thumb|left|Ang salitang Malaysia na mababasa sa isang mapa noong 1914 mula sa isang Amerikanong atlas]]


Linya 123: Linya 123:
Ang mga Tsino ay nasa 26% ng populasyon, samantala ang mga Indiyan ay nasa 8% <ref name="Census" />. Karamihan sa mga Indiyan ay Tamil.
Ang mga Tsino ay nasa 26% ng populasyon, samantala ang mga Indiyan ay nasa 8% <ref name="Census" />. Karamihan sa mga Indiyan ay Tamil.


=== b ===
=== Relihiyon ===
Islam ang opisyal na relihiyon ng Malaysia bagaman ang bansa ay may maraming relihiyon. Ayon sa Population and Housing Census ng taong 2000, humigit-kumulang na 60.4 porsyento ng populasyon ay sinasampalatayanan ang relihiyong Islam; Budismo na may 19.2 porsyento; Kristiyanismo na may 9.1 porsyento; Hinduismo na 6.3 percent; at tradisyonal na relihiyong Tsino (2.6%).<ref name="Census" /> Ang nalalabing 2 porsyento ay naitala sa ibang pananampalataya, kasama na ang Animismo at Sikhismo.<ref name="Census" />

Ang Saligang Batas ng Malaysia ay tumitiyak ng kalayaan sa pananampalataya, ngunit ito ay hinihigpitan sa kasalukuyan. Lahat ng etnikong Malay ay Muslim ayon na rin sa Saligang Batas ng Malaysia.<ref>Artikulo 160 (2). Saligang Batas ng Malaysia.</ref> Idagdag pa ang lahat ng mga hindi Muslim na nag-asawa sa isang Muslim ay kailangang itakwil ang kanilang kinaanibang relihiyon at lumipat sa relihiyong Islam. Kapag ang isang tao ay naging Muslim, hindi na siya puwedeng itakwil ang relihiyong Islam at lumipat sa ibang pananampalataya. Samantala ang mga hindi Muslim ay nakakaranas ng pagbabawal sa ibang gawain tulad ng pagtayo ng gusaling panrelihiyon at pagdaos ng kaganapang panrelihiyon sa ibang bahagi ng bansa.<ref name="Non Muslim restrictions 1">Inter Press Service: [http://www.ipsnews.net/news.asp?idnews=33451 Temple Demolitions Spell Creeping Islamisation]. Nakuha noong 2008-[[Hulyo 15|07-15]]. {{en icon}}</ref><ref name="Non Muslim restrictions 2">BBC : [http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/4965580.stm Pressure on multi-faith Malaysia]. Nakuha noong 2008-[[Hulyo 15|07-15]]. {{en icon}}</ref> Ang mga Muslim ay inoobligahang sundin ang mga pasya ng hukumang [[:en:Sharia|Sharia]] pagdating sa mga bagay na may kinalaman sa kanilang relihiyon. Ang sakop ng hukumang Sharia ay limitado lamang sa mga Muslim ukol sa bagay na may kinalaman sa pananampalataya at mga tungkulin bilang isang Muslim, kasama ang pag-aasawa, pamana, pagtalikod sa pananampalataya at iba pa. Hindi saklaw ng hukumang Sharia ang kasong kriminal.

== Mga palabas na kawing ==

{{reflist|2}}
{{reflist|2}}
* [http://www.dromoz.com/directory/maps/ Mapa ng Malaysia]
* [http://www.dromoz.com/directory/maps/ Mapa ng Malaysia]

Pagbabago noong 10:29, 1 Marso 2015

Malaysia
مليسيا(Jawi)
A blue rectangle with a gold star and crescent in the canton, with 14 horizontal red and white lines on the rest of the flag
Watawat
Shield showing symbols of the Malaysian states with a star and crescent above it and a motto below it supported by two tigers
Coat of arms
Salawikain: "Bersekutu Bertambah Mutu"[1]
"Unity Is Strength"
Awiting Pambansa: Negaraku
My Country
Location of Malaysia
KabiseraKuala Lumpur
Putrajaya (administrative)
Pinakamalaking lungsodcapital
Wikang opisyalMalaysian Malay
Malay (Latin) alphabet
Recognised languages
English
Pangkat-etniko
([2])
KatawaganMalaysian[3]
PamahalaanFederal parliamentary
constitutional monarchy
, Elective monarchy
• King
Abdul Halim
Najib Tun Razak (BN)
Muhyiddin Yassin (BN)
LehislaturaParliament
• Mataas na Kapulungan
Dewan Negara
• Mababang Kapulungan
Dewan Rakyat
Independence 
31 August 1957[4]
22 July 1963[5]
31 August 1963[6]
16 September 1963
Lawak
• Kabuuan
329,847 km2 (127,355 mi kuw) (67th)
• Katubigan (%)
0.3
Populasyon
• Pagtataya sa 2024
34,673,000[7] (42nd)
• Senso ng 2010
28,334,135[8]
• Densidad
92/km2 (238.3/mi kuw) (116th)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2014
• Kabuuan
$555.912 billion[9]
• Bawat kapita
$18,509[9]
KDP (nominal)Pagtataya sa 2014
• Kabuuan
$367.712 billion[9]
• Bawat kapita
$12,243[9]
Gini (2009)46.2[10]
mataas · 36th
TKP (2013) 0.773[11]
mataas · 62nd
SalapiRinggit (RM) (MYR)
Sona ng orasUTC+8 (MST)
• Tag-init (DST)
UTC+8 (not observed)
Ayos ng petsadd-mm-yyyy
Gilid ng pagmamaneholeft
Kodigong pantelepono+60
Kodigo sa ISO 3166MY
Internet TLD.my, مليسيا.[12]

Ang Malaysia /ma·ley·sya/ (Malay: Malaysia, bigkas: /məˈleɪʒə/ o /məˈleɪziə/) ay isang bansang binubuo ng labing tatlong mga estado at tatlong teritoryong pederal sa Timog Silangang Asya na may kabuuang sukat ng lupa na 329847 km2.[13][2] Kuala Lumpur ang kabiserang lungsod nito, samantalang ang Putrajaya naman ang sentro ng pamahalaang pederal. Ang bansa ay may populasyong umaabot sa mahigit 25 milyon.[2] Ang bansa ay hinati ng Dagat Timog Tsina sa dalawang magkahiwalay na rehiyon.—ang Tangway ng Malaysia at ang Silangang Malaysia.[2] Naghahanggan ang Malaysia sa mga bansang Thailand, Indonesia, Singapore. Brunei at sa Pilipinas.[2] Ang bansa ay matatatagpuan malapit sa ekwador at nakakatamasa ng klimang tropikal.[2] Ang pinuno ng estado ay ang Yang di-Pertuan Agong (na kadalasang tinutukoy bilang 'ang Hari' o 'ang Agong') at ang pamahalaan ay pinamumunuan ng isang punong ministro.[14][15] Ang pamahalaan ay kahalintulad ng bahagya o ibinatay sa sistemang parliyamentaryo ng Westminster.[16]

Etimolohiya

Ang salitang Malaysia na mababasa sa isang mapa noong 1914 mula sa isang Amerikanong atlas

Ang pangalang "Malaysia" ay ginamit noong 1963 nang ang Kalipunan ng Malaya, Singapore, Hilagang Borneo at Sarawak ay bumuo ng isang pederasyong may 14 na estado.[17] Subalit bago mabuo ang pederasyon, ang pangalang ito ay madalang na ginamit upang tukuying ang mga pook sa Timog Silangang Asya. Isang mapa ang inilathala noong 1914 sa Chicago na may nakatalang salitang Malaysia ang nagsasabi sa ilang mga teritoryo sa loob ng Arkipelago ng Malay.[18] Minsan rin inisip ng Pilipinas na gamitin ng kanilang bansa ang pangalang "Malaysia", subalit ginamit na ito ng Malaysia noong 1963 bago man gawan ito ng hakbang Pilipinas.[19] Ang iba pang pangalang naisip noon 1963 ay ang Langkasuka, na hango sa dating kaharian na matatagpuan sa hilagagn bahagi ng Tangway ng Malay noong unang sanglibong taon.[20]

Dibisyong Pampolitika

Ang Malaysia ay binubuo ng 13 bansa (negeri) (Johor, Kedah, Kelantan, Melaka, Negeri Sembilan, Pahang, Penang, Perak, Perlis, Sarawak, Selangor, at Terengganu), at 3 teritoryong pederal (Kuala Lumpur, Labuan, at Putrajaya).

Demograpiya

Ang populasyon ng Malaysia ay binubuo ng maraming lahi, na ang lahing Malay at iba pang katutubo (bumiputra) sa Sabah at Sarawak ang bumubuo ng may 65%[21] ng buong populasyon. Nakabatay sa Saligang Batas na ang mga Malay ay mga Muslim na nakasayanan sa kaugalian at kulturang Malay. Kaya ang isang Muslim ng kahit anong lahi na na nakasanayan sa kaugalian at kalinangang Malay ay maituturing na isang Malay at may pantay-pantay na karapatan pagdating sa karapatang Malay na nakabatay sa saligang batas. Mga pangkat na katutubo ngunit hindi Malay ay bumubuo ng mahigit sa kalahati ng populasyon ng Sarawak (30% ay mga Iban), at nasa 60% ng populasyon ng Sabah (18% ay ang mga Kadazan-Dusun, at 17% naman ang mga Bajau)[21]. Mayroon ding iba pang grupong katutubo sa kanlurang bahagi ng bansa, na ang tawag sa kanila ay "Orang Asli".

Ang mga Tsino ay nasa 26% ng populasyon, samantala ang mga Indiyan ay nasa 8% [21]. Karamihan sa mga Indiyan ay Tamil.

Relihiyon

Islam ang opisyal na relihiyon ng Malaysia bagaman ang bansa ay may maraming relihiyon. Ayon sa Population and Housing Census ng taong 2000, humigit-kumulang na 60.4 porsyento ng populasyon ay sinasampalatayanan ang relihiyong Islam; Budismo na may 19.2 porsyento; Kristiyanismo na may 9.1 porsyento; Hinduismo na 6.3 percent; at tradisyonal na relihiyong Tsino (2.6%).[21] Ang nalalabing 2 porsyento ay naitala sa ibang pananampalataya, kasama na ang Animismo at Sikhismo.[21]

Ang Saligang Batas ng Malaysia ay tumitiyak ng kalayaan sa pananampalataya, ngunit ito ay hinihigpitan sa kasalukuyan. Lahat ng etnikong Malay ay Muslim ayon na rin sa Saligang Batas ng Malaysia.[22] Idagdag pa ang lahat ng mga hindi Muslim na nag-asawa sa isang Muslim ay kailangang itakwil ang kanilang kinaanibang relihiyon at lumipat sa relihiyong Islam. Kapag ang isang tao ay naging Muslim, hindi na siya puwedeng itakwil ang relihiyong Islam at lumipat sa ibang pananampalataya. Samantala ang mga hindi Muslim ay nakakaranas ng pagbabawal sa ibang gawain tulad ng pagtayo ng gusaling panrelihiyon at pagdaos ng kaganapang panrelihiyon sa ibang bahagi ng bansa.[23][24] Ang mga Muslim ay inoobligahang sundin ang mga pasya ng hukumang Sharia pagdating sa mga bagay na may kinalaman sa kanilang relihiyon. Ang sakop ng hukumang Sharia ay limitado lamang sa mga Muslim ukol sa bagay na may kinalaman sa pananampalataya at mga tungkulin bilang isang Muslim, kasama ang pag-aasawa, pamana, pagtalikod sa pananampalataya at iba pa. Hindi saklaw ng hukumang Sharia ang kasong kriminal.

Mga palabas na kawing

  1. "Malaysian Flag and Coat of Arms". Malaysian Government. Nakuha noong 9 September 2013.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 CIA. The World Fact Book: Malaysia. Retrieved 9 Disyembre 2006.
  3. Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang state.gov); $2
  4. Derek Mackay (11 June 2005). Eastern Customs: The Customs Service in British Malaya and the Opium Trade. The Radcliffe Press. pp. 240–. ISBN 978-1-85043-844-1. Nakuha noong 28 August 2013.
  5. Frans Welman. Borneo Trilogy Sarawak: Volume 2. Booksmango. pp. 134–. ISBN 978-616-245-089-1. Nakuha noong 28 August 2013.
  6. Frans Welman. Borneo Trilogy Volume 1: Sabah. Booksmango. pp. 159–. ISBN 978-616-245-078-5. Nakuha noong 28 May 2013.
  7. "Malaysia Population Clock". Department of Statistics, Malaysia. Nakuha noong 16 March 2014.
  8. Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang Population); $2
  9. 9.0 9.1 9.2 9.3 "Malaysia". International Monetary Fund. Nakuha noong 23 January 2013.
  10. "Gini Index". World Bank. Nakuha noong 2 March 2011.
  11. "2014 Human Development Report Summary" (PDF). United Nations Development Programme. 2014. pp. 21–25. Nakuha noong 27 July 2014.
  12. "Delegation of the مليسيا domain representing Malaysia in Arabic". Internet Assigned Numbers Authority. Nakuha noong 16 June 2013.
  13. Article 1. Constitution of Malaysia.
  14. Article 33. Constitution of Malaysia.
  15. Article 43. Constitution of Malaysia.
  16. Ang Federation of International Trade Associations. General Information of Malaysia. Retrieved 7 Disyembre 2007.
  17. Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang am002); $2
  18. The New Student's Reference Work. 1914.
  19. Sakai, Manako. Reviving Malay Connections in Southeast Asia.
  20. Page 46–47. Suarez, Thomas. Early Mapping of Southeast Asia.
  21. 21.0 21.1 21.2 21.3 21.4 "Population and Housing Census" Press statement , Department of Statistics, Malaysia. Nakuha noong 2008-07-15. Padron:En icon
  22. Artikulo 160 (2). Saligang Batas ng Malaysia.
  23. Inter Press Service: Temple Demolitions Spell Creeping Islamisation. Nakuha noong 2008-07-15. Padron:En icon
  24. BBC : Pressure on multi-faith Malaysia. Nakuha noong 2008-07-15. Padron:En icon

Padron:Link FA Padron:Link GA