Sinapsido: Pagkakaiba sa mga binago

Mga Sinapsido; Temporal na saklaw: Misisipiyano-Kasalukuyan, 320–0 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Kalansay ng Dimetrodon grandis, Pambansang Museleyo ng Likas na Kasaysayan
Klasipikasyong pang-agham
Dominyo:	Eukaryota
Kaharian:	Animalia
Kalapian:	Chordata
Klado:	Reptiliomorpha
Klado:	Amniota
Klado:	Synapsida; Osborn, 1903
Orden (tradisyunal)
	†Pelycosauria; Terapsido;
Clades (phylogenetic)
	†Caseasauria; Eupelycosauria;

Browse history interactively

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

Pagbabago noong 01:10, 21 Hulyo 2015

Ang mga Sinapsido na kasingkahulugan ng mga teropsido ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga mamalya at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga mamalya kaysa sa mga amniyota.^[1] Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniyota sa pagkakaron ng mga ito ng isang pilipisang bintana na isang bukasan na mababa sa bubong ng bungo sa likod ng bawat mata na nag-iiwan ng isang sigomatikong arko sa ilalim ng bawat isa.^[2] Ang mga primitibong sinapsido ay karaniwang tinatawag na mga pelikosauriyo. Ang mga mas maunlad na tulad ng mamalya ang mga terapsido. Ang mga hindi mamalyang mga kasapi nito ay inilalarawan bilang mga tulad ng mamalyang reptilya sa klasikong sistematika^[3]^[4] ngunit tinutukoy bilang mga tangkay na mamalya sa ilalim ng terminolohiyang kladistiko.^[5] Ang mga sinapsido ay nag-ebolb mula sa mga saligangamniyota at isa sa dalawang mga pangunahing pangkat ng kalaunang mga amniyota. Ang isa ang mga sauropsida na isang pangkat na kinabibilangan ng mga modernong reptilya at ibon. Ang natatanging pilipisang bintana o temporal fenestra ng mga sinapsido ay nag-ebolb sa ninunong sinapsido mga 324 milyong taon ang nakalilipas sa panahong Pensilbaniyano sa Huling Karboniperoso. Ang mga sinapsido ang mga pinakamalaking pang-lupaing bertebrado sa panahong Permiyano 299 hanggang 251 milyong taon ang nakalilipas. Gaya ng halos lahat ng mga pangkat na nabubuhay sa panahong ito, ang mga bilang at pagkakaiba nito ay malalang nabawasan sa Pangyayaring pagkalipol na Permiyano-Triyasiko. Bagaman ang ilang espesye o uri ay nagpatuloy sa panahong Triyasiko, ang mga arkosauro na mga hindi-mamalyang sinapsido ay tumagal ng mas mahaba sa Triyasiko bagaman ang mga nakapagpatuloy na mga sinapsido ay nagpatuloy hanggang sa panahong Kretaseyoso. Gayunpaman, bilang isang yunit na pilohenetiko, ang mga ito ay kinabibilangan ng mga mamalya bilang mga inapo nito at sa kahulugang ito, ang mga sinapsido ay labis pa ring isang nabubuhay na pangkat ng mga bertebrado. Pagkatapos ng pangyayaring pagkalipol ng Kretaseyoso-Paleyoheno, ang mga sinapsido sa anyo ng mga mamalya ay muling naging pinakamalaking mga hayop na pang-lupain.

Mga sanggunian

↑ Laurin and Reisz 2007.
↑ Romer, A.S. & Parsons, T.S. (1985): The Vertebrate Body. (6th ed.) Saunders, Philadelphia.
↑ Carroll 1988: 397.
↑ Benton 2005: 122.
↑ Donoghue, Philip (2005), "Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?". Page 555 (pdf document page 3 of 6)

[1] Laurin and Reisz 2007.

[Romer-2] Romer, A.S. & Parsons, T.S. (1985): The Vertebrate Body. (6th ed.) Saunders, Philadelphia.

[Carroll397-3] Carroll 1988: 397.

[Benton122-4] Benton 2005: 122.

[5] Donoghue, Philip (2005), "Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?". Page 555 (pdf document page 3 of 6)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ Linya 1: / Linya 1: @@
 {{Automatic taxobox
-| name = Mga synapsida
+| name = Mga Sinapsido
-| fossil_range = [[Mississippiyano]]-Kasalukuyan, {{Fossilrange|320|0}}
+| fossil_range = [[Misisipiyano]]-Kasalukuyan, {{Fossilrange|320|0}}
 | image = Dimetrodon.jpg
-| image_caption = ''[[Dimetrodon grandis]]'' skeleton, [[National Museum of Natural History]]
+| image_caption = '' Kalansay ng [[Dimetrodon grandis]]'', [[Pambansang Museleyo ng Likas na Kasaysayan]]
 | taxon = Synapsida
 | display_parents = 2
 | authority = [[Henry Fairfield Osborn|Osborn]], 1903
-| subdivision_ranks = Orders (traditional)
+| subdivision_ranks = Orden (tradisyunal)
 | subdivision =
 * †[[Pelycosauria]]
-* [[Therapsida]]
+* [[Terapsido]]
 <tr><th colspan=2 style="text-align:center;background-color:#D3D3A4">Clades (phylogenetic)</th></tr>
 <tr><td>
@@ Linya 16: / Linya 16: @@
 *[[Eupelycosauria]]</td></tr>
 }}
-[[File:Skull synapsida 1.svg|thumb|right|200px|Ang mga synapsida ay maitatangi ng isang [[temporal fenestra]] na butas sa likod ng bawat mata(kanang ibaba).]]
+[[File:Skull synapsida 1.svg|thumb|right|200px|Ang mga sinapsido ay maitatangi ng isang [[pilipisang bintana]] o temporal fenstra na butas sa likod ng bawat mata(kanang ibaba).]]
-Ang mga '''Synapsida'''  na kasingkahulugan ng mga '''theropsid''' ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga [[mamalya]] at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga [[mamalya]] kesa sa mga [[amniota]].<ref>Laurin and Reisz 2007.</ref> Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniota sa pagkakaron ng mga ito ng isang [[temporal fenestra]] na isang bukasan na mababa sa [[bubong ng bungo]] sa likdo ng bawat mata na nag-iiwan ng isang [[zygomatic arch|mabutong akro]] sa ilalim ng bawat isa.<ref name=Romer>[[Alfred Romer|Romer, A.S]]. & Parsons, T.S. (1985): ''The Vertebrate Body.'' (6th ed.) Saunders, Philadelphia.</ref> Ang mga primitibong synapsida ay karaniwang tinatawag na mga [[pelikosauro]]. Ang mga mas maunlad na tulad ng [[mamalya]] ang mga [[therapsida]]. Ang mga hindi mamalyang mga kasapit nito ay inilalarawan bilang '''mga tulad ng mamalyang reptilya''' sa klasikong sistematika<ref name=Carroll397>Carroll 1988: 397.</ref><ref name=Benton122>Benton 2005: 122.</ref> ngunit tinutukoy bilang mga '''tangkay na mamalya''' sa ilalim ng terminolohiyang kladistiko.<ref>Donoghue, Philip (2005), "[http://palaeo.gly.bris.ac.uk/donoghue/PDFs/2005/Donoghue_2005b.pdf Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?]". Page 555 (pdf document page 3 of 6)</ref> Ang mga synapsida ay nag-[[ebolusyon|ebolb]] mula sa mga basal na [[amniota]] at isa sa dalawang mga pangunahing pangkat ng kalaunang mga amniota. Ang isa ang mga [[sauropsida]] na isang pangkat na kinabibilangan ng mga modernong [[reptilya]] at [[ibon]]. Ang natatanging temporal fenestra ng mga synapsida ay nag-ebolb sa ninunong synapsida mga 324 milyong taon ang nakalilipas sa panahong [[Pennsylvaniyano]] sa Huling [[Karboniperoso]]. Ang mga synapsida ang mga pinakamalaking [[tetrapoda|pang-lupaing bertebrado]] sa panahong [[Permiyano]] 299 hanggang 251 milyong taon ang nakalilipas. Gaya ng halos lahat na mga pangkat na nabubuhay sa panahong ito, ang mga bilang at pagkakaiba nito ay malalang nabawasan sa [[Pangyayaring ekstinksiyon na Permiyano-Triasiko]]. Bagaman ang ilang espesye ay nagpatuloy sa panahong [[Triasiko]], ang mga [[arkosauro]] na mga hindi-mamalyang synapsida ay tumagal ng mas mahaba sa Triasiko bagaman ang mga nakapagpatuloy na mga synapsida ay nagpatuloy hanggang sa panahong [[Kretaseyoso]]. Gayunpaman, bilang isang unit na pilohenetiko, ang mga ito ay kinabibilangan ng mga mamalya bilang mga inapo nito at sa kahulugang ito, ang mga synapsida ay labis pa ring isang nabubuhay na  pangkat ng mga [[bertebrado]]. Pagkatapos ng [[pangyayaring ekstinksiyong Kretaseyoso-Paleohene]], ang mga synapsida sa anyo ng mga mamalya ay muling naging pinakamalaking mga hayop na pang-lupain.
+Ang mga '''Sinapsido'''  na kasingkahulugan ng mga '''teropsido''' ay isang pangkat ng mga hayop na kinabibilangan ng mga [[mamalya]] at bawat hayop na mas malapit na nauugnay sa mga [[mamalya]] kaysa sa mga [[amniyota]].<ref>Laurin and Reisz 2007.</ref> Ang mga ito ay madaling maihihiwalay mula sa ibang mga amniyota sa pagkakaron ng mga ito ng isang [[pilipisang bintana]] na isang bukasan na mababa sa [[bubong ng bungo]] sa likod ng bawat mata na nag-iiwan ng isang [[zygomatic arch|sigomatikong arko]] sa ilalim ng bawat isa.<ref name=Romer>[[Alfred Romer|Romer, A.S]]. & Parsons, T.S. (1985): ''The Vertebrate Body.'' (6th ed.) Saunders, Philadelphia.</ref> Ang mga primitibong sinapsido ay karaniwang tinatawag na mga [[pelikosauriyo]]. Ang mga mas maunlad na tulad ng [[mamalya]] ang mga [[terapsido]]. Ang mga hindi mamalyang mga kasapi nito ay inilalarawan bilang '''mga tulad ng mamalyang reptilya''' sa klasikong sistematika<ref name=Carroll397>Carroll 1988: 397.</ref><ref name=Benton122>Benton 2005: 122.</ref> ngunit tinutukoy bilang mga '''tangkay na mamalya''' sa ilalim ng terminolohiyang kladistiko.<ref>Donoghue, Philip (2005), "[http://palaeo.gly.bris.ac.uk/donoghue/PDFs/2005/Donoghue_2005b.pdf Matters of the Record: Saving the stem group---a contradiction in terms?]". Page 555 (pdf document page 3 of 6)</ref> Ang mga sinapsido ay nag-[[ebolusyon|ebolb]] mula sa mga saligang[[amniyota]] at isa sa dalawang mga pangunahing pangkat ng kalaunang mga amniyota. Ang isa ang mga [[sauropsida]] na isang pangkat na kinabibilangan ng mga modernong [[reptilya]] at [[ibon]]. Ang natatanging pilipisang bintana o temporal fenestra ng mga sinapsido ay nag-ebolb sa ninunong sinapsido mga 324 milyong taon ang nakalilipas sa panahong [[Pensilbaniyano]] sa Huling [[Karboniperoso]]. Ang mga sinapsido ang mga pinakamalaking [[tetrapoda|pang-lupaing bertebrado]] sa panahong [[Permiyano]] 299 hanggang 251 milyong taon ang nakalilipas. Gaya ng halos lahat ng mga pangkat na nabubuhay sa panahong ito, ang mga bilang at pagkakaiba nito ay malalang nabawasan sa [[Pangyayaring pagkalipol na Permiyano-Triyasiko]]. Bagaman ang ilang espesye o uri ay nagpatuloy sa panahong [[Triyasiko]], ang mga [[arkosauro]] na mga hindi-mamalyang sinapsido ay tumagal ng mas mahaba sa Triyasiko bagaman ang mga nakapagpatuloy na mga sinapsido ay nagpatuloy hanggang sa panahong [[Kretaseyoso]]. Gayunpaman, bilang isang yunit na pilohenetiko, ang mga ito ay kinabibilangan ng mga mamalya bilang mga inapo nito at sa kahulugang ito, ang mga sinapsido ay labis pa ring isang nabubuhay na  pangkat ng mga [[bertebrado]]. Pagkatapos ng [[pangyayaring pagkalipol ng Kretaseyoso-Paleyoheno]], ang mga sinapsido sa anyo ng mga mamalya ay muling naging pinakamalaking mga hayop na pang-lupain.
 ==Mga sanggunian==
 {{reflist}}
-[[Kategorya:Synapsida]]
+[[Kategorya:Sinapsido]]
-[[Kategorya:Therapsida]]
+[[Kategorya:Terapsido]]
-[[Kategorya:Pelycosauria]]
+[[Kategorya:Pelikosauriya]]