Elektrisidad: Pagkakaiba sa mga binago
Nagtranslate sa "History" na parte |
m Ibinalik ang mga pagbabago ni 121.54.54.251 (Usapan) patungo sa huling rebisyon ni Jeeyemm |
||
Linya 26: | Linya 26: | ||
</ref> |
</ref> |
||
Ang salitang '''electricity''' ay mula sa Bagong Latin na ''ēlectricus'', "tulad ng [[amber]]"{{Ref label|A|a|none}} na inimbento noong 1600 mula sa Griyegong''ήλεκτρον'' (elektron) na nangangahulugang [[amber]] dahil ang mga epektong elektrikal ay klasikong nililikha sa pamamagitan ng pagkukuskos ng amber. |
|||
Kasaysayan |
|||
Bago |
|||
pa nagkaroon ng kaalaman ang mga tao sa kuryente ay alam na nila ang mga ''shocks'' |
|||
na nagmumula sa mga ''electric fish''. |
|||
Ang mga sinaunang teksto noong 2750 BC ay tinatawag ang mga itong ''Thunderer of the Nile'' at inilalarawan |
|||
bilang taga-pangalaga ng lahat ng mga isda. Naiulat muli ng mga sinaunang |
|||
Griyego, Romano, mga Arabong naturalista, at mga manggagamot ang mga electric |
|||
fish matapos ang isang libong taon. |
|||
Maraming mga sinaunang manunulat tulad nina Pliny the Elder at si Scribonius |
|||
Largus, ang nagpatotoo sa nakapamamanhid na epekto ng ''electric shock'' mula sa mga hito at ''torpedo rays'' at alam na ang mga ''shocks'' |
|||
na ito ay nakadadaloy sa mga kondaktibong bagay. Ang mga pasyenteng nakararanas |
|||
ng mga karamdaman tulad ng gota o sakit ng ulo ay inutusang hawakan ang ''electric fish'' sa pag-asang ang malakas |
|||
na igkas ay makagagamot sa kanila. Maaring ang pinakauna at pinakamalapit na |
|||
pagkatuklas sa kidlat at kuryente, na galing sa ibang pinagmulan, ay inuugnay |
|||
sa mga Arabo na bago pa ang ika-labing limang siglo ay mayroon ng salita sa |
|||
wikang arabic para sa kidlat(raad) na ginagamit sa mga ''electric ray''. |
|||
Nalaman |
|||
ng mga sinaunang kultura sa bandang Mediteraneo na ang mga bagay tulad ng balas |
|||
ng amber ay maaaring ikiskis sa balahibo ng pusa upang dumikit dito ang mga |
|||
magagaang bagay tulad ng balahibo. Noong mga 600 BC ay gumawa si Thales ng |
|||
Miletus ng isang serye ng obserbasyon sa ''static |
|||
electricity'' kung saan naniwala siyang ang amber ay naging magnetic dahil sa |
|||
''friction'' kumpara sa mga mineral tulad |
|||
ng magnetite na hindi nangangailangan ng pagkikiskis. Hindi tama si Thales sa |
|||
paniniwalang ang atraksyon ay galing sa magnetismo ngunit sa kalaunan ay |
|||
napatunayan ng siyensya na ang magnetismo ay may ugnay sa kuryente. Nasasaad sa |
|||
isang kontrobersyal na teorya, na ang mga Parthians ay may kaalaman na sa ''electroplating'' base sa pagkatuklas ng |
|||
Baghdad Battery noong 1936 na kahawig ng mga galvanic cell, bagamat hindi tiyak |
|||
kung ang artipaktong ito ay elektrikal. |
|||
Ang kuryente ay mananatiling isang intelektual |
|||
na pag-usisa hanggang taong 1600 kung kailan ginawa ng isang siyentipikong |
|||
Ingles na si William Gilbert ang isang maingat na pag-aaral sa kuryente at |
|||
magnetismo, kung saan naibukod nya ang lodestone effect mula sa static |
|||
electricity na nabubuo sa pagkiskis ng amber. Siya ang lumikha sa salitang |
|||
Latin na ''electricus'', na ang ibig |
|||
sabihin ay gaya ng amber na galing sa salitang Griyego para sa amber na ''elektron'', upang tukuyin ang katangian |
|||
nang pag-akit sa mga maliliit na bagay matapos itong makiskis. Ang kaugnayang |
|||
ito ang nagbigay daan sa pagbangon ng mga salitang Ingles na “electric” at |
|||
“electicity” na unang isinulat sa Pseudodoxia Epidemica ni Thomas Browne noong |
|||
taong 164 |
|||
== Mga sanggunian == |
== Mga sanggunian == |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
Pagbabago noong 14:41, 24 Agosto 2015
Elektromagnetismo |
---|
Ang elektrisidad ay isang pangkat ng mga pisikal na pangyayari na nauugnay sa presensya at daloy ng karga ng kuryente. Ang elektrisidad ay nagbibigay ng iba't-ibang uri ng mga kilalang epekto tulad ng kidlat, statikong elektrisdad, induksiyong elektromagnetiko at kuryente. Sa karagdagan, ang elektrisidad ay pinapayagang gumawa at tumatanggap ng radiasyong elektromagnetiko gaya ng mga liboy ng radyo.
Sa elektrisidad, ang mga karga ng kuryente ay lumilikha ng mga elektromagnetikong field na umeepekto sa mga iba pang karga. Ang elektrisidad ay nangyayari dahil sa mga iba't ibang uri ng pisika:
- Kargang elektriko: isang katangian ng ilang subatomikong partikulo na tumutukoy sa mga interaksiyong elektromagnetiko nito. Ang may kargang elektrikong materya ay naiimpluwensiyahan ng at nalilikha ng mga elektromagnetikong field.
- Kuryenteng elektriko: ang isang paggalaw o daloy ng may kargang elektrikong mga partikulo na tipikal na sinusukat sa mga ampere.
- Elektrikong field: isang espesyal na simpleng uri ng elektromagnetikong field na nalilikha ng isang elektrikong karga kahit ito ay hindi gumagalaw(i.e., walang kuryenteng elektriko). Ang elektrikong field ay lumilikha ng isang pwersa sa ibang mga karga sa paligid nito. Ang mga gumagalaw na karga ay karagdagang lumilikha ng isang magnetikong field.
- Elektrikong potensiyal: ang kapasidad ng isang elektrikong field na gumawa ng isang gawa sa isang kargang elektriko na tipikal na sinusukat sa mga volt.
- Elektromagnet: ang mga kuryenteng elektriko ay lumilikha ng mga magnetikong field at ang pagbabago ng mga elektrikong field ay lumilikha ng mga elektrikong kuryente.
Sa inhinyeryang elektrikal, ang elektrisidad ay ginagamit para sa:
- Elektrikong kapangyarihan kung saan ang kuryenteng elektriko ay ginagamit upang bigyang enerhiya ang kasangkapan
- Elektronika na nauukol sa mga sirkitong elektrikal na sumasangkot sa mga aktibong bahagi gaya ng mga tubong bakyum, mga transistor, mga diodo, at mga integradong sirkito at ang kaugnay na mga pasibong interkoneksiyong teknolohiya.
Ang mga pangyayaring na tungkol sa elektrisidad ay matagal ng napagaralan; bagaman ang pagsulong sa panteoryang pang-unawa nito ay nanatiling mabagal hanggang sa ikalabimpito at ikalabing-walong siglo. Ngunit kahit ang mga aplikasyong praktikal para sa elektrisidad ay kakaunti lamang, nagamit parin ito ng mga inhinyero sa mga industriyal at pantahanang gamit sa mga huling taon ng ikalabinsiyam na siglo. Ang mabilisang paglawak ng mga teknolohiyang nangangailangan ng elektrisidad ay nakapagpabago sa industriya at lipunan. Ang kapansin-pansin na malawak na kaalaman ng elektrisidad ay nangangahulugan na pwede ito ilagay sa halos walang hanggang pangkat ng mga aplikasyon na ang mga halimbawa ay paglilipat, pagpapainit, pagpapailaw, komunikasyon, at komputasyon. Ang lakas ng dagitab ay isa na ngayong gulugod ng makabagong industriya ng lipunan.[1]
Ang salitang electricity ay mula sa Bagong Latin na ēlectricus, "tulad ng amber"[a] na inimbento noong 1600 mula sa Griyegongήλεκτρον (elektron) na nangangahulugang amber dahil ang mga epektong elektrikal ay klasikong nililikha sa pamamagitan ng pagkukuskos ng amber.
Mga sanggunian
- ↑ Jones, D.A. (1991), "Electrical engineering: the backbone of society", Proceedings of the IEE: Science, Measurement and Technology, 138 (1): 1–10, doi:10.1049/ip-a-3.1991.0001