Polonya: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Namayan (usapan | ambag)
m Poland
Namayan (usapan | ambag)
m inayos ang pagsasangguni
Linya 63: Linya 63:
calling_code = 48 |
calling_code = 48 |
}}
}}
Ang '''Polonya''' o '''Poland''', opisyal na '''Republika ng Poland'''<ref>"[http://warsawpe.dfa.gov.ph/index.php/december-2013/189-dalawang-parol-ng-pilipinas-iluluklok-sa-opisyal-na-tahanan-ni-pangulo-at-gng-komorowski-at-sa-new-town-square-ng-warsaw Dalawang Parol ng Pilipinas Iluluklok sa Opisyal na Tahanan ni Pangulo at Gng. Komorowski at sa New Town Square ng Warsaw]." Embassy of the Philippines Warsaw, Poland. Hinango noong 2015-02-20.</ref> ([[Wikang Polako|Polako]]: ''[[Rzeczpospolita]] Polska'') ay isang bansang matatagpuan sa gitnang [[Europa]], sa pagitan ng [[Alemanya]] sa kanluran, ang [[Republikang Tseko]] at [[Eslobakya]] sa timog, [[Ukranya]] at [[Belarus]] sa silangan, at ng [[Dagat Baltiko]], [[Litwaniya]], at ng [[Oblast ng Kaliningrad]] ng [[Rusya]] sa hilaga. Ang kabisera at gayundin ang pinakamataong lungsod nito ay ang [[Warsaw]].
Ang '''Polonya''' o '''Poland''', opisyal na '''Republika ng Poland'''<ref>{{cite web| url = http://warsawpe.dfa.gov.ph/index.php/december-2013/189-dalawang-parol-ng-pilipinas-iluluklok-sa-opisyal-na-tahanan-ni-pangulo-at-gng-komorowski-at-sa-new-town-square-ng-warsaw | title = Dalawang Parol ng Pilipinas Iluluklok sa Opisyal na Tahanan ni Pangulo at Gng. Komorowski at sa New Town Square ng Warsaw| publisher = Pasuguan ng Pilipinas Warsaw, Poland | accessdate = Pebrero 20, 2015}}</ref> ([[Wikang Polako|Polako]]: ''[[Rzeczpospolita]] Polska'') ay isang bansang matatagpuan sa gitnang [[Europa]], sa pagitan ng [[Alemanya]] sa kanluran, ang [[Republikang Tseko]] at [[Eslobakya]] sa timog, [[Ukranya]] at [[Belarus]] sa silangan, at ng [[Dagat Baltiko]], [[Litwaniya]], at ng [[Oblast ng Kaliningrad]] ng [[Rusya]] sa hilaga. Ang kabisera at gayundin ang pinakamataong lungsod nito ay ang [[Warsaw]].


Unang itinatag ang Poland noong 966 sa [[Kristiyanisasyon]] nito. Inabot ng Poland ang rurok nito noong ika-16 siglo sa pagkatatag ng [[Komonwelt ng Poland at Lithuania]] hanggang sa paghahati-hati nito sa pagitan ng [[Imperyong Ruso]], [[Austria-Unggarya]] at ang [[Prusya|Kaharian ng Prusya]] noong ika-19 siglo, kung saan tumigil ang pag-iral nito bilang hiwalay na bansa. Muling itinatag ang Poland noong 11 Nobyembre 1918, pagkatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]], na kilala bilang [[Ikalawang Republika ng Poland|Ikalawang Republika]].
Unang itinatag ang Poland noong 966 sa [[Kristiyanisasyon]] nito. Inabot ng Poland ang rurok nito noong ika-16 siglo sa pagkatatag ng [[Komonwelt ng Poland at Lithuania]] hanggang sa paghahati-hati nito sa pagitan ng [[Imperyong Ruso]], [[Austria-Unggarya]] at ang [[Prusya|Kaharian ng Prusya]] noong ika-19 siglo, kung saan tumigil ang pag-iral nito bilang hiwalay na bansa. Muling itinatag ang Poland noong 11 Nobyembre 1918, pagkatapos ng [[Unang Digmaang Pandaigdig]], na kilala bilang [[Ikalawang Republika ng Poland|Ikalawang Republika]].

Pagbabago noong 06:21, 4 Oktubre 2015

Tungkol ito sa isang bansa. Para sa elemento, pumunta sa Polonyo (elemento).
Republika ng Poland
Rzeczpospolita Polska
Watawat ng Poland
Watawat
Eskudo ng Poland
Eskudo
Salawikain: wala[1]
Awiting Pambansa: Mazurek Dąbrowskiego
Kinaroroonan ng  Polonya  (kahel) – sa lupalop ng Europa  (kamelyo & puti) – sa Unyong Europeo  (kamelyo)
Kinaroroonan ng  Polonya  (kahel)

– sa lupalop ng Europa  (kamelyo & puti)
– sa Unyong Europeo  (kamelyo)

Kabisera
at pinakamalaking lungsod
Warsaw
Wikang opisyalPolako[2]
PamahalaanRepublikang parlamentaryo
• Pangulo
Bronisław Komorowski
Ewa Kopacz
Pagkabuo
Abril 14, 966
Nobyembre 11, 1918
Lawak
• Kabuuan
312,685 km2 (120,728 mi kuw)[d] (ika-69)
• Katubigan (%)
3.07
Populasyon
• Pagtataya sa 2010
38,502,396 (2013) [3][4] (ika-34)
• Senso ng 2011
38,501,000
• Densidad
120/km2 (310.8/mi kuw) (ika-83)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2011
• Kabuuan
$771.658 bilyon[5]
• Bawat kapita
$20,334[5]
KDP (nominal)Pagtataya sa 2011
• Kabuuan
$513.821 bilyon[5]
• Bawat kapita
$13,540[5]
TKP (2011)Increase 0.813[6]
Error: Invalid HDI value · ika-39
SalapiZłoty (PLN)
Sona ng orasUTC+1 (CET)
• Tag-init (DST)
UTC+2 (CEST)
Kodigong pantelepono48
Kodigo sa ISO 3166PL
Internet TLD.pl

Ang Polonya o Poland, opisyal na Republika ng Poland[7] (Polako: Rzeczpospolita Polska) ay isang bansang matatagpuan sa gitnang Europa, sa pagitan ng Alemanya sa kanluran, ang Republikang Tseko at Eslobakya sa timog, Ukranya at Belarus sa silangan, at ng Dagat Baltiko, Litwaniya, at ng Oblast ng Kaliningrad ng Rusya sa hilaga. Ang kabisera at gayundin ang pinakamataong lungsod nito ay ang Warsaw.

Unang itinatag ang Poland noong 966 sa Kristiyanisasyon nito. Inabot ng Poland ang rurok nito noong ika-16 siglo sa pagkatatag ng Komonwelt ng Poland at Lithuania hanggang sa paghahati-hati nito sa pagitan ng Imperyong Ruso, Austria-Unggarya at ang Kaharian ng Prusya noong ika-19 siglo, kung saan tumigil ang pag-iral nito bilang hiwalay na bansa. Muling itinatag ang Poland noong 11 Nobyembre 1918, pagkatapos ng Unang Digmaang Pandaigdig, na kilala bilang Ikalawang Republika.

Etimolohiya

Maaaring nagmula ang pangalang "Poland" sa mga Polano (Polako: Polanie), isang tribong Kanlurang Eslabo. Hindi alam ang etimolohiya nito, pero maaaring nagmula ito sa salitang "pole" (parang):[8] nagsisimula ang mga kaparangan sa mga lupaing Polako mula sa dalampasigan ng Dagat Baltiko hanggang sa paanan ng Carpatos sa timog.

Sa ibang mga wika, nagmula naman ang mga eksonimo para sa Poland mula sa pangalan ng ibang tribo, ang mga Lekito (Polako: Lechici, Ingles: Lechite).

Maaari ring nagmula ang pangalang "Poland" sa isang alamat ng mga Hudyo, kung saan naghanap sila ng isang ligtas na lugar kung saan maaari silang manirahan. Narinig nila umano ang salitang Ebreong "po-lin" ("dito kayo magpahinga") mula sa langit, at dito umano nagmula ang pangalan ng bansa.[9]

Politika

Si Bronisław Komorowski, ang kasalukuyang Pangulo ng Poland.

Isang demokrasya ang Poland, ayon sa saligang batas na inangkin nito noong 1997. Pinamumunuan ito ng isang pangulo bilang pinuno ng estado, ngunit nakatuon ang balangkas ng pamahalaan sa isang punong ministro (Polako: premier) bilang pinuno ng pamahalaan, na nakasentro sa Konseho ng mga Ministro bilang gabinete nito. Binubuo ang Konseho ng mga ministrong ipinili ng Pangulo sa payo ng Punong Ministro, at karaniwa'y nagmumula sa partidong may mayoridad sa tagapagbatas ang mga ministrong bumubuo nito.

Kasalukuyang nanunungkulan bilang Pangulo ng Poland si Bronisław Komorowski, na inihalal noong 2010 makatapos namatay ang nanguna sa kaniya, si Lech Kaczyński, sa pagbagsak ng kaniyang eroplano sa Rusya noong siya'y papunta roon upang ipagdiwang ang masaker sa Katyń. Nanunungkulan naman bilang Punong Ministro si Ewa Kopacz, na itinanghal sa posisyon noong 2014 nang ipinangalanan si Donald Tusk, na kaniyang hinalinhan, bilang Pangulo ng Konsehong Europeo. Itinanghal naman si Tusk sa tanggapang ito noong 2007 nang manalo ang kaniyang partido, ang Platapormang Makabayan (Platforma Obywatelska, PO), sa halalan, at muli noong 2011, kung saan siya ang naging kauna-unahang Punong Ministro sa kasaysayan ng Poland na inihalal muli sa puwesto.

May dalawang kapulungan ang Asambleang Pambansa (Zgromadzenie Narodowe), ang tagapagbatas ng Poland: ang Sejm, na may 460 kinatawan (poseł, literal na "sugo"), at ang Senado, na binubuo ng 100 senador. May mariskal (ispiker) na namumuno sa bawa't kapulungan ng Asamblea. Gayunpaman, hindi nagkakaisa ang dalawang magkahiwalay na kapulungan maliban na sa tatlong pagkakataon: kapag may bagong Pangulo at siya'y manunumpa sa Asamblea, kapag may habla laban sa Pangulo sa Tribunal ng Estado, o kapag nais ihayag ng Asamblea na wala nang kakayahan ang Pangulo na manungkulan sa posisyon. Kasalukuyang nangyari lamang ang unang pagkakataon sa pagtatanghal ng Pambansang Asamblea.

Talababa

  1. Tingnan din ang mga di-opisyal na pambansang kasabihan ng Poland.
  2. Ginagamit ang Belaruso, Kasubyo, Aleman, at Ukranyano sa 5 gmina (Litwano). Gayumpaman, hindi sila itinuturing na mga opisyal na wika sa antas pang-estado.
  3. Główny Urząd Statystyczny, dane na dzień 30.06.2013 [1]
  4. "GUS – Population as of 30.06.2010". Stat.gov.pl. Nakuha noong 26 Mayo 2011.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 "Poland". Pandaigdigang Pondong Pananalapi. Nakuha noong 20 Abril 2012.
  6. "Table 1 – Human Development Index and its components" (PDF). Talatuntunan ng Kaunlaran ng Tao 2010 (sa Ingles). Human Development Reports. Nakuha noong 4 Nobyembre 2010.
  7. "Dalawang Parol ng Pilipinas Iluluklok sa Opisyal na Tahanan ni Pangulo at Gng. Komorowski at sa New Town Square ng Warsaw". Pasuguan ng Pilipinas Warsaw, Poland. Nakuha noong Pebrero 20, 2015.
  8. "fr. pal, pele, altd. pal, pael, dn. pael, sw. pale, isl. pall, bre. pal, peul, it. polo, pole, pila, [in:] A dictionary of the Anglo-Saxon languages. Joseph Bosworth. S.275.; planus, plain, flat; from Indo- Germanic pele, flat, to spread, also the root of words like plan, floor, and field. [in:] John Hejduk. Soundings. 1993. p. 399"; "the root pele is the source of the English words "field" and "floor". The root "plak" is the source of the English word "flake" [in:] Loren Edward Meierding. Ace the Verbal on the SAT. 2005. p. 82
  9. The Museum of the History of Polish Jews: Asking, Exploring, Discovering (Ang Museo ng Kasaysayan ng mga Hudyong Polako: Nagtatanong, Naghahanap, Nagtutuklas)