Prusya: Pagkakaiba sa mga binago

Prusya
Preußen (Preussen)
Prusya Preußen (Preussen)
1525–1947
	Watawat (1892–1918) Sagisag (1866–1918)
	Salawikain: Gott mit uns (Mataas na Aleman); "Diyos kasama natin"
	Ang Prusya (bughaw), sa tugatog nito, ang nangungunang estado ng Imperyong Aleman
Kabisera	Königsberg (1525–1701); Berlin (1701–1947)
Karaniwang wika	Aleman (opisyal)
Relihiyon	Mayorya:; Protestante (Luterano at Reporma; mula 1817 Prusong Nagkakaisa); Mga minorya: Katoliko Romano, Hudyo
Katawagan	Pruso
Pamahalaan	Monarkiya (until 1918), Republiko
Duke1
• 1525–1568	Albert I (una)
• 1688–1701	Frederick III (huli)
Hari1
• 1701–1713	Frederick I (una)
• 1888–1918	Wilhelm II (huli)
Punong Ministro1, 2
• 1918	Friedrich Ebert (una)
• 1933–1945	Hermann Göring (huli)
Panahon	Maagang modernong Europa hanggang Magkapanabay
• Dukado ng Prusya	10 Abril 1525
• Pakikipag-unyon sa Brandenburg	27 Agosto 1618
• Kaharian ng Prusya	18 Enero 1701
• Malayong Estado ng Prusya	9 Nobyembre 1918
• Pagbubuwag (pagkawala ng pagsasarili)	30 Enero 1934
• Pagbubuwag (de jure)	25 Pebrero 1947
Lawak
1907	348,702 km2 (134,635 mi kuw)
1939	297,007 km2 (114,675 mi kuw)
Populasyon
• 1816	103490003
• 1871	24689000
• 1939	41915040
Salapi	Reichsthaler; Alemang ginintuang marka (1873–1914); Alemang Papiermark (1914–1923); Reichsmark (mula 1924)
Bahagi ngayon ng	Alemanya; Polonya; Rusya; Lithuania; Dinamarka; Belhika; Republikang Tseko; Suwisa
	1 The heads of state listed here are the first and last to hold each title over time. For more information, see individual Prussian state articles (links in above History section).; 2 The position of Ministerpräsident was introduced in 1792 when Prussia was a Kingdom; the prime ministers shown here are the heads of the Prussian republic.; 3 Population estimates:

Browse history interactively

← Nakaraang pagkakaiba Susunod na pagkakaiba →

Content deleted Content added

VisualWikitext

Inline

Pagbabago noong 11:46, 30 Enero 2017

Ang Prusya (Aleman: Preußen; Ingles: Prussia; Latin: Borussia, Prutenia; Latbiyano: Prūsija; Litwano: Prūsija; Polako: Prusy; Lumang Pruso: Prūsa; Danes: Prøjsen; Ruso: Пру́ссия) ay isang makasaysayang estado na nagmumula sa labas ng Dukado ng Prusya at ng Margrabiyato ng Brandenburg, at nakasentro sa rehiyon ng Prusya. Para sa ilang mga siglo, ang Bahay ng Hohenzollern ay namuno sa Prusya, matagumpay na pinalawak ang laki nito sa pamamagitan ng paraan ng isang hindi karaniwang maayos at organisado at epektibong hukbo. Ang Prusya, kasama ang kabisera sa Königsberg at mula 1701 sa Berlin, ay naghugis ng kasaysayan ng Alemanya. Noong 1871, ang mga estadong Aleman ay nagkaisa upang lumikha ng Imperyong Aleman sa ilalim ng Prusong pamumuno. Noong Nobyembre 1918, ang mga monarkiya ay binuwag at nawalan ng kapangyarihang pampulitika ang mga maharlika sa panahon ng Rebolusyong Aleman ng 1918-19. Sa ganito, binuwag ang Kaharian ng Prusya para sa kapakinabangan ng isang republika-ang Malayang Estado ng Prusya, isang estado ng Alemanya mula 1918 hanggang 1933. Mula 1933, nawalan ng pagsasarili ang Prusya bilang bunga ng kudetang Pruso, noong ang pamunuing Nazi ay matagumpay na nagtataguyod ng mga Gleichschaltung na batas nito sa hangarin ng isang tanging estado. Sa pagtatapos ng pamunuing Nazi, ang dibisyon ng Alemanya sa kaalyadong-pagsakop na sona at ang paghihiwalay ng mga teritoryo nito sa silangan ng linya ng Oder-Neisse, na kung alin ay sinapi sa Polonya at ang Unyong Sobyet, ang Estado ng Prusya ay hindi na umiral de facto noong 1945.^[2]^[3] Ang Prusya ay umiral de jure hanggang ang pormal na pagpuksa nito ng Kaalyadong Konseho ng Kontrol na Pagsasabatas No. 46 ng 25 Pebrero 1947.^[4]

Mga sangguinian

↑ tacitus.nu
↑ Christopher Clark, Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947 (2006) is the standard history.
↑ The various stages of transformation and dissolution of old Prussia 1871–1947 describes Golo Mann: Das Ende Preußens (in German), in: Hans-Joachim Netzer (Hrsg.): Preußen. Portrait einer politischen Kultur, Munich 1968, p. 135–165 (in German). See also another perspective by Andreas Lawaty: Das Ende Preußens in polnischer Sicht: Zur Kontinuität negativer Wirkungen der preußischen Geschichte auf die deutsch-polnischen Beziehungen, de Gruyter, Berlin 1986, ISBN 3-11009-936-5. (in German)
↑ Allied Control Council Enactment No. 46 of 25 February 1947 Padron:Fr icon

Ang lathalaing ito na tungkol sa Heograpiya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

[1] tacitus.nu

[Clark,_Christopher_2006-2] Christopher Clark, Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947 (2006) is the standard history.

[3] The various stages of transformation and dissolution of old Prussia 1871–1947 describes Golo Mann: Das Ende Preußens (in German), in: Hans-Joachim Netzer (Hrsg.): Preußen. Portrait einer politischen Kultur, Munich 1968, p. 135–165 (in German). See also another perspective by Andreas Lawaty: Das Ende Preußens in polnischer Sicht: Zur Kontinuität negativer Wirkungen der preußischen Geschichte auf die deutsch-polnischen Beziehungen, de Gruyter, Berlin 1986, ISBN 3-11009-936-5. (in German)

[4] Allied Control Council Enactment No. 46 of 25 February 1947 Padron:Fr icon

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Linya 2: / Linya 2: @@
 {{wikify}}
 {{cleanup}}
-{{Infobox Former Country
+{{Infobox former country
-|native_name = ''Preußen''
+|native_name = Preußen (Preussen)
 |conventional_long_name = Prusya
 |common_name = Prusya
 |continent   = Europa
-|region      = Gitnang Europa, [[Alemanya]]
+|region      = Central Europa, Alemanya
-|country     = Prusya
+|country     = Alemanya
-|era         = Sinaunang modernong Europa hanggang ika-20 [[dantaon]]
+|era         = [[Maagang modernong Europa]] hanggang [[Kasaysayang magkapanabay|Magkapanabay]]
+|government_type = Monarkiya (until 1918), Republiko
-|status      =
 |year_start  = 1525
 |year_end    = 1947
+|event_start = [[Dukado ng Prusya]]
+|date_start  = 10 Abril
+|event1      = [[Brandenburg-Prusya|Pakikipag-unyon sa Brandenburg]]
+|date_event1 = 27 Agosto 1618
+|event2      = [[Kaharian ng Prusya]]
+|date_event2 = 18 Enero 1701
+|event3      = [[Malayong Estado ng Prusya]]
+|date_event3 = 9 Nobyembre 1918
+|event4      = [[Preußenschlag|Pagbubuwag]] (''pagkawala ng pagsasarili'')
+|date_event4 = 30 Enero 1934
+|event_end   = [[Kaalyadong Konseho ng Kontrol|Pagbubuwag]] (''{{lang|la|[[de jure]]}}'')
+|date_end    = 25 Pebrero
+|event_post  =
+|date_post   =
+<!---Don't use flag navigation for this entry: it is too complicated. This is better covered by the individual Prussian entries--->
+|today       = [[Alemanya]]<br/>[[Polonya]]<br/>[[Kaliningrad Oblast|Rusya]]<br/>[[Rehiyon ng Klaipėda|Lithuania]]<br/>[[Kondehan ng Timog Jutland|Dinamarka]]<br/>[[Eupen-Malmedy|Belhika]]<br/>[[Rehiyon ng Hlučín|Republikang Tseko]]<br/>[[Canton ng Neuchâtel|Suwisa]]
+|image_flag   = Flag of Prussia 1892-1918.svg{{!}}border
+|
+|flag_type    = Watawat <small>(1892–1918)</small>
+|image_coat   = Wappen Deutsches Reich - Königreich Preussen (Grosses).png
+|symbol       =
+|symbol_type  = Sagisag <small>(1866–1918)</small>
 |image_map    = Map-DR-Prussia.svg
+|image_map_caption = Ang Prusya (bughaw), sa tugatog nito, ang nangungunang estado ng [[Imperyong Aleman]]
-|Moto: ''Suum cuique'' <small>([[Wikang Latin|Latin]])</small><br /> ("Sa bawat isa ang sa kaniya")
+|capital      = {{lang|de|[[Königsberg]]}} (1525–1701)<br/>[[Berlin]] (1701–1947)
-|Pambansang Awit: ''Himno ng Prusya''
+|national_motto   = ''{{lang|de|[[Gott mit uns]]}}''{{spaces|2}}<small>([[Mataas na Aleman]])</small><br />"Diyos kasama natin"
-|capital = '''Königsberg'''; Pagkabuo ng Imperyong Aleman: '''Berlin'''
+|common_languages = [[Wikang Aleman|Aleman]] (opisyal)
-|government = monarkiya at demokrasya
+|demonym      = Pruso
+|religion = '''Mayorya:'''<br/>[[Protestante]] ([[Luteranismo|Luterano]] at [[Reporma]]; mula 1817 [[Prusong unyong ng mga simbahan|Prusong]] [[Nagkakaisang simbahan|Nagkakaisa]])<br/>{{hidden|'''Mga minorya:'''|[[Katoliko Romano]], [[Hudyo]]|style=font-size:100%;padding:0.25em 0 0; |headerstyle=text-align:left;font-weight:normal;}}
+|currency     = {{lang|de|[[Reichsthaler]]}}<br/>[[Alemang ginintuang marka]] (1873–1914)<br/>[[Alemang Papiermark]] (1914–1923)<br/>{{lang|de|[[Reichsmark]]}} (mula 1924)
+|title_leader = [[Duke ng Prusya|Duke]]{{smallsup|1}}
+|leader1      = [[Albert I, Duke ng Prusya|Albert I]] (una)
+|year_leader1 = 1525–1568
+|leader2      = [[Frederick I ng Prusya|Frederick III]] (huli)
+|year_leader2 = 1688–1701
+|title_representative = [[Hari ng Prusya|Hari]]{{smallsup|1}}
+|representative1      = [[Frederick I ng Prusya|Frederick I]] (una)
+|year_representative1 = 1701–1713
+|representative2      = [[Wilhelm II, German Emperor|{{lang|de|Wilhelm|nocat=y}} II]] (huli)
+|year_representative2 = 1888–1918
+|title_deputy = [[Punong Ministro ng Prusya|Punong Ministro]]{{smallsup|1, 2}}
+|deputy1      = {{lang|de|[[Friedrich Ebert]]}} (una)
+|year_deputy1 = 1918
+|deputy2      = {{lang|de|[[Hermann Göring]]}} (huli)
+|year_deputy2 = 1933–1945
+|<!-----Area and population of a given year----->
+|stat_year1 = 1816
+|stat_area1 =
+|stat_pop1  = 10349000{{smallsup|3}}
+|stat_year2 = 1907
+|stat_area2 = 348702
+|stat_pop2  =
+|stat_year3 = 1871
+|stat_area3 =
+|stat_pop3  = 24689000
+|stat_year4 = 1939
+|stat_area4 = 297007
+|stat_pop4  = 41915040
+|footnotes  = <sup>1</sup> The heads of state listed here are the first and last to hold each title over time. For more information, see individual Prussian state articles (links in above History section).<br /><sup>2</sup> The position of ''{{lang|de|Ministerpräsident}}'' was introduced in 1792 when Prussia was a Kingdom; the prime ministers shown here are the heads of the Prussian republic.<br /><sup>3</sup> Population estimates:<ref>[http://www.tacitus.nu/historical-atlas/population/germany.htm tacitus.nu]</ref>
 }}
+Ang '''Prusya''' ([[Wikang Aleman|Aleman]]: ''Preußen''; [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Prussia''; [[Wikang Latin|Latin]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Latbiya]]no: ''Prūsija''; [[Wikang Litwano|Litwano]]: ''Prūsija''; [[Wikang Polako|Polako]]: ''Prusy''; Lumang Pruso: ''Prūsa''; [[Wikang Danes|Danes]]: ''Prøjsen''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: ''Пру́ссия'') ay isang makasaysayang estado na nagmumula sa labas ng [[Dukado ng Prusya]] at ng [[Margrabiyato ng Brandenburg]], at nakasentro sa [[Prusya (rehiyon)|rehiyon ng Prusya]]. Para sa ilang mga siglo, ang [[Bahay ng Hohenzollern]] ay namuno sa Prusya, matagumpay na pinalawak ang laki nito sa pamamagitan ng paraan ng isang hindi karaniwang maayos at organisado at epektibong hukbo. Ang Prusya, kasama ang kabisera sa [[Königsberg]] at mula 1701 sa [[Berlin]], ay naghugis ng [[kasaysayan ng Alemanya]]. Noong 1871, ang mga estadong Aleman ay nagkaisa upang lumikha ng [[Imperyong Aleman]] sa ilalim ng Prusong pamumuno. Noong Nobyembre 1918, ang mga monarkiya ay binuwag at nawalan ng kapangyarihang pampulitika ang mga maharlika sa panahon ng [[Rebolusyong Aleman ng 1918-19]]. Sa ganito, binuwag ang [[Kaharian ng Prusya]] para sa kapakinabangan ng isang republika-ang [[Malayang Estado ng Prusya]], isang [[Mga estado ng Republikang Weimar|estado]] ng Alemanya mula 1918 hanggang 1933. Mula 1933, nawalan ng pagsasarili ang Prusya bilang bunga ng [[Preußenschlag|kudetang Pruso]], noong ang [[pamunuing Nazi]] ay matagumpay na nagtataguyod ng mga ''{{lang|de|[[Gleichschaltung]]}}'' na batas nito sa hangarin ng isang [[tanging estado]]. Sa pagtatapos ng pamunuing Nazi, ang dibisyon ng Alemanya sa kaalyadong-pagsakop na sona at ang paghihiwalay ng mga teritoryo nito sa silangan ng [[linya ng Oder-Neisse]], na kung alin ay sinapi sa Polonya at ang [[Unyong Sobyet]], ang Estado ng Prusya ay hindi na umiral de facto noong 1945.<ref name="Clark, Christopher 2006">Christopher Clark, ''Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600–1947'' (2006) is the standard history.</ref><ref>The various stages of transformation and dissolution of old Prussia 1871–1947 describes {{lang|de|[[Golo Mann]]}}: ''{{lang|de|Das Ende Preußens}}'' (in German), in: {{lang|de|Hans-Joachim Netzer (Hrsg.)}}: ''{{lang|de|Preußen. Portrait einer politischen Kultur}}'', Munich 1968, p.&nbsp;135–165 (in German). See also another perspective by [[Andreas Lawaty]]: ''{{lang|de|Das Ende Preußens in polnischer Sicht: Zur Kontinuität negativer Wirkungen der preußischen Geschichte auf die deutsch-polnischen Beziehungen}}'', de Gruyter, Berlin 1986, ISBN 3-11009-936-5. (in German)</ref> Ang Prusya ay umiral ''de jure'' hanggang ang pormal na pagpuksa nito ng Kaalyadong Konseho ng Kontrol na Pagsasabatas No. 46 ng 25 Pebrero 1947.<ref>[http://deposit.d-nb.de/cgi-bin/rqframe.pl?ansicht=3&zeitung=jouroffi&jahrgang=1947&ausgabe=058&seite=07000582 Allied Control Council Enactment No. 46 of 25 February 1947] {{fr icon}}</ref>
-Ang '''Prusya''' ([[Wikang Aleman|Aleman]]: ''Preußen''; [[Wikang Ingles|Ingles]]: ''Prussia''; [[Wikang Latin|Latin]]: ''Borussia'', ''Prutenia''; [[Latbiya]]no: ''Prūsija''; [[Wikang Litwano|Litwano]]: ''Prūsija''; [[Wikang Polako|Polako]]: ''Prusy''; Lumang Pruso: ''Prūsa''; [[Wikang Danes|Danes]]: ''Prøjsen''; [[Wikang Ruso|Ruso]]: ''Пру́ссия'') ay isang dating rehiyón sa bansang [[Alemanya]], na nasa tabi ng Karagatang Báltiko. Isa itong dating kaharián na itinatag noong 1525 hanggang sa pagpapalipol nito noong 1947 sa kamay ng [[Mga Alyansa ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig|Mga Alyado]].
-Ang kaniyang kasundaluhan ay itinuturing na pinakamalakas at pinakadisiplinado sa [[Europa]] noong kapanahunan nito. Noong 1871, pinagisa-isa ang mga kahariáng Aleman ni Kanselor at Punong Ministrong si [[Otto von Bismarck]] sa '''Imperyo ng Alemanya''', at ang Prusya ang pinakamalaking bansáng nabibilinag dito. Nagwagi ang kaharián sa maraming digmaan noong ika-18 hanggang ika-19 dantaon hanggang sa pagbagsak ng kaniyang pangunahing sandataháng lakás noong [[Unang Digmaang Pandaigdig]]. Tuluyan nang bumagsak ang sandataháng lakás ng bansà pagkatapos ng [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]] noong 1947, sanhî ng kaniyang pagkatalo sa digmaan sa kamay ng mga Dakilang Kapangyarihan, ang [[Unyong Sobyet]], [[Imperyong Britaniko]], at [[Estados Unidos]].
-{{Uncategorized}}
+==Mga sangguinian==
+{{reflist}}
 {{stub|Heograpiya}}