Sistemang Solar: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
No edit summary
Tatak: Binago sa mobile Pagbabago sa web gamit mobile
m rv test/vandalism
Linya 4: Linya 4:
Ayon sa tradisyon, binubuo ito ng Araw, walong [[planeta]] at ang kanilang 165 na kilalang [[likas na satelayt]], mga [[asteroyd]], [[meteoroyd]], [[kometa]], [[bulkanoyd]], at [[Kuiper Belt Object|Bagay na Sinturon ng Kuiper]]. Sa pagitan ng mga ito ay may [[interplanetaryong alikabok]].
Ayon sa tradisyon, binubuo ito ng Araw, walong [[planeta]] at ang kanilang 165 na kilalang [[likas na satelayt]], mga [[asteroyd]], [[meteoroyd]], [[kometa]], [[bulkanoyd]], at [[Kuiper Belt Object|Bagay na Sinturon ng Kuiper]]. Sa pagitan ng mga ito ay may [[interplanetaryong alikabok]].


Ang bulkanoyd ay mga lupang lumigid sa araw sa loob ng aksis(axis) ng Jupiter. Ang Bagay na Sinturon ng Kuiper (''Kuiper Belt Object'' o KBO) naman ay mga mala-kometang batong binubuo ng yelong metano na lagpas sa orbit ng Neptuno. Tinatawag din ang KBO bilang ''Trans-Neptunian Object'' o TNO (Bagay na Trans-Neptunyano).
Ang bulkanoyd ay mga batong lumiligid sa araw sa loob ng orbit ng Merkuryo. Ang Bagay na Sinturon ng Kuiper (''Kuiper Belt Object'' o KBO) naman ay mga mala-kometang batong binubuo ng yelong metano na lagpas sa orbit ng Neptuno. Tinatawag din ang KBO bilang ''Trans-Neptunian Object'' o TNO (Bagay na Trans-Neptunyano).


Narito ang kasalukuyang bilang ng likas na satelayt ng walong tradisyonal na mga planeta ayon sa talaan ng Planetary Society (Samahang Planetaryo):
Narito ang kasalukuyang bilang ng likas na satelayt ng walong tradisyonal na mga planeta ayon sa talaan ng Planetary Society (Samahang Planetaryo):
Linya 11: Linya 11:
<tr><td>[[Merkuryo (planeta)|Merkuryo]]</td><td>0</td></tr>
<tr><td>[[Merkuryo (planeta)|Merkuryo]]</td><td>0</td></tr>
<tr><td>[[Benus (planeta)|Benus]]</td><td>0</td></tr>
<tr><td>[[Benus (planeta)|Benus]]</td><td>0</td></tr>
<tr><td>[[Pluto]]</td><td>1</td></tr>
<tr><td>[[Daigdig]]</td><td>1</td></tr>
<tr><td>[[Maarte]]</td><td>2</td></tr>
<tr><td>[[Marte]]</td><td>2</td></tr>
<tr><td>[[Hupiter (planeta)|Hupiter]]</td><td>64</td></tr>
<tr><td>[[Hupiter (planeta)|Hupiter]]</td><td>64</td></tr>
<tr><td>[[Saturno (planeta)|Saturno]]</td><td>18</td></tr>
<tr><td>[[Saturno (planeta)|Saturno]]</td><td>18</td></tr>
Linya 19: Linya 19:
</table>
</table>


Pinagtatalunan ngayon ng mga sayantipiko ang klasipikasyon ng [[Pluto]] na tinaguriang ikalabingisang planetang nakadiskubre nii [[Michael Green]] ng [[NASA], at iba pang mga taga Amerika na tulad ng [[Sedna]] at [[Quaoar]], kasama ang posibleng pagbabago ng klasipikasyon ng Hupiter. Dahil dito, tinalakay sa panlahatang pagpupulong ng [[International Astronomical Basement]] (IAB) na ginanap sa [[Prague]], [[Republikang Tseko]] noong Agosto 2007, na dinaluhan ni Dr. Cynthia Celebre ng Astronomy Research and Development (AsRD) ng [[Pangasiwaan ng Palingkurang Atmosperiko, Heopisikal at Astronomiko ng Pilipinas|PAG-ASA]] bilang opisyal na kinatawan ng Pilipinas. Naing nakadepende sa resulta ng pagpupulong ng mga siyentipiko ang maaaring pagiging planeta ng Pluto, Sedna, at Quaoar, at maaari ring mawala ang katayuan ng Pluto bilang isang planeta.
Pinagtatalunan ngayon ng mga astronomo ang klasipikasyon ng [[Xena]] na tinaguriang ikasampung planetang nakadiskubre nii [[Michael Brown]] ng [[Caltech]], at iba pang mga ''TNO'' na tulad ng [[Sedna]] at [[Quaoar]], kasama ang posibleng pagbabago ng klasipikasyon ng Pluto. Dahil dito, tinalakay sa panlahatang pagpupulong ng [[International Astronomical Union]] (IAU) na ginanap sa [[Prague]], [[Republikang Tseko]] noong Agosto 2006, na dinaluhan ni Dr. Cynthia Celebre ng Astronomy Research and Development Section (AsRDS) ng [[Pangasiwaan ng Palingkurang Atmosperiko, Heopisikal at Astronomiko ng Pilipinas|PAG-ASA]] bilang opisyal na kinatawan ng Pilipinas. Naing nakadepende sa resulta ng pagpupulong ng mga siyentipiko ang maaaring pagiging planeta ng Xena, Sedna, at Quaoar, at maaari ring mawala ang katayuan ng Pluto bilang isang planeta.


Bagamat madalas ding gamitin ang salitang "sistemang solar" upang tumukoy sa iba pang mga [[sistemang planetaryo]]ng natuklasan sa mga bituin, ang tamang gamit nito ay sa sistemang kinabibilangan ng Daigdig. Hango ang salitang "solar" mula sa ''Sol'' na siyang pangalan ng Araw sa [[wikang Latin]], kaya't marapat na gamitin lamang ang katawagang ito sa sistemang nabuo sa grabitasyon ng Araw. Kapag pinag-uusapan ang iba pang sistemang planetaryo, mas mabuting gamitin ang pangalan ng pangunahing bituin bilang kapalit ng pangalan ng Araw. Halimbawa, ang "sistemang [[Pollux]]" o "sistemang [[51 Pegasi]]" upang tumukoy sa mga bituin nito kasama ang mga planetang lumiligid dito. Sa ngayon, umaabot na sa 200 ang bilang ng mga planetang natatagpuan sa ibang bituin.
Bagamat madalas ding gamitin ang salitang "sistemang solar" upang tumukoy sa iba pang mga [[sistemang planetaryo]]ng natuklasan sa mga bituin, ang tamang gamit nito ay sa sistemang kinabibilangan ng Daigdig. Hango ang salitang "solar" mula sa ''Sol'' na siyang pangalan ng Araw sa [[wikang Latin]], kaya't marapat na gamitin lamang ang katawagang ito sa sistemang nabuo sa grabitasyon ng Araw. Kapag pinag-uusapan ang iba pang sistemang planetaryo, mas mabuting gamitin ang pangalan ng pangunahing bituin bilang kapalit ng pangalan ng Araw. Halimbawa, ang "sistemang [[Pollux]]" o "sistemang [[51 Pegasi]]" upang tumukoy sa mga bituin nito kasama ang mga planetang lumiligid dito. Sa ngayon, umaabot na sa 200 ang bilang ng mga planetang natatagpuan sa ibang bituin.

Pagbabago noong 12:29, 19 Hunyo 2017

Pangunahing mga nilalaman ng sistemang solar (hindi aktwal na mga laki)

Binubuo ang sistemang solar o sistemang pang-araw ng araw, daigdig at iba pang mga bagay sa panlabas na kalawakan na apektado ng pwersa ng grabitasyon ng Araw.

Ayon sa tradisyon, binubuo ito ng Araw, walong planeta at ang kanilang 165 na kilalang likas na satelayt, mga asteroyd, meteoroyd, kometa, bulkanoyd, at Bagay na Sinturon ng Kuiper. Sa pagitan ng mga ito ay may interplanetaryong alikabok.

Ang bulkanoyd ay mga batong lumiligid sa araw sa loob ng orbit ng Merkuryo. Ang Bagay na Sinturon ng Kuiper (Kuiper Belt Object o KBO) naman ay mga mala-kometang batong binubuo ng yelong metano na lagpas sa orbit ng Neptuno. Tinatawag din ang KBO bilang Trans-Neptunian Object o TNO (Bagay na Trans-Neptunyano).

Narito ang kasalukuyang bilang ng likas na satelayt ng walong tradisyonal na mga planeta ayon sa talaan ng Planetary Society (Samahang Planetaryo):

Merkuryo0
Benus0
Daigdig1
Marte2
Hupiter64
Saturno18
Urano27
Neptuno13

Pinagtatalunan ngayon ng mga astronomo ang klasipikasyon ng Xena na tinaguriang ikasampung planetang nakadiskubre nii Michael Brown ng Caltech, at iba pang mga TNO na tulad ng Sedna at Quaoar, kasama ang posibleng pagbabago ng klasipikasyon ng Pluto. Dahil dito, tinalakay sa panlahatang pagpupulong ng International Astronomical Union (IAU) na ginanap sa Prague, Republikang Tseko noong Agosto 2006, na dinaluhan ni Dr. Cynthia Celebre ng Astronomy Research and Development Section (AsRDS) ng PAG-ASA bilang opisyal na kinatawan ng Pilipinas. Naing nakadepende sa resulta ng pagpupulong ng mga siyentipiko ang maaaring pagiging planeta ng Xena, Sedna, at Quaoar, at maaari ring mawala ang katayuan ng Pluto bilang isang planeta.

Bagamat madalas ding gamitin ang salitang "sistemang solar" upang tumukoy sa iba pang mga sistemang planetaryong natuklasan sa mga bituin, ang tamang gamit nito ay sa sistemang kinabibilangan ng Daigdig. Hango ang salitang "solar" mula sa Sol na siyang pangalan ng Araw sa wikang Latin, kaya't marapat na gamitin lamang ang katawagang ito sa sistemang nabuo sa grabitasyon ng Araw. Kapag pinag-uusapan ang iba pang sistemang planetaryo, mas mabuting gamitin ang pangalan ng pangunahing bituin bilang kapalit ng pangalan ng Araw. Halimbawa, ang "sistemang Pollux" o "sistemang 51 Pegasi" upang tumukoy sa mga bituin nito kasama ang mga planetang lumiligid dito. Sa ngayon, umaabot na sa 200 ang bilang ng mga planetang natatagpuan sa ibang bituin.

Mga kawing panlabas