California: Pagkakaiba sa mga binago
Content deleted Content added
JWilz12345 (usapan | ambag) No edit summary |
JWilz12345 (usapan | ambag) Pop, hango sa enwiki |
||
| Linya 70: | Linya 70: | ||
Ika-5 ang salitang ''California'' sa mga lumang salitang panglugar ng mga Europeo sa Estados Unidos at dating ginagamit sa ngayong pinakatimog na dulo ng tangway ng Baja California bilang ''[[Pulo ng California]]'' ng mga Kastilang manlalayag na pinamumunuan ni Diego de Becerra at [[Fortún Ximénez]], na dumaong doon noong 1533 sa utos ni [[Hernán Cortés]].<ref name="Stewart 1945">{{cite book |title=Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States |last= Stewart|first=George |authorlink=George R. Stewart|year=1945 |publisher= Random House|location=New York |pages= 11–17}}</ref> |
Ika-5 ang salitang ''California'' sa mga lumang salitang panglugar ng mga Europeo sa Estados Unidos at dating ginagamit sa ngayong pinakatimog na dulo ng tangway ng Baja California bilang ''[[Pulo ng California]]'' ng mga Kastilang manlalayag na pinamumunuan ni Diego de Becerra at [[Fortún Ximénez]], na dumaong doon noong 1533 sa utos ni [[Hernán Cortés]].<ref name="Stewart 1945">{{cite book |title=Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States |last= Stewart|first=George |authorlink=George R. Stewart|year=1945 |publisher= Random House|location=New York |pages= 11–17}}</ref> |
||
== Demograpiya == |
|||
===Populasyon=== |
|||
{{Historical populations |
|||
|align= |
|||
|1850 |92597 |
|||
|1860 |379994 |
|||
|1870 |560247 |
|||
|1880 |864694 |
|||
|1890 |1213398 |
|||
|1900 |1485053 |
|||
|1910 |2377549 |
|||
|1920 |3426861 |
|||
|1930 |5677251 |
|||
|1940 |6907387 |
|||
|1950 |10586223 |
|||
|1960 |15717204 |
|||
|1970 |19953134 |
|||
|1980 |23667902 |
|||
|1990 |29760021 |
|||
|2000 |33871648 |
|||
|2010 |37253956 |
|||
|2017 |39536653 |
|||
|align-fn=center |
|||
|footnote=Mga pinagmulan: 1790–1990, 2000, 2010, 2016<ref name="dof.ca.gov">{{cite web|url=http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-1/documents/E-1_2014_Press_Release.pdf |deadurl=yes |accessdate=26 Setyembre 2016 |title=CALIFORNIA GREW BY 356,000 RESIDENTS IN 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140502002520/http://www.dof.ca.gov/research/demographic/reports/estimates/e-1/documents/E-1_2014_Press_Release.pdf |archivedate=2 Mayo 2014}}</ref><ref name="census_1790_1990">{{cite web|url=https://www.census.gov/prod/cen1990/cph2/cph-2-1-1.pdf|title=1990 Census of Population and Housing, Unit Counts, United States, 1990 CPH-2-1|work=Population and Housing Unit Counts, Population Estimates 1790–1990, pages 26–27|publisher=[[United States Census Bureau]], U.S. Department of Commerce Economics and Statistics Administration|date=20 Agosto 1993|accessdate=1 Enero 2012}}</ref><ref name="CensusQuickFacts"/><br />Hindi kabilang sa tsart ang katutubong populasyon.<br>Ipinapahiwatig ng mga pag-aaral na ang populasyon<br>ng Katutubong Amerikano sa California noong 1850<br> ay halos 150,000 katao bago<br>bumaba sa 15,000 katao pagsapit ng 1900.<ref name="cabrillo1"/><ref name="americanindiantah1">{{cite web |url=http://americanindiantah.com/lesson_plans/ml_indians_in_northern_california.html |title=American Indian Civics Project: Indians of Northern California: A Case Study of Federal, State, and Vigilante Intervention, 1850–1860 |publisher=Americanindiantah.com |accessdate=21 Marso 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120317041607/http://americanindiantah.com/lesson_plans/ml_indians_in_northern_california.html |archivedate=17 Marso 2012 |df=mdy-all }}</ref> |
|||
}} |
|||
{{clear}} |
|||
===Mga pinakamalaking lungsod=== |
|||
{{see also|Talaan ng mga lungsod at bayan sa California|Talaan ng mga pinakamalaking lungsod sa California ayon sa populasyon}} |
|||
May 482 mga [[:en:Municipal corporation|nasaping]] lungsod at bayan, kung saang 460 ay mga lungsod at 22 ay mga bayan. Sa ilalim ng batas ng California, ang mga katagang "''city''" at "''town''" ay malinaw na mapagpapalit; ang pangalan ng isang nasaping munisipalidad sa estado ay maaaring "''City of (Pangalan)''" o "''Town of (Pangalan)''".<ref name="Cal Gov Code 34502">{{cite web |
|||
| title = CA Codes (gov:34500-34504) |
|||
| publisher = California State Senate |
|||
| url = http://info.sen.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=34001-35000&file=34500-34504 |
|||
| accessdate = 29 Enero 2010 |
|||
| deadurl = yes |
|||
| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090827062453/http://info.sen.ca.gov/cgi-bin/displaycode?section=gov&group=34001-35000&file=34500-34504 |
|||
| archivedate = 27 Agosto 2009 |
|||
| df = mdy-all |
|||
}}</ref> |
|||
Naging kauna-unahang nasaping lungsod ang [[Sacramento, California|Sacramento]] noong ika-27 ng Pebrero, 1850.<ref name="Sacramento Charter">{{cite web|url=http://www.library.ca.gov/goldrush/sec08.html |title=Instant City: Sacramento |publisher=[[California State Library]] |accessdate=29 Enero 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100128231357/http://www.library.ca.gov/goldrush/sec08.html |archivedate=28 Enero 2010 |df=mdy }}</ref> Magkatablang mga pangalawang nasaping lungsod ang [[San Jose, California|San Jose]], San Diego at [[Benicia, California|Benicia]], bawat isa ay nakatanggap ng pagiging lungsod na katayuan noong ika-27 ng Marso, 1850.<ref name="San Jose Inc">{{cite web|url=http://www.sanjoseca.gov/about.asp |title=San Jose at a Glance |publisher=City of San Jose |accessdate=29 Enero 2010}}</ref><ref name="History of San Diego">{{cite web|title=A History of San Diego Government |url=http://www.sandiego.gov/city-clerk/geninfo/history.shtml |publisher=City of San Diego |accessdate=29 Enero 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100528081607/http://www.sandiego.gov/city-clerk/geninfo/history.shtml |archivedate=28 Mayo 2010 |df=mdy }}</ref><ref name="Benicia Inc">{{cite web | title = California State Parks: 1846 to 1854 | publisher = California State Parks | date = 23 Mayo 2007 | url = http://www.parks.ca.gov/?page_id=1096 | accessdate =January 29, 2010}}</ref> Ang [[Jurupa Valley, California|Jurupa Valley]] ay naging pinakahuling nasaping lungsod ng estado at ika-482 nasaping munisipalidad noong ika-1 ng Hulyo, 2011.<ref>{{cite web | url=http://newsletter.cacities.org/e_article002045084.cfm | title=Jurupa Valley Becomes California's 482nd City | publisher=League of California Cities | date=11 Marso 2011 | accessdate=21 Agosto 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120506030043/http://newsletter.cacities.org/e_article002045084.cfm|archive-date=6 Mayo 2012}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.pe.com/localnews/riverside/stories/PE_News_Local_D_wcode15.40e71cc.html | title=JURUPA VALLEY: Rushing to meet a July 1 incorporation | first=Sandra | last=Stokley | publisher=[[The Press-Enterprise (California)|The Press-Enterprise]] | date=14 Hunyo 2011 | accessdate=21 Agosto 2011 }}{{dead link|date=Disyembre 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |
|||
Karamihan sa mga lungsod at bayan na ito ay nasa loob ng isa sa limang mga [[kalakhang pook]]: ang [[Los Angeles Metropolitan Area]], ang [[San Francisco Bay Area]], ang [[Riverside-San Bernardino Area]], ang [[San Diego metropolitan area]], o ang [[Sacramento metropolitan area]]. |
|||
{{Largest cities |
|||
| name = Largest cities |
|||
| country = California |
|||
| stat_ref = Source:<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/popest/data/cities/totals/2015/SUB-EST2015.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20160714141336/http://www.census.gov/popest/data/cities/totals/2015/SUB-EST2015.html |dead-url=yes |archive-date=14 Hulyo 2016 |title=Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places: April 1, 2010 to July 1, 2015 |publisher=US Census |date=7 Mayo 2016 |accessdate=7 Enero 2017 }}</ref> |
|||
| list_by_pop = |
|||
| class = nav |
|||
| div_name = |
|||
| div_link = Mga kondado ng California{{!}}Kondado |
|||
| city_1 = Los Angeles, California{{!}}Los Angeles |
|||
| div_1 = Los Angeles County, California{{!}}Los Angeles |
|||
| pop_1 = 3,976,322 |
|||
| img_1 = LA Skyline Mountains2.jpg |
|||
| city_2 = San Diego, California{{!}}San Diego |
|||
| div_2 = San Diego County, California{{!}}San Diego |
|||
| pop_2 = 1,406,630 |
|||
| img_2 = SanDiegoSkylineBay.jpg |
|||
| city_3 = San Jose, California{{!}}San Jose |
|||
| div_3 = Santa Clara County, California{{!}}Santa Clara |
|||
| pop_3 = 1,025,350 |
|||
| img_3 = SAN JOSE CALIFORNIA BAYAREA01.jpg |
|||
| city_4 = San Francisco, California{{!}}San Francisco |
|||
| div_4 = San Francisco County, California{{!}}San Francisco |
|||
| pop_4 = 870,887 |
|||
| img_4 = San Francisco Skyline-02.jpg |
|||
| city_5 = Fresno, California{{!}}Fresno |
|||
| div_5 = Fresno County, California{{!}}Fresno |
|||
| pop_5 = 522,053 |
|||
| img_5 = |
|||
| city_6 = Sacramento, California{{!}}Sacramento |
|||
| div_6 = Sacramento County, California{{!}}Sacramento |
|||
| pop_6 = 495,234 |
|||
| img_6 = |
|||
| city_7 = Long Beach, California{{!}}Long Beach |
|||
| div_7 = Los Angeles County, California{{!}}Los Angeles |
|||
| pop_7 = 470,130 |
|||
| img_7 = |
|||
| city_8 = Oakland, California{{!}}Oakland |
|||
| div_8 = Alameda County, California{{!}}Alameda |
|||
| pop_8 = 420,005 |
|||
| img_8 = |
|||
| city_9 = Bakersfield, California{{!}}Bakersfield |
|||
| div_9 = Kern County, California{{!}}Kern |
|||
| pop_9 = 376,380 |
|||
| img_9 = |
|||
| city_10 = Anaheim, California{{!}}Anaheim |
|||
| div_10 = Orange County, California{{!}}Orange |
|||
| pop_10 = 351,043 |
|||
| img_10 = |
|||
}} |
|||
== Tingnan din == |
== Tingnan din == |
||
Pagbabago noong 11:25, 11 Enero 2018
California | |
|---|---|
| Bansa | Estados Unidos |
| Bago naging estado | Republika ng California |
| Sumali sa Unyon | 9 Setyembre 1850 (31st) |
| Kabisera | Sacramento |
| Pinakamalaking lungsod | Los Angeles |
| Pinakamalaking kondado o katumbas nito | San Bernardino, California Other Cities = San Francisco, San Diego, San Jose, Oakland, Long Beach |
| Pamahalaan | |
| • Gobernador | Jerry Brown (D) |
| • Mataas na kapulungan | {{{Upperhouse}}} |
| • [Mababang kapulungan | {{{Lowerhouse}}} |
| Mga senador ng Estados Unidos | Dianne Feinstein (D) Barbara Boxer (D) |
| Populasyon | |
| • Kabuuan | 33,871,648 |
| • Kapal | 217.2/milya kuwadrado (83.85/km2) |
| • Panggitnang kita ng sambahayanan | $49,894 |
| • Ranggo ng kita | 13th |
| Wika | |
| • Opisyal na wika | Ingles |
| Tradisyunal na pagdadaglat | Calif. |
| Latitud | 32°30'N to 42°N |
| Longhitud | 114°8'W to 124°24'W |
Ang California /ka·li·for·nya/ ay isang estado na matatagpuan sa kanlurang pampang ng Estados Unidos. Ito ang pinakamataong estado sa Estados Unidos, at kung magiging independeng bansa, magiging pang-anim sa pinamalaking ekonomiya sa buong mundo, pagkatapos ng Pransiya na halos magkalapit lamang at nilagpasan ang lahat ng mga pinagsamang bansa. Marahil ang pinaka-ibang estado sa bansa sa pisikal at demograpikal na anyo, "Ang Ginuntuang Estado" o The Golden State ang kanyang opisyal na palayaw. Kadalasang inaakalang pantukoy sa Gold Rush (Dagsa ng Ginto) ng California noong 1849 ngunit sa katotohanan tumutukoy ito sa sa mga natural na damo na nagiging ginto ang kulay tuwing panahon ng tag-araw. CA ang opisyal na daglat pangkoreo ng California, at sa Associated Press, Calif. naman ang daglat nito.
Pinagmulan ng pangalan
Orihinal na tumutukoy ang salitang California sa buong rehiyon na bumubuo sa Tangway ng Baja California ng Mehiko, at ng mga kasalukuyang mga estado ng California, Nevada, at ng Utah, at ilang bahagi ng Arizona, Bagong Mehiko at Wyoming.
Mas kadalasang pinaniniwalaan na ang California ay hango sa isang kathang-isip na paraiso na tinitirahan ng mga Amasona na pinamumunuan ni Reyna Calafia.[3][4] Nakatala ang kuwento ni Calafia isang gawa noong 1510 na Ang mga Pagsasamantala ng Esplandian, isinulat bilang kasunod ng Amadis de Gaula ng Kastilang manunulat at abentura na si Garci Rodríguez de Montalvo.[5][6][7] Ayon kay Montalvo, isang malayong lupain ang kaharian ni Reyna Calafia, na tinitirahan ng mga gripon at ng iba pang mga kakaibang mga halimaw, at mayaman sa ginto.
Ika-5 ang salitang California sa mga lumang salitang panglugar ng mga Europeo sa Estados Unidos at dating ginagamit sa ngayong pinakatimog na dulo ng tangway ng Baja California bilang Pulo ng California ng mga Kastilang manlalayag na pinamumunuan ni Diego de Becerra at Fortún Ximénez, na dumaong doon noong 1533 sa utos ni Hernán Cortés.[8]
Demograpiya
Populasyon
| Taon | Pop. | ±% |
|---|---|---|
| 1850 | 92,597 | — |
| 1860 | 379,994 | +310.4% |
| 1870 | 560,247 | +47.4% |
| 1880 | 864,694 | +54.3% |
| 1890 | 1,213,398 | +40.3% |
| 1900 | 1,485,053 | +22.4% |
| 1910 | 2,377,549 | +60.1% |
| 1920 | 3,426,861 | +44.1% |
| 1930 | 5,677,251 | +65.7% |
| 1940 | 6,907,387 | +21.7% |
| 1950 | 10,586,223 | +53.3% |
| 1960 | 15,717,204 | +48.5% |
| 1970 | 19,953,134 | +27.0% |
| 1980 | 23,667,902 | +18.6% |
| 1990 | 29,760,021 | +25.7% |
| 2000 | 33,871,648 | +13.8% |
| 2010 | 37,253,956 | +10.0% |
| 2017 | 39,536,653 | +6.1% |
| Mga pinagmulan: 1790–1990, 2000, 2010, 2016[9][10][11] Hindi kabilang sa tsart ang katutubong populasyon. Ipinapahiwatig ng mga pag-aaral na ang populasyon ng Katutubong Amerikano sa California noong 1850 ay halos 150,000 katao bago bumaba sa 15,000 katao pagsapit ng 1900.[12][13] | ||
Mga pinakamalaking lungsod
May 482 mga nasaping lungsod at bayan, kung saang 460 ay mga lungsod at 22 ay mga bayan. Sa ilalim ng batas ng California, ang mga katagang "city" at "town" ay malinaw na mapagpapalit; ang pangalan ng isang nasaping munisipalidad sa estado ay maaaring "City of (Pangalan)" o "Town of (Pangalan)".[14]
Naging kauna-unahang nasaping lungsod ang Sacramento noong ika-27 ng Pebrero, 1850.[15] Magkatablang mga pangalawang nasaping lungsod ang San Jose, San Diego at Benicia, bawat isa ay nakatanggap ng pagiging lungsod na katayuan noong ika-27 ng Marso, 1850.[16][17][18] Ang Jurupa Valley ay naging pinakahuling nasaping lungsod ng estado at ika-482 nasaping munisipalidad noong ika-1 ng Hulyo, 2011.[19][20]
Karamihan sa mga lungsod at bayan na ito ay nasa loob ng isa sa limang mga kalakhang pook: ang Los Angeles Metropolitan Area, ang San Francisco Bay Area, ang Riverside-San Bernardino Area, ang San Diego metropolitan area, o ang Sacramento metropolitan area.
| Ranggo | Pangalan | Kondado | Pop. | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Los Angeles  San Diego |
1 | Los Angeles | Los Angeles | 3,976,322 |  San Jose  San Francisco | ||||
| 2 | San Diego | San Diego | 1,406,630 | ||||||
| 3 | San Jose | Santa Clara | 1,025,350 | ||||||
| 4 | San Francisco | San Francisco | 870,887 | ||||||
| 5 | Fresno | Fresno | 522,053 | ||||||
| 6 | Sacramento | Sacramento | 495,234 | ||||||
| 7 | Long Beach | Los Angeles | 470,130 | ||||||
| 8 | Oakland | Alameda | 420,005 | ||||||
| 9 | Bakersfield | Kern | 376,380 | ||||||
| 10 | Anaheim | Orange | 351,043 | ||||||
Tingnan din
Mga Sanggunian
- ↑ "GOVERNMENT CODE SECTION 420-429.8". Official California Legislative Information. Nakuha noong 2007-02-26.
- ↑ 2.0 2.1 "Elevations and Distances in the United States". U.S Geological Survey. 29 Abril 2005. Nakuha noong 3 Nobyembre 2006.
- ↑ Putnam, Ruth (1917). "Appendix A: Etymology of the Word "California": Surmises and Usage". In Herbert Ingram Priestley (pat.). California: the name. Berkeley: University of California. pp. 356–361.
- ↑ Vogeley, Nancy (20 Abril 2001). "How Chivalry Formed the Myth of California". Modern Language Quarterly. University of Washington. 62 (2): 165–188. doi:10.1215/00267929-62-2-165.
- ↑ Gudde, Erwin G. and William Bright. 2004. California Place Names: The Origin and Etymology of Current Geographical Names. p.59–60
- ↑ Lavender, David (1987). California: Land of New Beginnings. University of Nebraska Press. p. 27. ISBN 0-8032-7924-8. OCLC 15315566.
- ↑ "Online Etymology Dictionary". Etymonline.com. 24 Hunyo 1957. Nakuha noong 2 Hulyo 2010.
- ↑ Stewart, George (1945). Names on the Land: A Historical Account of Place-Naming in the United States. New York: Random House. pp. 11–17.
- ↑ "CALIFORNIA GREW BY 356,000 RESIDENTS IN 2013" (PDF). Inarkibo mula sa ang orihinal (PDF) noong 2 Mayo 2014. Nakuha noong 26 Setyembre 2016.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch (tulong); Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong) - ↑ "1990 Census of Population and Housing, Unit Counts, United States, 1990 CPH-2-1" (PDF). Population and Housing Unit Counts, Population Estimates 1790–1990, pages 26–27. United States Census Bureau, U.S. Department of Commerce Economics and Statistics Administration. 20 Agosto 1993. Nakuha noong 1 Enero 2012.
- ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalangCensusQuickFacts); $2 - ↑ Maling banggit (Hindi tamang
<ref>tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalangcabrillo1); $2 - ↑ "American Indian Civics Project: Indians of Northern California: A Case Study of Federal, State, and Vigilante Intervention, 1850–1860". Americanindiantah.com. Inarkibo mula sa ang orihinal noong Marso 17, 2012. Nakuha noong Marso 21, 2012.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong) - ↑ "CA Codes (gov:34500-34504)". California State Senate. Inarkibo mula sa ang orihinal noong Agosto 27, 2009. Nakuha noong Enero 29, 2010.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong) - ↑ "Instant City: Sacramento". California State Library. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 28 Enero 2010. Nakuha noong 29 Enero 2010.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong) - ↑ "San Jose at a Glance". City of San Jose. Nakuha noong 29 Enero 2010.
- ↑ "A History of San Diego Government". City of San Diego. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 28 Mayo 2010. Nakuha noong 29 Enero 2010.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch (tulong); Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (tulong) - ↑ "California State Parks: 1846 to 1854". California State Parks. 23 Mayo 2007. Nakuha noong January 29, 2010.
- ↑ "Jurupa Valley Becomes California's 482nd City". League of California Cities. 11 Marso 2011. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 6 Mayo 2012. Nakuha noong 21 Agosto 2011.
{{cite web}}:|archive-date=/|archive-url=timestamp mismatch (tulong) - ↑ Stokley, Sandra (14 Hunyo 2011). "JURUPA VALLEY: Rushing to meet a July 1 incorporation". The Press-Enterprise. Nakuha noong 21 Agosto 2011.[patay na link]
- ↑ "Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places: April 1, 2010 to July 1, 2015". US Census. 7 Mayo 2016. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 14 Hulyo 2016. Nakuha noong 7 Enero 2017.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (tulong)
Ang lathalaing ito na tungkol sa Estados Unidos ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.