Wikang Hapones: Pagkakaiba sa mga binago

baguhin ang mga link
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Tagasalinero (usapan | ambag)
3,627 edit
Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
Tagasalinero (usapan | ambag)
3,627 edit
Inihalintulad sa bersyong Ingles (Hindi pa tapos ang pagsasalinwika).
Linya 1: Linya 1:
{{Infobox Language
{{Infobox Language
|name = Wikang Hapon |nativename={{lang|ja|日本語}} {{transl|ja|''Nihongo''}} {{transl|ja|''Nippongo''}}
|name = Wikang Hapones |nativename={{lang|ja|日本語}} {{transl|ja|''Nihongo''}} {{transl|ja|''Nippongo''}}
|familycolor = Isolate
|familycolor = Isolate
⚫
|caption = ''Nihongo'' (''Wikang Hapon'') sa [[Kanji]]
|image = Nihongo.svg
|image = Nihongo.svg
|imagesize = 75px
|imageheader =
⚫
|imagecaption = ''Nihongo'' (''Wikang Hapon'') sa [[Kanji]]
|pronunciation = /nihoŋɡo/, /nippoŋɡo/
|pronunciation = /nihoŋɡo/, /nippoŋɡo/
|states = Lahat: [[Hapon]]
|states = Lahat: [[Hapon]]
Linya 22: Linya 24:
|iso2 = jpn
|iso2 = jpn
|iso3 = jpn
|iso3 = jpn
|notice = IPA
}}
}}


Linya 31: Linya 34:


Walang [[Genetic relationship (linguistics)|relasyong henetiko]] ang Hapones sa [[Wikang Tsino|Tsino]],<ref name=":0">{{cite book|title=Handbook to Life in Medieval and Early Modern Japan|first=William E.|last=Deal|publisher=Infobase Publishing|year=2005|isbn=978-0-8160-7485-3|page=242|quote=Japanese has no genetic affiliation with Chinese, but neither does it have any clear affiliation with any other language.|url=https://books.google.com/books?id=OKr3XPabVQIC&pg=PA242}}</ref> ngunit malawakan ang paggamit nito ng [[Chinese characters|titik-Tsino]], o {{Nihongo|''[[kanji]]''|漢字}}, sa kanyang sistema ng pagsulat, at [[Sino-Japanese vocabulary|hiniram]] ang malaking bahagi ng kanyang talasalitaan [[Sino-Japanese vocabulary|mula sa Tsino]]. Kasama ng ''kanji'', ang [[Japanese writing system|Hapones na sistema ng pagsulat]] ay, una sa lahat, gumagamit ng dalawang [[Syllabary|papantig]] (o [[Mora (linguistics)|pamora]]) na sulat, {{Nihongo|''[[hiragana]]''|ひらがな o 平仮名}} at {{Nihongo|''[[katakana]]''|カタカナ o 片仮名}}. Limitado ang paggamit ng [[Latin script|sulat-Latin]], tulad ng inangkat na akronima, at halos ginagamit ng [[Japanese numerals|sistema ng pagbilang]] ng [[Arabic numerals|bilang-Arabe]] sa tabi ng tradisyonal na [[Chinese numerals|bilang-Tsino]].
Walang [[Genetic relationship (linguistics)|relasyong henetiko]] ang Hapones sa [[Wikang Tsino|Tsino]],<ref name=":0">{{cite book|title=Handbook to Life in Medieval and Early Modern Japan|first=William E.|last=Deal|publisher=Infobase Publishing|year=2005|isbn=978-0-8160-7485-3|page=242|quote=Japanese has no genetic affiliation with Chinese, but neither does it have any clear affiliation with any other language.|url=https://books.google.com/books?id=OKr3XPabVQIC&pg=PA242}}</ref> ngunit malawakan ang paggamit nito ng [[Chinese characters|titik-Tsino]], o {{Nihongo|''[[kanji]]''|漢字}}, sa kanyang sistema ng pagsulat, at [[Sino-Japanese vocabulary|hiniram]] ang malaking bahagi ng kanyang talasalitaan [[Sino-Japanese vocabulary|mula sa Tsino]]. Kasama ng ''kanji'', ang [[Japanese writing system|Hapones na sistema ng pagsulat]] ay, una sa lahat, gumagamit ng dalawang [[Syllabary|papantig]] (o [[Mora (linguistics)|pamora]]) na sulat, {{Nihongo|''[[hiragana]]''|ひらがな o 平仮名}} at {{Nihongo|''[[katakana]]''|カタカナ o 片仮名}}. Limitado ang paggamit ng [[Latin script|sulat-Latin]], tulad ng inangkat na akronima, at halos ginagamit ng [[Japanese numerals|sistema ng pagbilang]] ng [[Arabic numerals|bilang-Arabe]] sa tabi ng tradisyonal na [[Chinese numerals|bilang-Tsino]].

== Distribusyong heograpikal ==
Bagaman halos eksklusibong sinasalita ang wikang Hapones sa Hapon, ipinangsalita ito sa ibang lupain. Bago at noong [[Ikalawang Digmaang Pandaigdig]], sa pamamagitan ng Hapones na pagsakop ng [[Taiwan]] at [[Korea]], pati na rin ng bahagyang pagsakop ng [[Tsina]], [[Pilipinas]], at mga iba't ibang Kapuluang Pasipiko,<ref>Japanese is listed as one of the official languages of [[Angaur]] state, [[Palau]] ([http://www.ethnologue.com/show_country.asp?name=PW Ethnologe], [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ps.html CIA World Factbook]). However, very few Japanese speakers were recorded in the [http://www.spc.int/prism/country/pw/stats/PalauStats/Publication/2005CENSUS.pdf 2005 census].</ref> naturuan ang mga katutubo sa mga [[Greater East Asia Co-Prosperity Sphere|bansang iyon]] ng Hapones bilang wika ng imperyo. Dahil dito, mararaming matatanda sa mga bansang ito ay nakakapagsalita ng Hapones. Ginagamit minsan ng mga Hapones na emigranteng komunidad (matatagpuan ang pinakamalaki nito sa [[Brazil|Brasil]],<ref name="IBGE traça perfil dos imigrantes">{{cite web|url=http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes/|title=IBGE traça perfil dos imigrantes – Imigração – Made in Japan|publisher=Madeinjapan.uol.com.br|date=2008-06-21|accessdate=2012-11-20|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121119132009/http://madeinjapan.uol.com.br/2008/06/21/ibge-traca-perfil-dos-imigrantes/|archivedate=2012-11-19|df=}}</ref> na may 1.4 milyon hanggang 1.5 milyon Hapones na imigrante at desendyente, ayon sa Brasilenyong datos ng [[Brazilian Institute of Geography and Statistics|IBGE]], higit pa sa 1.2 milyon ng [[United States]]<ref>{{cite web|url=http://factfinder.census.gov/servlet/IPTable?_bm=y&-geo_id=01000US&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201PR&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201T&-qr_name=ACS_2005_EST_G00_S0201TPR&-reg=ACS_2005_EST_G00_S0201:041;ACS_2005_EST_G00_S0201PR:041;ACS_2005_EST_G00_S0201T:041;ACS_2005_EST_G00_S0201TPR:041&-ds_name=ACS_2005_EST_G00_&-_lang=en|title=American FactFinder|publisher=Factfinder.census.gov|date=|accessdate=2013-02-01}}</ref>) ang wikang Hapones bilang kanilang pangunahing wika. Nakakapagsalita ang halos 12% ng residente ng [[Hawaii]] ng Hapones,<ref>{{cite web|url=http://www.mla.org/map_data_results&mode=lang_tops&SRVY_YEAR=2000&lang_id=723|title=Japanese – Source Census 2000, Summary File 3, STP 258|publisher=Mla.org|accessdate=2012-11-20}}</ref> na may tinatanyang 12.6% ng populasyon ang may lahing Hapon noong 2008. Mahahanap din ang mga Hapones na emigrante sa [[Peru]], [[Arhentina]], [[Australia|Australya]] (lalo na sa mga silangang estado), [[Canada]] (lalo na sa [[Vancouver]] kung saan 1.4% ng populasyon ay may lahing Hapones<ref>{{cite web|url=http://www12.statcan.ca/census-recensement/2006/dp-pd/hlt/97-562/pages/page.cfm?Lang=E&Geo=CMA&Code=933&Data=Count&Table=2&StartRec=1&Sort=3&Display=All&CSDFilter=5000|title=Ethnocultural Portrait of Canada – Data table|publisher=2.statcan.ca|date=2010-06-10|accessdate=2012-11-20}}</ref>), [[Estados Unidos]] (lalo na ang [[Hawaii]], kung saan 16.7% ng populasyon ay may lahing Hapones,<ref>{{cite web|title=Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data|url=https://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=bkmk|website=American FactFinder|publisher=United States Census Bureau|accessdate=8 July 2018}}</ref> at [[California]]), at [[Pilipinas]] (lalo na sa rehiyon ng [[Davao Region|Davao]] at lalawigan ng [[Laguna (province)|Laguna]]).<ref>[https://books.google.com/books?id=6mfCzrbOn80C&pg=PA157&lpg=PA157#v=onepage&q=Japanese%20immigrants%20to%20Davao The Japanese in Colonial Southeast Asia - Google Books]. Books.google.com. Retrieved on 2014-06-07.</ref><ref>[http://www.seapots.com/home/index.php/production-centers-pottery-groups/philippines] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141019011022/http://www.seapots.com/home/index.php/production-centers-pottery-groups/philippines|date=October 19, 2014}}</ref><ref>[http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701082957/http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html|date=July 1, 2012}}</ref>


== Talasanggunian ==
== Talasanggunian ==

Pagbabago noong 18:50, 19 Enero 2020

Wikang Hapones
日本語 Nihongo Nippongo
Nihongo (Wikang Hapon) sa Kanji
Bigkas/nihoŋɡo/, /nippoŋɡo/
Katutubo saLahat: Hapon
Mga natibong tagapagsalita
130 milyon[1]
Kanji, Hiragana, Katakana, Rōmaji, Panitik na Siddhaṃ (okasyunal sa mga templong Budista.)
Opisyal na katayuan
 Hapon

 Palau

Kinikilalang wika ng minorya sa

 Palau


Mga kodigong pangwika
ISO 639-1ja
ISO 639-2jpn
ISO 639-3jpn
Naglalaman ang artikulong ito ng mga simbolong ponetiko ng IPA Posible po kayong makakita ng mga tandang pananong, kahon, o iba pang mga simbolo imbes ng mga karakter ng Unicode dahil sa kakulangan ng suporta sa pag-render sa mga ito. Para sa isang panimulang gabay sa mga simbolong IPA, tingnan ang en:Help:IPA.

Ang wikang Hapones[2] o wikang Hapon[2] o wikang Niponggo o wikang Nihonggo Japanese (日本語, Nihongo [ɲihoŋɡo]  ( makinig)) ay isang wikang Silangang Asya na sinasalita ng mahigit sa 128 milyong katao, karamihan sa bansang Hapon, kung saan ito ang pambansang wika. Miyembro ito ng mga wikang Haponica (o Hapones-Ryukyuense), at pinagtatalunan ang kanyang relation sa mga ibang wika, tulad ng Koreano. Pinangkat ang wikang Hapones sa pamilya ng wika tulad ng Ainu, Austroasyatika, at ang Altaika (basa ang papel), ngunit wala sa mga panukalang ito ang nakakuha ng malawakang pagtanggap.

Kaunti lang ang alam natin tungkol sa prehistorya ng wika, o kung kailan ito unang lumitaw sa Hapon. Itinala ng mga Tsinong dokumento mula sa ika-3 siglo ang mga iilang salitang Hapones, ngunit hindi lumitaw ang mga makabuluhang teksto hanggang ang ika-8 siglo. Noong panahong Heian (794–1185), malaki ang impluwensya ng Tsino sa bokabularyo at ponolohiya ng Lumang Hapones. Kalakip sa Huling Gitnang Hapones (1185–1600) ang mga pagbabago sa tampok na nagpalapit nito sa modernong wika, at ang unang paglitaw ng mga Europeong salitang-hiram. Lumipat ang karaniwang dayalekto mula sa rehiyon ng Kansai patungo sa rehiyon ng Edo (Tokyo sa kasalukuyan) sa panahong Maagang Modernong Hapones (unang bahagi ng ika-17 siglo–gitnang bahagi ng ika-19 na siglo). Kasunod ng wakas sa 1893 ngkinusang pagkawakaak ng Hapon, lumaki nang lumaki ang daloy ng salitang hiram mula sa wikang Europeo. Partikular na naging madalas ang paghiram sa Ingles, at lumaganap ang mga salitang Hapones mula sa ugat na Ingles.

Ang wikang Hapones ay isang aglutinatibo, isinaoras-mora na wika na may simpleng ponotaktika, sistema ng purong patinig, malaponemang haba ng patinig at katinig, at diin-tono na makabuluhan sa leksiko. Karaniawng simuno–layon–pandiwa ang ayos ng salita, kung saan minamarkahan ng mga partikula ang tungkuling panggramtika ng mga salita, at ang pag-aayos ng pang-uusap ay paksa–puna. Ginagamit ang mga partikulang pangwakas ng pangungusap para magdagdag ng madamdamin o mariin na epekto, o gumawa ng mga katanungan. Walang bilang panggramtika o kasarian ang mga pangngalan, at walang mga pantukoy. Binabanghay ang mga pandiwa, higit sa lahat para sa panahon and boses, pero hindi para sa tao. Binabanghay din ang mga Hapones na katumbas ng pang-uri. Ang wikang Hapones ay may masalimuot na sistema ng panggalang na may anyo ng pandiwa at bokabularyo upang magpahiwatig ng kaugnay na kalagayan ng nagsasalita, nakikinig, at ang mga binabanggit na tao.

Walang relasyong henetiko ang Hapones sa Tsino,[3] ngunit malawakan ang paggamit nito ng titik-Tsino, o kanji (漢字), sa kanyang sistema ng pagsulat, at hiniram ang malaking bahagi ng kanyang talasalitaan mula sa Tsino. Kasama ng kanji, ang Hapones na sistema ng pagsulat ay, una sa lahat, gumagamit ng dalawang papantig (o pamora) na sulat, hiragana (ひらがな o 平仮名) at katakana (カタカナ o 片仮名). Limitado ang paggamit ng sulat-Latin, tulad ng inangkat na akronima, at halos ginagamit ng sistema ng pagbilang ng bilang-Arabe sa tabi ng tradisyonal na bilang-Tsino.

Distribusyong heograpikal

Bagaman halos eksklusibong sinasalita ang wikang Hapones sa Hapon, ipinangsalita ito sa ibang lupain. Bago at noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig, sa pamamagitan ng Hapones na pagsakop ng Taiwan at Korea, pati na rin ng bahagyang pagsakop ng Tsina, Pilipinas, at mga iba't ibang Kapuluang Pasipiko,[4] naturuan ang mga katutubo sa mga bansang iyon ng Hapones bilang wika ng imperyo. Dahil dito, mararaming matatanda sa mga bansang ito ay nakakapagsalita ng Hapones. Ginagamit minsan ng mga Hapones na emigranteng komunidad (matatagpuan ang pinakamalaki nito sa Brasil,[5] na may 1.4 milyon hanggang 1.5 milyon Hapones na imigrante at desendyente, ayon sa Brasilenyong datos ng IBGE, higit pa sa 1.2 milyon ng United States[6]) ang wikang Hapones bilang kanilang pangunahing wika. Nakakapagsalita ang halos 12% ng residente ng Hawaii ng Hapones,[7] na may tinatanyang 12.6% ng populasyon ang may lahing Hapon noong 2008. Mahahanap din ang mga Hapones na emigrante sa Peru, Arhentina, Australya (lalo na sa mga silangang estado), Canada (lalo na sa Vancouver kung saan 1.4% ng populasyon ay may lahing Hapones[8]), Estados Unidos (lalo na ang Hawaii, kung saan 16.7% ng populasyon ay may lahing Hapones,[9] at California), at Pilipinas (lalo na sa rehiyon ng Davao at lalawigan ng Laguna).[10][11][12]

Talasanggunian

Talababa

  1. ↑ "Japanese". Languages of the World. Nakuha noong 2008-02-29.
  2. ↑ 2.0 2.1 English, Leo James (1977). "Wikang Hapón, Wikang Haponés, Nippongo". Tagalog-English Dictionary (sa Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731.
  3. ↑ Deal, William E. (2005). Handbook to Life in Medieval and Early Modern Japan. Infobase Publishing. p. 242. ISBN 978-0-8160-7485-3. Japanese has no genetic affiliation with Chinese, but neither does it have any clear affiliation with any other language.
  4. ↑ Japanese is listed as one of the official languages of Angaur state, Palau (Ethnologe, CIA World Factbook). However, very few Japanese speakers were recorded in the 2005 census.
  5. ↑ "IBGE traça perfil dos imigrantes – Imigração – Made in Japan". Madeinjapan.uol.com.br. 2008-06-21. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2012-11-19. Nakuha noong 2012-11-20.
  6. ↑ "American FactFinder". Factfinder.census.gov. Nakuha noong 2013-02-01.
  7. ↑ "Japanese – Source Census 2000, Summary File 3, STP 258". Mla.org. Nakuha noong 2012-11-20.
  8. ↑ "Ethnocultural Portrait of Canada – Data table". 2.statcan.ca. 2010-06-10. Nakuha noong 2012-11-20.
  9. ↑ "Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data". American FactFinder. United States Census Bureau. Nakuha noong 8 July 2018.
  10. ↑ The Japanese in Colonial Southeast Asia - Google Books. Books.google.com. Retrieved on 2014-06-07.
  11. ↑ [1] Naka-arkibo October 19, 2014, sa Wayback Machine.
  12. ↑ [2] Naka-arkibo July 1, 2012, sa Wayback Machine.

Bibliyograpiya


Hapon Ang lathalaing ito na tungkol sa Hapon ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.

Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wikang_Hapones&oldid=1739864"