Pandemya ng COVID-19: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Linya 22: Linya 22:
}}
}}


Ang kasalukuyang epidemya ng ''[[coronavirus disease 2019]]'' (COVID-19) na sanhi ng [[SARS-CoV-2]] ay nagsimula noong Disyembre 2019. Ang unang kaso ay naitala sa [[Wuhan]], kapitolyo ng lalawigan ng [[Hubei]] sa Tsina. Hinihinalang nalilipat ang sakit galing sa hindi pa matukoy na hayop at naipapasa sa tao, na sa kasalukuyan naman ay kumakalat.<ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Yanping|date=2020-02-14|title=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/fileCCDCW/journal/article/ccdcw/newcreate/COVID-19.pdf|journal=China CDC Weekly|volume=2|pages=|via=}}</ref> May tinatayang 2 hanggang 14 na araw na panahon ng inkubasyon bago umepekto ang sakit.<ref name="CDC2020Over222">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) {{!}} CDC|date=Pebrero 10, 2020|website=U.S. [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|accessdate=Pebrero 11, 2020}}</ref> Kasama sa mga sintomas ng sakit ang [[lagnat]], [[ubo]], at pagiksi ng hininga.<ref>{{cite web |title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |website=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=Pebrero 18, 2020 |language=en-us |date=Pebrero 11, 2020}}</ref> Kasama ang [[pulmonya]] at acute respiratory distress syndrome sa mga posibleng komplikasyon ng sakit. Wala pang bakuna o tiyak na gamot ang sakit.<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|title=Prevention and Treatment|date=Agosto 9, 2019|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|archive-date=Disyembre 15, 2019|access-date=Enero 21, 2020}}</ref> Ang paghuhugas ng kamay ay iminumungkahi upang maiwasan ang pagkalat pa ng sakit.<ref name="cdc21Jan2020" /> Ang lahat ng may sintomas ay pinayuhang bantayan ang kanilang kalusugan sa loob ng dalawang linggo, magsuot ng mask, at komunsulta sa doktor bago pumunta sa ospital.<ref name=":8" />
Ang kasalukuyang epidemya ng ''[[coronavirus disease 2019]]'' (COVID-19) na sanhi ng [[SARS-CoV-2]] ay nagsimula noong Disyembre 2019. Ang unang kaso ay naitala sa [[Wuhan]], kapitolyo ng lalawigan ng [[Hubei]] sa Tsina. Hinihinalang nalilipat ang sakit galing sa hindi pa matukoy na hayop at naipapasa sa tao, na sa kasalukuyan naman ay kumakalat.<ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Yanping|date=2020-02-14|title=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/fileCCDCW/journal/article/ccdcw/newcreate/COVID-19.pdf|journal=China CDC Weekly|volume=2|pages=|via=}}</ref> May tinatayang 2 hanggang 14 na araw na panahon ng inkubasyon bago umepekto ang sakit.<ref name="CDC2020Over222">{{cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html|title=Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) {{!}} CDC|date=Pebrero 10, 2020|website=U.S. [[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|accessdate=Pebrero 11, 2020}}</ref> Kasama sa mga sintomas ng sakit ang [[lagnat]], [[ubo]], at pagiksi ng hininga.<ref>{{cite web |title=2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) |url=https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html |website=Centers for Disease Control and Prevention |accessdate=Pebrero 18, 2020 |language=en-us |date=Pebrero 11, 2020}}</ref> Kasama ang [[pulmonya]] at acute respiratory distress syndrome sa mga posibleng komplikasyon ng sakit. Wala pang bakuna o tiyak na gamot ang sakit.<ref>{{Cite web|url=https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|title=Prevention and Treatment|date=Agosto 9, 2019|publisher=[[Centers for Disease Control and Prevention]] (CDC)|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20191215193934/https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html|archive-date=Disyembre 15, 2019|access-date=Enero 21, 2020}}</ref> Ang paghuhugas ng kamay ay iminumungkahi upang maiwasan ang pagkalat pa ng sakit. Ang lahat ng may sintomas ay pinayuhang bantayan ang kanilang kalusugan sa loob ng dalawang linggo, magsuot ng mask, at komunsulta sa doktor bago pumunta sa ospital.<ref name=":8" />


Sa kasalukuyan, Pebrero 21, 2020, may naitala ng 76,727 mga kaso ng sakit, kasama na riyan ang lahat ng lalawigan ng Tsina at marami pang iba sa ibang bansa.<ref>{{Cite web|url=https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6|title=Coronavirus COVID-19 Global Cases|last=|first=|date=|website=gisanddata.maps.arcgis.com|publisher=Johns Hopkins CSSE|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-02-17}}</ref> Ang 12,065 dito ay malubha ang kalagayan.<ref name="auto82">{{cite web|url=https://www.worldometers.info/coronavirus/|title=Coronavirus Update (Live):69,268 Cases and 1,665 Deaths from the Wuhan China Virus Outbreak – Worldometer|last=|first=|date=|website=www.worldometers.info|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=8 February 2020}}</ref> Sa Tsina, naitala ang pinakamataas na pagtaas ng kaso noong Enero 23 at 27.<ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Yanping|date=2020-02-14|title=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/fileCCDCW/journal/article/ccdcw/newcreate/COVID-19.pdf|journal=China CDC Weekly|volume=2|pages=|via=}}</ref> Ang sakit ay nagdulot na ng pagkamatay ng 2,247 katao, kasama ang 11 sa labas ng Tsina. Nilampasan nito ang bilang ng mga namatay noong kasagsagan ng pagkalat ng [[SARS]] noong 2003.<ref name="bno1" />
Sa kasalukuyan, Pebrero 21, 2020, may naitala ng 76,727 mga kaso ng sakit, kasama na riyan ang lahat ng lalawigan ng Tsina at marami pang iba sa ibang bansa.<ref>{{Cite web|url=https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6|title=Coronavirus COVID-19 Global Cases|last=|first=|date=|website=gisanddata.maps.arcgis.com|publisher=Johns Hopkins CSSE|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2020-02-17}}</ref> Ang 12,065 dito ay malubha ang kalagayan.<ref name="auto82">{{cite web|url=https://www.worldometers.info/coronavirus/|title=Coronavirus Update (Live):69,268 Cases and 1,665 Deaths from the Wuhan China Virus Outbreak – Worldometer|last=|first=|date=|website=www.worldometers.info|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=8 February 2020}}</ref> Sa Tsina, naitala ang pinakamataas na pagtaas ng kaso noong Enero 23 at 27.<ref>{{Cite journal|last=Zhang|first=Yanping|date=2020-02-14|title=The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020|url=http://weekly.chinacdc.cn/fileCCDCW/journal/article/ccdcw/newcreate/COVID-19.pdf|journal=China CDC Weekly|volume=2|pages=|via=}}</ref> Ang sakit ay nagdulot na ng pagkamatay ng 2,247 katao, kasama ang 11 sa labas ng Tsina. Nilampasan nito ang bilang ng mga namatay noong kasagsagan ng pagkalat ng [[SARS]] noong 2003.<ref name="bno1" />

Pagbabago noong 10:18, 4 Marso 2020


Pagkalat ng koronabirus ng 2019–20
Animated na mapa ng mga kumpirmadong kaso ng COVID-19 mula Enero 12, 2020 hanggang Pebrero 19, 2020
SakitCoronavirus disease 2019 (COVID-19)
Uri ng birusSevere acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV-2)
Unang kaso1 Disyembre 2019[1][2]
PinagmulanWuhan, Hubei, Tsina[3]
Kumpirmadong kaso76,730[4]
Pinaghihinalaang kaso16,342
Patay
2,247[4]
Ang mga pinaghihinalaang kaso ay hindi pa nakumpirma sa ngayon dahil sa strain na ito na sinusubukan sa laboratoryo, bagaman may ilang ibang strain na hindi na pinaghihinalaan.

Ang kasalukuyang epidemya ng coronavirus disease 2019 (COVID-19) na sanhi ng SARS-CoV-2 ay nagsimula noong Disyembre 2019. Ang unang kaso ay naitala sa Wuhan, kapitolyo ng lalawigan ng Hubei sa Tsina. Hinihinalang nalilipat ang sakit galing sa hindi pa matukoy na hayop at naipapasa sa tao, na sa kasalukuyan naman ay kumakalat.[5] May tinatayang 2 hanggang 14 na araw na panahon ng inkubasyon bago umepekto ang sakit.[6] Kasama sa mga sintomas ng sakit ang lagnat, ubo, at pagiksi ng hininga.[7] Kasama ang pulmonya at acute respiratory distress syndrome sa mga posibleng komplikasyon ng sakit. Wala pang bakuna o tiyak na gamot ang sakit.[8] Ang paghuhugas ng kamay ay iminumungkahi upang maiwasan ang pagkalat pa ng sakit. Ang lahat ng may sintomas ay pinayuhang bantayan ang kanilang kalusugan sa loob ng dalawang linggo, magsuot ng mask, at komunsulta sa doktor bago pumunta sa ospital.[9]

Sa kasalukuyan, Pebrero 21, 2020, may naitala ng 76,727 mga kaso ng sakit, kasama na riyan ang lahat ng lalawigan ng Tsina at marami pang iba sa ibang bansa.[10] Ang 12,065 dito ay malubha ang kalagayan.[11] Sa Tsina, naitala ang pinakamataas na pagtaas ng kaso noong Enero 23 at 27.[12] Ang sakit ay nagdulot na ng pagkamatay ng 2,247 katao, kasama ang 11 sa labas ng Tsina. Nilampasan nito ang bilang ng mga namatay noong kasagsagan ng pagkalat ng SARS noong 2003.[4]

Ang epidemya ay idineklara bilang Public Health Emergency of International Concern (pampublikong kagipitan sa kalusugan ng pandaigdigang pagpansin sa Tagalog) ng World Health Organization (WHO).[13][14] Ang mga awtoridad pangkalusugan ay pinag-sisikapang mapigil ang anumang pagkalat ng sakit simula pa noong natuklasan ito.[15][16][17][18] Ang Tsina ay nag-abiso ng pagbabawal sa paglalakbay, kuwarentenas, at pagbabawal lumabas ng bahay—na nakakaapekto sa higit 170 milyong tao.[15][16][17][18] May ilang bansa ring na nagbabawal sa paglalakbay sa Wuhan, Hubei, at mismong Tsina.[19][20] Ang mga paliparan at estasyon ng tren ay nagsasagawa narin ng pagsusuri upang mapigilan ang pagkalat ng sakit.[21]

Ang iba pang pagsubok ng epidemya ay ang posibilidad na pagbagsak ng ekonomiya, mga protesta sa Hong Kong, at pagsibak sa mga lokal na opisyal ng Partidong Komunista ng Tsina dahil sa kanilang hindi magandang pag-aksyon sa epidemya.[22] Naitala rin ang xenopobya at rasismo laban sa mga may lahing Tsino at silangang Asyano sa ibang bansa.[23][24][25][26] Ang epidemya ay nagkalat ng mga maling balita, lalong-lalo na sa online, na tinawag namang "infodemic" ng WHO noong Pebrero 2, 2020.

Talasanggunian

  1. 柳叶刀披露首例新冠肺炎患者发病日期,较官方通报早7天 [Lancet reveals date of first onset of neonatal pneumonia, 7 days before official notification] (sa Tsino). Enero 27, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 30, 2020. Nakuha noong Enero 30, 2020.
  2. 《柳叶刀》刊文详解武汉肺炎 最初41案例即有人传人迹象 ["Lancet" article explains Wuhan pneumonia in the first 41 cases] (sa Tsino). Enero 26, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 30, 2020. Nakuha noong Enero 30, 2020.
  3. "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Situation Summary". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Enero 30, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 26, 2020. Nakuha noong Enero 30, 2020.
  4. 4.0 4.1 4.2 "Tracking coronavirus: Map, data and timeline". BNO News. Pebrero 10, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 28, 2020. Nakuha noong Pebrero 10, 2020.
  5. Zhang, Yanping (Pebrero 14, 2020). "The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020" (PDF). China CDC Weekly. 2.
  6. "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV) | CDC". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Pebrero 10, 2020. Nakuha noong Pebrero 11, 2020.
  7. "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". Centers for Disease Control and Prevention (sa Ingles). Pebrero 11, 2020. Nakuha noong Pebrero 18, 2020.
  8. "Prevention and Treatment". Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Agosto 9, 2019. Inarkibo mula sa orihinal noong Disyembre 15, 2019. Nakuha noong Enero 21, 2020.
  9. Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang :8); $2
  10. "Coronavirus COVID-19 Global Cases". gisanddata.maps.arcgis.com. Johns Hopkins CSSE. Nakuha noong Pebrero 17, 2020.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  11. "Coronavirus Update (Live):69,268 Cases and 1,665 Deaths from the Wuhan China Virus Outbreak – Worldometer". www.worldometers.info. Nakuha noong Pebrero 8, 2020.{{cite web}}: CS1 maint: url-status (link)
  12. Zhang, Yanping (Pebrero 14, 2020). "The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) - China, 2020" (PDF). China CDC Weekly. 2.
  13. Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang :3); $2
  14. Somvichian-Clausen, Austa (Enero 30, 2020). "The coronavirus is causing an outbreak in America—of anti-Asian racism". The Hill. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 1, 2020. Nakuha noong Pebrero 4, 2020.
  15. 15.0 15.1 Maling banggit (Hindi tamang <ref> tag; walang binigay na teksto para sa refs na may pangalang auto); $2
  16. 16.0 16.1 Griffiths, James; Woodyatt, Amy. "Wuhan coronavirus: Thousands of cases confirmed as China goes into emergency mode". CNN. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 28, 2020. Nakuha noong Pebrero 1, 2020.
  17. 17.0 17.1 "襄阳火车站关闭,湖北省最后一个地级市"封城"". thepaper.cn. Enero 29, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 2, 2020. Nakuha noong Pebrero 4, 2020.
  18. 18.0 18.1 "Zhejiang province next to Shanghai adopts draconian quarantine measures". South China Morning Post. Pebrero 6, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 6, 2020. Nakuha noong Pebrero 8, 2020.
  19. "2019-nCoV information for Travelers". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Pebrero 3, 2020. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 30, 2020. Nakuha noong Pebrero 6, 2020.
  20. Deerwester, Jayme; Gilbertson, Dawn. "Coronavirus: US says 'do not travel' to Wuhan, China, as airlines issue waivers, add safeguards". USA Today. Inarkibo mula sa orihinal noong Enero 27, 2020. Nakuha noong Enero 26, 2020.
  21. "Coronavirus Update: Masks And Temperature Checks In Hong Kong". Nevada Public Radio. Nakuha noong Enero 26, 2020.
  22. Kuo, Lily (Pebrero 11, 2020). "China fires two senior Hubei officials over coronavirus outbreak". The Guardian (sa Ingles). Nakuha noong Pebrero 18, 2020.
  23. Young, Evan (Enero 31, 2020). "'This is racism': Chinese-Australians say they've faced increased hostility since the coronavirus outbreak began". Special Broadcasting Service.
  24. Iqbal, Nosheen (Pebrero 1, 2020). "Coronavirus fears fuel racism and hostility, say British-Chinese". The Observer. ISSN 0029-7712. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 3, 2020. Nakuha noong Pebrero 4, 2020.
  25. "Coronavirus fears trigger anti-China sentiment across the globe". Global News. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 3, 2020. Nakuha noong Pebrero 4, 2020.
  26. Yeung, Jessie. "As the coronavirus spreads, fear is fueling racism and xenophobia". CNN. Inarkibo mula sa orihinal noong Pebrero 3, 2020. Nakuha noong Pebrero 4, 2020.