Soccsksargen: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Browse history interactively
← Nakaraang pagkakaibaSusunod na pagkakaiba →
Content deleted Content added
VisualWikitext
→‎top: rvv
JWilz12345 (usapan | ambag)
15,812 edit
Parte pa rin ng kasaysayan ang mga ito, at inayos
Linya 14: Linya 14:
}}
}}


'''SOCCSKSARGEN''' ay isang [[rehiyon]] ng [[Pilipinas]], na matatagpuan sa gitnang [[Mindanao]], at opisyal na '''Rehiyon XII'''. [[Akronimo]] ang pangalan na nangangahulugang para sa apat na [[lalawigan]] ng rehiyon at isa sa mga [[lungsod]] nito: [[Timog Cotabato|'''''So'''''uth '''''C'''''otabato]], [[Lalawigan ng Cotabato|'''''C'''''otabato]], [[Sultan Kudarat|'''''S'''''ultan '''K'''udarat]], [[Sarangani|'''''Sar'''''angani]] at [[Lungsod ng General Santos|'''''Gen'''''eral Santos City]]. Ang [[Lungsod ng Koronadal]] ang sentrong pang-rehiyon na matatagpuan sa [[Timog Cotabato]]. Kasama mismo ang [[Lungsod Cotabato]], na nasa Maguindanao, sa rehiyong ito ngunit bahagi ng [[Autonomous Region in Muslim Mindanao]] (ARMM) ang [[Maguindanao]].
'''SOCCSKSARGEN''' ay isang [[rehiyon]] ng [[Pilipinas]] na matatagpuan sa gitnang [[Mindanao]], at opisyal na '''Rehiyon XII'''. Ang pangalan ay [[akronim]] na nangangahulugang para sa apat na [[lalawigan]] ng rehiyon at isa sa mga [[lungsod]] nito: [[Timog Cotabato|'''''So'''''uth '''''C'''''otabato]], [[Lalawigan ng Cotabato|'''''C'''''otabato]], [[Sultan Kudarat|'''''S'''''ultan '''K'''udarat]], [[Sarangani|'''''Sar'''''angani]] at [[Lungsod ng General Santos|'''''Gen'''''eral Santos City]]. Ang lungsod ng [[Koronadal]] sa [[Timog Cotabato]] ay ang sentrong panrehiyon nito.

Binubuo ang rehiyon ng mga katutubong tribong Tiboli (T'boli o Tagabili) at Bilaan sa Timog Cotabato at Sarangani, Manobo sa Hilagang Cotabato, at ang mga mandarayuhang Iluko, Ilonggo at Sebuwano.
Binubuo ang rehiyon ng mga katutubong tribong Tiboli (T'boli o Tagabili) at Bilaan sa Timog Cotabato at Sarangani, Manobo sa Hilagang Cotabato, at ang mga mandarayuhang Iluko, Ilonggo at Sebuwano.


==Heograpiya==
==Heograpiya==
Ang rehiyon ay hangganan sa hilaga ng Northern Mindanao, sa silangan ng Rehiyon ng Davao, at sa timog-kanluran ng Dagat Celebes. Ang lalawigan ng Maguindanao ay nasa pagitan ng Cotabato City, lalawigan ng North Cotabato, at Sultan Kudarat.
Hinahangganan ang rehiyon ng [[Hilagang Mindanao]] sa hilaga, [[Rehiyon ng Davao]] sa silangan, at [[Dagat Celebes]] sa timog-kanluran. Nakikibahagi ng rehiyong pandagat ang rehiyon sa mga lalawigan ng [[Gorontalo]] at [[Hilagang Sulawesi]] ng [[Indonesya]]


Ang rehiyon ay may malawak na baybayin, lambak at bundok. Kilala sa sistema ng ilog nito, ang rehiyon ay ang daluyan ng paagusan ng Mindanao, lalo na sa Cotabato Basin, isang malaking depresyon na napalilibutan ng mga hanay ng bundok sa tatlong panig. Sa loob ng basin ay tumatakbo ang Rio Grande de Mindanao, ang pinakamahabang ilog sa Mindanao at ang pangalawang pinakamahabang sa Pilipinas. Ang ilog ay napupunta sa Illana Bay ng mas malaking Moro Gulf sa kanluran ng Cotabato City.
Ang rehiyon ay may malawak na baybayin, lambak at kabundukan. Ang rehiyon, na sa sistema ng ilog nito, ay ang daluyan ng paagusan ng Mindanao, lalo na ang [[Limasan ng Cotabato]], isang malaking depresyon na napalilibutan ng mga bulubundukin sa tatlong panig. Sa loob ng limasan ay dumadaloy ang [[Rio Grande de Mindanao]], ang pinakamahabang ilog sa Mindanao at ang pangalawang pinakamahabang sa Pilipinas. Dumadaloy ang ilog papalabas sa [[Look ng Illana]] ng mas malaking [[Golpo ng Moro]] sa kanluran ng Lungsod ng Cotabato.


Sa timog ng kamalig ay namamalagi ang Tiruray Highlands, isang medyo mataas na hanay ng bundok na humaharang sa palanggana mula sa timog na baybayin. Ang silangan ng mga bundok ay namamalagi sa Sarangani Bay.
Nasa timog ng limasan ang Tiruray Highlands, isang bahagyang mataas na kabundukan na humaharang ng limasan sa katimugang baybayin. Nasa timog-silangan naman ng kabundukang ito ang [[Look ng Sarangani]].


==Kasaysayan==
==Kasaysayan==
Ang pinakalumang sibilisasyon sa rehiyon ay matatagpuan sa [[Maitum, Sarangani]], kung saan natagpuan ang Maitum Anthropomorphic Pottery. Ang mga garapon ay ipinahayag bilang National Cultural Treasures, at napapailalim sa mga mataas na proteksyon na natiyak ng mga batas ng Pilipinas at internasyonal.
Ang pinakalumang sibilisasyon sa rehiyon ay matatagpuan sa [[Maitum, Sarangani]], kung saan natuklasan ang Maitum Anthropomorphic Pottery. Ang mga garapon ay ipinahayag bilang National Cultural Treasures, at napapailalim sa mga mataas na proteksiyon na tinitiyak ng mga batas ng Pilipinas at internasyonal.


==Gitnang Mindanao==
===Gitnang Mindanao===
Ang rehiyon na ginamit na pinangalanan Central Mindanao. Bago ang paglikha ng Awtonomong Rehiyon sa Muslim Mindanao (ARMM) ito ay binubuo ng mga sumusunod na lalawigan:
Dating tinawag na '''Gitnang Mindanao''' (''Central Mindanao'') ang rehiyon. Bago ang paglikha ng [[Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao]] (ARMM), binubuo ito ng mga sumusunod na lalawigan:


*[[Maguindanao]]
*[[Maguindanao]]
Linya 36: Linya 37:
*[[Lanao del Sur]]
*[[Lanao del Sur]]


Sa pamamagitan ng paglikha ng ARMM, Lanao del Sur, at Maguindanao (hindi kasama ang Cotabato City) ay inalis mula sa rehiyon, umaalis sa Lanao del Norte, Cotabato at Sultan Kudarat, at Iligan, Marawi at Cotabato City bilang mga lalawigan at lungsod. Lanao del Norte at Iligan ay inilipat sa Northern Mindanao, habang ang Marawi ay naging bahagi ng ARMM.
Sa pamamagitan ng paglikha ng ARMM, tinanggal sa rehiyon ang Lanao del Sur at Maguindanao (hindi kasama ang Lungsod ng Cotabato), at naiwan ang Lanao del Norte, Cotabato at Sultan Kudarat, at [[Iligan]], [[Marawi]] at Lungsod ng Cotabato bilang mga bumubuong lalawigan at lungsod. Kalaunan inilipat ang Lanao del Norte at Iligan sa Hilagang Mindanao, habang ang Marawi ay naging bahagi ng ARMM.


==SOCCSKSARGEN==
===SOCCSKSARGEN===
Noong Setyembre 2001, pinirmahan ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang Executive Order No. 36 na naglilipat ng South Cotabato, Sarangani, General Santos (kilala rin bilang SocSarGen District), at Koronadal mula sa Southern Mindanao hanggang Region XII, at pagpapalit sa rehiyon mula sa Central Mindanao, sa SOCCSKSARGEN.
Noong Setyembre 2001, pinirmahan ni Pangulong [[Gloria Macapagal-Arroyo]] ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 36 na naglilipat ng Timog Cotabato, Sarangani, General Santos (kilala rin bilang Distritong SocSarGen), at Koronadal mula sa Katimugang Mindanao papuntang Region XII, at pagbabago ng pangalan ng rehiyon sa SOCCSKSARGEN mula sa sating Gitnang Mindanao.


===Koronadal City, Bagong Regional Centre===
===Koronadal City, Bagong Regional Centre===
Ayon sa Executive Order No. 304 na pinirmahan ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo, ang Koronadal City ay pinangalanan bilang sentro ng pampulitika at socio-ekonomiya ng SOCCSKSARGEN noong Marso 30, 2004. Ang mga kagawaran, tanggapan at tanggapan ng rehiyon ay iniutos na lumipat mula sa Cotabato Lungsod, ang dating Regional Center ng Rehiyon.
Ayon sa Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 na nilagdaan ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo, itinalaga ang lungsod ng [[Koronadal]] bilang sentrong pampolitika at sosyo-ekonomiko ng SOCCSKSARGEN noong Marso 30, 2004. Iniutos na lumipat ang mga kagawaran, kawanihan, at tanggapang panrehiyon sa Koronadal mula sa dating sentrong panrehiyon na Lungsod ng Cotabato.


===Paglabas ng Lungsod ng Cotabato===
===Paglabas ng Lungsod ng Cotabato===
Ayon sa kaugalian na labanan ang mga pagsisikap na maisama sa Awtonomong Rehiyon sa Muslim Mindanao sa kabila ng paglilingkod bilang sentro ng pamahalaan ng ARMM, ang plebisito sa paglikha ng Bangsamoro Autonomous Region noong Enero 21, 2019 ay nagresulta sa sorpresa na pagpapatibay ng Bangsamoro Organic Law. Ang ibig sabihin nito ay ang Puno ng Cotabato ay pormal na magsilbi bilang kabisera ng rehiyon at ang mga tanggapan ng kasalukuyang ARMM ay mananatili para sa paggamit ng Bangsamoro Regional Government at ngayon formaly exit sa SOCCSKSARGEN Region.
Ang [[Lungsod ng Cotabato]] ay nakaugaliang tumututol sa mga tangkang maisama sila sa Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao sa kabila ng pagiging sentro ng pamahalaan ng ARMM, ang [[Plebisito sa pagbuo ng Awtonomong Rehiyon ng Bangsamoro, 2019|plebisito sa pagbuo ng]] [[Bangsamoro|Rehiyong Awtonomo ng Bangsamoro]] (BARMM) noong Enero 21, 2019 ay nagresulta sa sorpresa na pagpapatibay ng Bangsamoro Organic Law. Ito ay nagngangahulugang pormal na magsisilbing kabisera ng BARMM ang Lungsod ng Cotabato at mananatili ang kasalukuyang mga tanggapan ng ARMM para sa paggamit ng Pamahalaang Panrehiyon ng Bangsamoro. Pormal na ring umalis sa rehiyon ng SOCCSKSARGEN ang lungsod.


==Mga paghahating pampangasiwaan==
==Administrative divisions==
[[File:Socsksargen.png|thumb|right|Map of Region XII]]
[[File:Socsksargen.png|thumb|right|Mapa ng Rehiyong XII]]
Soccsksargen comprises 4 [[Provinces of the Philippines|provinces]], 1 ''highly urbanized'' [[Cities of the Philippines|city]], 3 ''component'' cities, 45 [[Municipalities of the Philippines|municipalities]] and 1,195 [[barangay]]s.
Ang SOCCSKSARGEN ay binubuo ng 4 na [[Mga lalawigan ng Pilipinas|mga lalawigan]], 1 mataas na urbanisadong [[Mga lungsod ng Pilipinas|lungsod]] (''highly-urbanized cities''), 3 nakapaloob na mga lungsod (''component cities''), 45 [[Mga bayan ng Pilipinas|mga bayan]] at 1,195 mga [[barangay]].


{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;background-color:#FDFDFD;text-align:center;font-size:90%;border:1pt solid grey;"
{| class="wikitable sortable" style="margin:auto;background-color:#FDFDFD;text-align:center;font-size:90%;border:1pt solid grey;"
|-
|-
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 class="unsortable" | Province {{font|{{small|or}} {{abbr|City|Independent component city or Highly urbanized city; administered independently from any province}}|css=font-weight:normal;font-style:italic;}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 class="unsortable" | Lalawigan {{font|{{small|or}} {{abbr|City|Independent component city or Highly urbanized city; administered independently from any province}}|css=font-weight:normal;font-style:italic;}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Capital
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Kabisera
! scope="col" style="border-bottom:none;white-space:nowrap;" class="unsortable" colspan=2 | Population {{small|(2015)}}{{PH census|2015}}
! scope="col" style="border-bottom:none;white-space:nowrap;" class="unsortable" colspan=2 | Populasyon {{small|(2015)}}{{PH census|2015}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Area<ref name="NSCBProvince" /><ref name="NSCBCity" />
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Lawak<ref name="NSCBProvince" /><ref name="NSCBCity" />
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Density
! scope="col" style="border-bottom:none;" colspan=2 | Kapal ng populasyon
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Cities
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Mga<br>lungsod
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{Abbr|Muni.|Municipalities}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Mga<br>bayan
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | {{abbr|Bgy.|Barangays}}
! scope="col" style="border-bottom:none;" class="unsortable" | Mga<br>brgy.
|
|
|-
|-
Linya 74: Linya 75:
! scope="col" style="border-top:none;" |
! scope="col" style="border-top:none;" |
|-
|-
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Cotabato]]
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Cotabato (lalawigan)|Cotabato]]
| style="text-align:left;" | [[Kidapawan]]
| style="text-align:left;" | [[Kidapawan]]
| {{percent and number|1379747|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{percent and number|1379747|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
Linya 84: Linya 85:
|-
|-
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Sarangani]]
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Sarangani]]
| style="text-align:left;" | [[Alabel, Sarangani|Alabel]]
| style="text-align:left;" | [[Alabel]]
| {{percent and number|544261|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{percent and number|544261|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|3,601.25|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|3,601.25|km2|abbr=values|disp=table}}
Linya 92: Linya 93:
| 141
| 141
|-
|-
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[South Cotabato]]
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Timog Cotabato|South Cotabato]]
| style="text-align:left;" | [[Koronadal]]
| style="text-align:left;" | [[Koronadal]]
| {{percent and number|915289|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{percent and number|915289|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|3,935.95|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|3,935.95|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|915289/3,935.95|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|{{sigfig|915289/3,935.95|2}}|PD/km2|abbr=values|disp=table}}
| 1 <!-- excluding General Santos -->
| 1 <!-- hindi kasama ang Heneral Santos -->
| 10
| 10
| 199
| 199
|-
|-
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Sultan Kudarat]]
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;" colspan=2 | [[Sultan Kudarat]]
| style="text-align:left;" | [[Isulan, Sultan Kudarat|Isulan]]
| style="text-align:left;" | [[Isulan]]
| {{percent and number|812095|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{percent and number|812095|4545276|disp=table|1|pad=yes}}
| {{convert|5,298.34|km2|abbr=values|disp=table}}
| {{convert|5,298.34|km2|abbr=values|disp=table}}
Linya 110: Linya 111:
| 249
| 249
|-
|-
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;border-right:0;font-weight:normal;font-style:italic;" | [[General Santos]]
! scope="row" style="text-align:left;background-color:initial;border-right:0;font-weight:normal;font-style:italic;" | [[Heneral Santos]]
| style="text-align:right;border-left:0;" | †
| style="text-align:right;border-left:0;" | †
| —
| —
Linya 120: Linya 121:
| 26
| 26
|-class="sortbottom"
|-class="sortbottom"
! scope="row" colspan=4 style="text-align:left;" | Total
! scope="row" colspan=4 style="text-align:left;" | Kabuoan
! scope="col" style="text-align:right;" | 4,545,276
! scope="col" style="text-align:right;" | 4,545,276
! scope="col" style="text-align:right;" | 22,513.30
! scope="col" style="text-align:right;" | 22,513.30
Linya 132: Linya 133:
| colspan=13 style="padding-left:1em;" |
| colspan=13 style="padding-left:1em;" |
{{unbulleted list
{{unbulleted list
| {{Color box|#FDFDFD|†|border=darkgray}} [[General Santos]] is a ''highly-urbanized city''; figures are excluded from [[South Cotabato]].
| {{Color box|#FDFDFD|†|border=darkgray}} Ang [[Heneral Santos]] ay isang ''mataas na urbanisadong lungsod''; hindi kasama ang mga bilang nito sa bilang ng [[Timog Cotabato]].
}}
}}
|}
|}


===Mga lungsod===
===Mga lungsod===
⚫
====Mga Binubuong lungsod====

⚫
* '''[[Kidapawan]]''' — the only city of [[Cotabato]] province
* '''[[Koronadal]]''' — the political regional center of Soccsksargen
⚫
* '''[[Tacurong]]''' — only city of Sultan Kudarat


====Mataas at urbanisadong lungsod====
====Mga nakapaloob lungsod====
⚫
* '''[[Kidapawan]]''' — ang tanging lungsod ng lalawigan ng [[Cotabato]]
* '''[[Koronadal]]''' — ang politikal na sentrong panrehiyon ng SOCCSKSARGEN
⚫
* '''[[Tacurong]]''' — tanging lungsod ng Sultan Kudarat


⚫
====Mataas na urbanisadong lungsod====
* '''[[General Santos]]''' — isang highly urbanized city, nagsisilbing sentro ng Metropolitan at Regional Center para sa kalakalan at industriya ng Soccsksargen.
* '''[[Heneral Santos]]''' — isang mataas na urbanisadong lungsod, nagsisilbing sentrong pangkalakhan at sentrong panrehiyon para sa kalakalan at industriya ng SOCCSKSARGEN.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
!Ranggo
!Rank
!Lungsod
!City
!Lawak
!Area
<small><sub>in sq.km</sub></small>
<small><sub>in sq.km</sub></small>
!Populasyon
!Population
<small><sub>as of 2015</sub></small>
<small><sub>as of 2015</sub></small>
!Pangongolekta ng buwis
!Tax collection
<small><sub>as of 2012</sub></small><ref>{{Cite web|url=http://business.inquirer.net/95229/central-mindanao-phs-top-tax-revenue-generator-next-to-metro-manila|title=Central Mindanao PH’s top tax revenue generator next to Metro Manila|last=Zonio|first=Aquiles Z.|website=business.inquirer.net|language=Ingles|access-date=2017-05-18}}</ref>
<small><sub>magmula noong 2012</sub></small><ref>{{Cite web|url=http://business.inquirer.net/95229/central-mindanao-phs-top-tax-revenue-generator-next-to-metro-manila|title=Central Mindanao PH’s top tax revenue generator next to Metro Manila|last=Zonio|first=Aquiles Z.|website=business.inquirer.net|language=Ingles|access-date=2017-05-18}}</ref>
![[Internal Revenue Allotment|IRA]]
![[Internal Revenue Allotment|IRA]]
<sub>as of 2015</sub>
<sub>as of 2015</sub>
!Klase ng kita
!Income class
|-
|-
|1.
|1.
|[[General Santos]]
|[[Heneral Santos]]
|492.86
|492.86
|594,446
|594,446
|P1.175 billion
|P1.175 bilyon
|Php 1,086.25 million
|Php 1,086.25 milyon
|1st
|1st
|-
|-
Linya 171: Linya 171:
|277.00
|277.00
|174,942
|174,942
|P917 million
|P917 bilyon
<sub>(including South Cotabato)</sub>
<sub>(kasama ang Timog Cotabato)</sub>
|Php 504.77 million
|Php 504.77 milyon
|3rd
|3rd
|-
|-
Linya 180: Linya 180:
|358.47
|358.47
|140,195
|140,195
|P554 million
|P554 milyon
<sub>(including Cotabato Province)</sub>
<sub>(kasama ang lalawigan ng Cotabato)</sub>
|Php 509.68 million
|Php 509.68 milyon
|3rd
|3rd
|-
|-
Linya 189: Linya 189:
|153.40
|153.40
|98,316
|98,316
|P555 million
|P555 milyon
<sub>(including Sultan Kudarat Province)</sub>
<sub>(kasama ang lalawigan ng Sultan Kudarat)</sub>
|Php 350.57 million
|Php 350.57 milyon
|4th
|4th
|}
|}


==Demograpiko==
==Demograpiya==
{{Philippine Census |align=none
{{Philippine Census |align=none
| title= Population census of SOCCSKSARGEN
| title= Tala ng populasyon ng SOCCSKSARGEN
| percentages= on
| percentages= on
| 1980=
| 1980=
Linya 204: Linya 204:
| 2010= 4109571
| 2010= 4109571
| 2015= 4545276
| 2015= 4545276
| footnote= Source: Philippine Statistics Authority{{PH census|2015}}
| footnote= Sanggunian: [[Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas]]{{PH census|2015}}
}}
}}


==Gobyerno==
==Pamahalaan==
* Cotabato — Gov. Emmylou "Lala" J. Talino-Mendoza ([[Liberal Party of the Philippines|Liberal]])
* Cotabato — Gob. Emmylou "Lala" J. Talino-Mendoza ([[Partido Liberal (Pilipinas)|Liberal]])
* South Cotabato — Gov. Reynaldo Tamayo Jr. Partido Federal Pilipinas (PFP)
* South Cotabato — Gob. Reynaldo Tamayo Jr. Partido Federal Pilipinas (PFP)
* Sultan Kudarat — Gov. Datu Suharto "Teng" T. Mangudadatu ([[Liberal Party of the Philippines|Liberal]])
* Sultan Kudarat — Gob. Datu Suharto "Teng" T. Mangudadatu ([[Partido Liberal (Pilipinas)|Liberal]])
* Sarangani — Gov. Steve C. Solon ([[United Nationalist Alliance|UNA]])
* Sarangani — Gob. Steve C. Solon ([[United Nationalist Alliance|UNA]])
* General Santos City ([[Cities of the Philippines|HUC]])— Mayor Ronnel “Nel” Rivera
* Lungsod ng Heneral Santos ([[Mga lungsod ng Pilipinas|HUC]])— Mayor Ronnel “Nel” Rivera


== Mga sanggunian ==
== Mga sanggunian ==
Linya 222: Linya 222:


{{Rehiyon ng Pilipinas}}
{{Rehiyon ng Pilipinas}}
{{pilipinas-stub}}


[[Kaurian:Rehiyon ng Pilipinas]]
[[Kaurian:Rehiyon ng Pilipinas]]

Pagbabago noong 08:52, 28 Marso 2020

Soccsksargen

Soccsksargen
Rehiyon
Map
Mga koordinado: 6°30′N 124°51′E / 6.5°N 124.85°E / 6.5; 124.85Mga koordinado: 6°30′N 124°51′E / 6.5°N 124.85°E / 6.5; 124.85
BansaPilipinas
Sentro ng rehiyonLungsod ng Koronadal, Timog Cotabato
DibisyonLalawigan—4,
Lungsod (mataas na urbanisado)—,
Lungsod (bahagi)—,
Bayan—45,
Barangay—1,194,
Distrito—6
Lawak
 [1]
 • Kabuuan22,513.30 km2 (8,692.43 milya kuwadrado)
Populasyon
 (Senso ng 2020)
 • Kabuuan4,360,974
 • Kapal190/km2 (500/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
1,065,453
WikaTboli, Blaan, Cotabato Manobo, Tagabanwa, at iba pa

SOCCSKSARGEN ay isang rehiyon ng Pilipinas na matatagpuan sa gitnang Mindanao, at opisyal na Rehiyon XII. Ang pangalan ay akronim na nangangahulugang para sa apat na lalawigan ng rehiyon at isa sa mga lungsod nito: South Cotabato, Cotabato, Sultan Kudarat, Sarangani at General Santos City. Ang lungsod ng Koronadal sa Timog Cotabato ay ang sentrong panrehiyon nito.

Binubuo ang rehiyon ng mga katutubong tribong Tiboli (T'boli o Tagabili) at Bilaan sa Timog Cotabato at Sarangani, Manobo sa Hilagang Cotabato, at ang mga mandarayuhang Iluko, Ilonggo at Sebuwano.

Heograpiya

Hinahangganan ang rehiyon ng Hilagang Mindanao sa hilaga, Rehiyon ng Davao sa silangan, at Dagat Celebes sa timog-kanluran. Nakikibahagi ng rehiyong pandagat ang rehiyon sa mga lalawigan ng Gorontalo at Hilagang Sulawesi ng Indonesya

Ang rehiyon ay may malawak na baybayin, lambak at kabundukan. Ang rehiyon, na sa sistema ng ilog nito, ay ang daluyan ng paagusan ng Mindanao, lalo na ang Limasan ng Cotabato, isang malaking depresyon na napalilibutan ng mga bulubundukin sa tatlong panig. Sa loob ng limasan ay dumadaloy ang Rio Grande de Mindanao, ang pinakamahabang ilog sa Mindanao at ang pangalawang pinakamahabang sa Pilipinas. Dumadaloy ang ilog papalabas sa Look ng Illana ng mas malaking Golpo ng Moro sa kanluran ng Lungsod ng Cotabato.

Nasa timog ng limasan ang Tiruray Highlands, isang bahagyang mataas na kabundukan na humaharang ng limasan sa katimugang baybayin. Nasa timog-silangan naman ng kabundukang ito ang Look ng Sarangani.

Kasaysayan

Ang pinakalumang sibilisasyon sa rehiyon ay matatagpuan sa Maitum, Sarangani, kung saan natuklasan ang Maitum Anthropomorphic Pottery. Ang mga garapon ay ipinahayag bilang National Cultural Treasures, at napapailalim sa mga mataas na proteksiyon na tinitiyak ng mga batas ng Pilipinas at internasyonal.

Gitnang Mindanao

Dating tinawag na Gitnang Mindanao (Central Mindanao) ang rehiyon. Bago ang paglikha ng Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao (ARMM), binubuo ito ng mga sumusunod na lalawigan:

Sa pamamagitan ng paglikha ng ARMM, tinanggal sa rehiyon ang Lanao del Sur at Maguindanao (hindi kasama ang Lungsod ng Cotabato), at naiwan ang Lanao del Norte, Cotabato at Sultan Kudarat, at Iligan, Marawi at Lungsod ng Cotabato bilang mga bumubuong lalawigan at lungsod. Kalaunan inilipat ang Lanao del Norte at Iligan sa Hilagang Mindanao, habang ang Marawi ay naging bahagi ng ARMM.

SOCCSKSARGEN

Noong Setyembre 2001, pinirmahan ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo ang Kautusang Tagapagpaganap Blg. 36 na naglilipat ng Timog Cotabato, Sarangani, General Santos (kilala rin bilang Distritong SocSarGen), at Koronadal mula sa Katimugang Mindanao papuntang Region XII, at pagbabago ng pangalan ng rehiyon sa SOCCSKSARGEN mula sa sating Gitnang Mindanao.

Koronadal City, Bagong Regional Centre

Ayon sa Kautusang Tagapagpaganap Blg. 304 na nilagdaan ni Pangulong Gloria Macapagal-Arroyo, itinalaga ang lungsod ng Koronadal bilang sentrong pampolitika at sosyo-ekonomiko ng SOCCSKSARGEN noong Marso 30, 2004. Iniutos na lumipat ang mga kagawaran, kawanihan, at tanggapang panrehiyon sa Koronadal mula sa dating sentrong panrehiyon na Lungsod ng Cotabato.

Paglabas ng Lungsod ng Cotabato

Ang Lungsod ng Cotabato ay nakaugaliang tumututol sa mga tangkang maisama sila sa Rehiyong Awtonomo ng Muslim Mindanao sa kabila ng pagiging sentro ng pamahalaan ng ARMM, ang plebisito sa pagbuo ng Rehiyong Awtonomo ng Bangsamoro (BARMM) noong Enero 21, 2019 ay nagresulta sa sorpresa na pagpapatibay ng Bangsamoro Organic Law. Ito ay nagngangahulugang pormal na magsisilbing kabisera ng BARMM ang Lungsod ng Cotabato at mananatili ang kasalukuyang mga tanggapan ng ARMM para sa paggamit ng Pamahalaang Panrehiyon ng Bangsamoro. Pormal na ring umalis sa rehiyon ng SOCCSKSARGEN ang lungsod.

Mga paghahating pampangasiwaan

Mapa ng Rehiyong XII

Ang SOCCSKSARGEN ay binubuo ng 4 na mga lalawigan, 1 mataas na urbanisadong lungsod (highly-urbanized cities), 3 nakapaloob na mga lungsod (component cities), 45 mga bayan at 1,195 mga barangay.

Lalawigan or City Kabisera Populasyon (2015)[2] Lawak[3][4] Kapal ng populasyon Mga
lungsod 		Mga
bayan 		Mga
brgy.
km2 sq mi /km2 /sq mi
Cotabato Kidapawan 30.4% 1,379,747 9,008.90 3,478.36 150 390 1 17 543
Sarangani Alabel 12.0% 544,261 3,601.25 1,390.45 150 390 0 7 141
South Cotabato Koronadal 20.1% 915,289 3,935.95 1,519.68 230 600 1 10 199
Sultan Kudarat Isulan 17.9% 812,095 5,298.34 2,045.70 150 390 1 11 249
Heneral Santos † — 13.1% 594,446 492.86 190.29 1,200 3,100 — — 26
Kabuoan 4,545,276 22,513.30 8,692.43 200 520 5 45 1,195

Mga lungsod

Mga nakapaloob lungsod

  • Kidapawan — ang tanging lungsod ng lalawigan ng Cotabato
  • Koronadal — ang politikal na sentrong panrehiyon ng SOCCSKSARGEN
  • Tacurong — tanging lungsod ng Sultan Kudarat

Mataas na urbanisadong lungsod

  • Heneral Santos — isang mataas na urbanisadong lungsod, nagsisilbing sentrong pangkalakhan at sentrong panrehiyon para sa kalakalan at industriya ng SOCCSKSARGEN.
Ranggo Lungsod Lawak

in sq.km

Populasyon

as of 2015

Pangongolekta ng buwis

magmula noong 2012[5]

IRA

as of 2015

Klase ng kita
1. Heneral Santos 492.86 594,446 P1.175 bilyon Php 1,086.25 milyon 1st
2. Koronadal 277.00 174,942 P917 bilyon

(kasama ang Timog Cotabato)

Php 504.77 milyon 3rd
3. Kidapawan 358.47 140,195 P554 milyon

(kasama ang lalawigan ng Cotabato)

Php 509.68 milyon 3rd
4. Tacurong 153.40 98,316 P555 milyon

(kasama ang lalawigan ng Sultan Kudarat)

Php 350.57 milyon 4th

Demograpiya

Tala ng populasyon ng SOCCSKSARGEN
TaonPop.±%
1990 2,399,953—    
2000 3,222,169+34.3%
2010 4,109,571+27.5%
2015 4,545,276+10.6%
Sanggunian: Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas[2]

Pamahalaan

  • Cotabato — Gob. Emmylou "Lala" J. Talino-Mendoza (Liberal)
  • South Cotabato — Gob. Reynaldo Tamayo Jr. Partido Federal Pilipinas (PFP)
  • Sultan Kudarat — Gob. Datu Suharto "Teng" T. Mangudadatu (Liberal)
  • Sarangani — Gob. Steve C. Solon (UNA)
  • Lungsod ng Heneral Santos (HUC)— Mayor Ronnel “Nel” Rivera

Mga sanggunian

  1. ↑ "Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
  2. ↑ 2.0 2.1 Census of Population (2015). "Region XII (Soccsksargen)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
  3. ↑ "List of Provinces". PSGC Interactive. Makati City, Philippines: National Statistical Coordination Board. Nakuha noong 20 Marso 2013.
  4. ↑ "List of Cities". PSGC Interactive. Makati City, Philippines: National Statistical Coordination Board. Nakuha noong 20 Marso 2013.
  5. ↑ Zonio, Aquiles Z. "Central Mindanao PH's top tax revenue generator next to Metro Manila". business.inquirer.net (sa Ingles). Nakuha noong 2017-05-18.
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Soccsksargen&oldid=1749661"