Pamahalaan ng Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago
JWilz12345 (usapan | ambag) Changed redirect target from Politika sa Pilipinas to Politika ng Pilipinas Tatak: Redirect target changed |
Mananaliksik (usapan | ambag) Removed redirect to Politika ng Pilipinas Tatak: Removed redirect |
||
| Linya 1: | Linya 1: | ||
{{Pulitika ng Pilipinas}} |
|||
Ang '''Pamahalaan ng Pilipinas''' ay ang pambansang pamahalaan ng [[Pilipinas]]. Pinamamahalaan ito bilang isang [[estado unitario]] sa ilalim ng [[sistemang presidensyal]] kinakatawan at demokratiko at isang republikang [[Saligang Batas ng Pilipinas|konstitusyunal]] kung saan ang [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]] ang nagsisilbing kapwang [[puno ng estado]] at [[puno ng pamahalaan]] ng bansa sa loob ng isang sistemang multi-partidista. |
|||
Ang pamahalaan ay may tatlong magkakaugnay na sangay: ang sangay ng tagagpagbatas, sangay ng tagapagpaganap, at ang sangay ng panghukuman. Ang kapangyarihan ng bawat sangay ay ibinibigay ng [[Saligang Batas ng Pilipinas]] ayon sa sumusunod: Kapangyarihan na magsagawa ng batas ay ibinibigay sa dalawang kapulungan, ang [[Kongreso ng Pilipinas]]-ang [[Senado ng Pilipinas|Senado]] ang bumubuo sa mataas na kapulungan at ang [[Kapulungan ng mga Kinatawan ng Pilipinas|Kapulungan ng mga kinatawan]] ang bumubuo sa mababang kapulungan.<ref>{{cite executive order |
|||
| number = 1987-292 Book II Chapter 1 Section 1 |
|||
| url = https://www.officialgazette.gov.ph/1987/07/25/executive-order-no-292-book-iichapter-1-basic-principles-and-policies/ |
|||
| date = [[July 25, 1987]] |
|||
| language = English |
|||
| post = President of the Philippines |
|||
| accessdate = [[November 21, 2015]] |
|||
}}</ref> |
|||
Ang kapangyarihan ng tagapagpaganap ay ibinibigay sa pamumuno ng [[Pangulo ng Pilipinas|Pangulo]]. Ang kapangyarihan sa pagkuhom ay ibinibigay sa mga korte kung saan ang [[Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas]] ang pinakamataas na katawang panghukom ng bansa. |
|||
==Kapangyarihang Tagapagbatas== |
|||
Ang kapangyarihan sa pagbatas ay ibinibi gay sa Kongreso ng Pilipinas na binubuo ng Senado ng Pilipinas at ang Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang mataas na kapulungan ay matatagpuan sa [[Lungsod ng Pasay]], samantala ang mababang kapulungan ay matatagpuan sa [[Lungsod ng Quezon]], na parehong nasa loob ng [[Kalakhang Maynila]]. Ang mga kinatawan ay inihahalal para sa tatlong taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-apat na magkasunod na termino. Ang senado ay inihahalal sa anim na taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-tatlong na magkasunod na termino. |
|||
==Kapangyarihang Tagapagpaganap== |
|||
Ang pinakamataas na halal na pinuno ay ang Pangulo ng Pilipinas. Ang Pangalawang Pangulo ang unang hahalili sa pangulo ayon sa pagkakasunud-sunod kung sakaling magbitiw, taluwalagin o mamatay ang pangulo. Madalas ang Pangalawang Pangulo, subalit hindi sa lahat ng pagkakataon, ay bahagi ng gabinet ng Pangulo. Kung mababakante ang posisyon ng Pangulo, ang Pangulo ay pilipin ng sinumang kasapi sa Kongreso (kadalasan ay mula sa kasaping partido} bilang bagong Pangalawang Pangulo. Ang pagtalaga ay dapat patunayan ng tatlong-ikaapat ng boto ng Kongreso.<ref>[https://www.officialgazette.gov.ph/about/gov/ Philippine Government]</ref> |
|||
==Kapangyarihang Tagapaghukom== |
|||
Ang kapangyarihan sa paghukom ay ibinibigay sa Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas at sa mga mabababang hukuman itinatag ng batas. Ang Kataas-taasang hukuman, na pinamumunuan ng Punong mahistrado at binubuo ng 14 na Kasamang Mahistrado, ang bumubuo sa pinakamataas na hukom. Ang mga mahistrado ay maglilingkod hanggang 70 gulang. Ang mga mahistrado ay itinatalaga ng pangulo ayon sa mungkahi ng Panghukuman at konseho ng bar ng Pilipinas.<ref>Redden, R.K. 1984. Modern Legal System Cyclopedia – Asia Chapter 7(b) "The legal system of the Philippines" W.B. Hein, Buffalo NY</ref> |
|||
==Komisyong Konstitusyonal== |
|||
Ang Artikulo 9 ng [[Saligang Batas ng Pilipinas]] ay nagtatag ng tatlong malayang komisyong konstitusyonal: Ang [[Komisyon sa Serbisyo Sibil]], [[Komisyon sa Halalan]] at [[Komisyon ng Pagsusuri]]. <ref>{{Cite web|url=http://www.officialgazette.gov.ph/constitutions/1987-constitution/#article-ix|title=1987 Constitution of the Philippines, art. 9|website=Official Gazette|access-date=December 28, 2018}}</ref> |
|||
==Tanggapan ng Ombudsman== |
|||
Ang pamahalaan ng Pilipinas ay may tatlong mga sangay na malayang sinusubaybayan ng [[[[Tanod-bayan|Ombudsman ng Pilipinas]]. Ag ombudsman ay inuutusan ng saligang batas upang siyasatin at parusahan ang sinumang pinuno ng pamahalaan na sinasabing may sala sa mga krimen, higit ang mga kasong pandarambong at katiwalian. Inaalalayan ang Ombudsman ng anim na kinatawan, ang Pangkahalatang Kinatawan, ang Kinatawan para sa Luzon, Ang Kinatawan para sa Kabisayaan, ang Kinatawan para sa Mindanao, Ang Kinatawan para sa Hukbong Sandatahan, at ang Natatanging Tagapag-usig. |
|||
== Pamahalaang Lokal== |
|||
{{Main|Pagkakahating Administratibo ng Pilipinas}} |
|||
[[File:Philippine local government.png|thumb|550px|Ang herarkiya ng lokal na pamahalaan nng Pilipinas.]] |
|||
Ang Pilipinas ay may apat na pangunahing uri ng mga halal pagkakahating administratibo, madalas ay ang mga pinagsama-samang mga yunit ng lokal na pamahalaan. Sila ay ang, mula pinakamataas hanggang pinakamababang pagkakahati: |
|||
#Nagsasariling [[Mga rehiyon ng Pilipinas|Rehiyon]] |
|||
#[[Mga lalawigan ng Pilipinas|Lalawigan]] (''lalawigan, probinsiya, kapuoran'') at mga malalayang lungsod [[Mga lungsod ng Pilipinas|lungsod]] (''lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen'') |
|||
#[[Mga bayan ng Pilipinas|Bayan]] (''bayan, balen, bungto, banwa'') at mga nakapaloob na lungsod (''lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen'') |
|||
#Mga [[Barangay]] (kilala rin bilang''[[barrio]]'') |
|||
==Mga sanggunian== |
|||
{{Reflist|2}} |
|||
Pagbabago noong 15:39, 5 Hulyo 2020
 |
| Ang artikulong ito ay bahagi ng seryeng: Politika at pamahalaan ng Pilipinas |
|
Tagapagbatas |
|
Panghukuman |
|
Mga grupo sa saligang batas 
|
|
Mga kaugnay na paksa |
Ang Pamahalaan ng Pilipinas ay ang pambansang pamahalaan ng Pilipinas. Pinamamahalaan ito bilang isang estado unitario sa ilalim ng sistemang presidensyal kinakatawan at demokratiko at isang republikang konstitusyunal kung saan ang Pangulo ang nagsisilbing kapwang puno ng estado at puno ng pamahalaan ng bansa sa loob ng isang sistemang multi-partidista.
Ang pamahalaan ay may tatlong magkakaugnay na sangay: ang sangay ng tagagpagbatas, sangay ng tagapagpaganap, at ang sangay ng panghukuman. Ang kapangyarihan ng bawat sangay ay ibinibigay ng Saligang Batas ng Pilipinas ayon sa sumusunod: Kapangyarihan na magsagawa ng batas ay ibinibigay sa dalawang kapulungan, ang Kongreso ng Pilipinas-ang Senado ang bumubuo sa mataas na kapulungan at ang Kapulungan ng mga kinatawan ang bumubuo sa mababang kapulungan.[1] Ang kapangyarihan ng tagapagpaganap ay ibinibigay sa pamumuno ng Pangulo. Ang kapangyarihan sa pagkuhom ay ibinibigay sa mga korte kung saan ang Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas ang pinakamataas na katawang panghukom ng bansa.
Kapangyarihang Tagapagbatas
Ang kapangyarihan sa pagbatas ay ibinibi gay sa Kongreso ng Pilipinas na binubuo ng Senado ng Pilipinas at ang Kapulungan ng mga Kinatawan. Ang mataas na kapulungan ay matatagpuan sa Lungsod ng Pasay, samantala ang mababang kapulungan ay matatagpuan sa Lungsod ng Quezon, na parehong nasa loob ng Kalakhang Maynila. Ang mga kinatawan ay inihahalal para sa tatlong taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-apat na magkasunod na termino. Ang senado ay inihahalal sa anim na taong termino. Maaari silang maihalal muli subalit hindi na maaaring tumakbo sa ika-tatlong na magkasunod na termino.
Kapangyarihang Tagapagpaganap
Ang pinakamataas na halal na pinuno ay ang Pangulo ng Pilipinas. Ang Pangalawang Pangulo ang unang hahalili sa pangulo ayon sa pagkakasunud-sunod kung sakaling magbitiw, taluwalagin o mamatay ang pangulo. Madalas ang Pangalawang Pangulo, subalit hindi sa lahat ng pagkakataon, ay bahagi ng gabinet ng Pangulo. Kung mababakante ang posisyon ng Pangulo, ang Pangulo ay pilipin ng sinumang kasapi sa Kongreso (kadalasan ay mula sa kasaping partido} bilang bagong Pangalawang Pangulo. Ang pagtalaga ay dapat patunayan ng tatlong-ikaapat ng boto ng Kongreso.[2]
Kapangyarihang Tagapaghukom
Ang kapangyarihan sa paghukom ay ibinibigay sa Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas at sa mga mabababang hukuman itinatag ng batas. Ang Kataas-taasang hukuman, na pinamumunuan ng Punong mahistrado at binubuo ng 14 na Kasamang Mahistrado, ang bumubuo sa pinakamataas na hukom. Ang mga mahistrado ay maglilingkod hanggang 70 gulang. Ang mga mahistrado ay itinatalaga ng pangulo ayon sa mungkahi ng Panghukuman at konseho ng bar ng Pilipinas.[3]
Komisyong Konstitusyonal
Ang Artikulo 9 ng Saligang Batas ng Pilipinas ay nagtatag ng tatlong malayang komisyong konstitusyonal: Ang Komisyon sa Serbisyo Sibil, Komisyon sa Halalan at Komisyon ng Pagsusuri. [4]
Tanggapan ng Ombudsman
Ang pamahalaan ng Pilipinas ay may tatlong mga sangay na malayang sinusubaybayan ng [[Ombudsman ng Pilipinas. Ag ombudsman ay inuutusan ng saligang batas upang siyasatin at parusahan ang sinumang pinuno ng pamahalaan na sinasabing may sala sa mga krimen, higit ang mga kasong pandarambong at katiwalian. Inaalalayan ang Ombudsman ng anim na kinatawan, ang Pangkahalatang Kinatawan, ang Kinatawan para sa Luzon, Ang Kinatawan para sa Kabisayaan, ang Kinatawan para sa Mindanao, Ang Kinatawan para sa Hukbong Sandatahan, at ang Natatanging Tagapag-usig.
Pamahalaang Lokal
Ang Pilipinas ay may apat na pangunahing uri ng mga halal pagkakahating administratibo, madalas ay ang mga pinagsama-samang mga yunit ng lokal na pamahalaan. Sila ay ang, mula pinakamataas hanggang pinakamababang pagkakahati:
- Nagsasariling Rehiyon
- Lalawigan (lalawigan, probinsiya, kapuoran) at mga malalayang lungsod lungsod (lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen)
- Bayan (bayan, balen, bungto, banwa) at mga nakapaloob na lungsod (lungsod, siyudad/ciudad, dakbayan, dakbanwa, lakanbalen)
- Mga Barangay (kilala rin bilangbarrio)
Mga sanggunian
- ↑ Padron:Cite executive order
- ↑ Philippine Government
- ↑ Redden, R.K. 1984. Modern Legal System Cyclopedia – Asia Chapter 7(b) "The legal system of the Philippines" W.B. Hein, Buffalo NY
- ↑ "1987 Constitution of the Philippines, art. 9". Official Gazette. Nakuha noong December 28, 2018.