Ika-19 na dantaon: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
No edit summary
Linya 9: Linya 9:
Unang lumabas ang [[elektroniks]] sa ika-19 na dantaon, kasama ang introduksyon ng ''electric relay'' noong
Unang lumabas ang [[elektroniks]] sa ika-19 na dantaon, kasama ang introduksyon ng ''electric relay'' noong
1835, ang [[telegrapiya]] at ang protokol nitong [[kodigong Morse]] noong 1837, ang unang pagtawag sa [[telepono]] noong 1876,<ref>{{Cite web|url=http://www.americaslibrary.gov/jb/recon/jb_recon_telephone_1.html|title=The First Telephone Call|website=www.americaslibrary.gov|access-date=2015-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20151022110620/http://www.americaslibrary.gov/jb/recon/jb_recon_telephone_1.html|archive-date=2015-10-22|url-status=live|language=en}}</ref> at ang unang gumaganang bombilya noong 1878.<ref>{{cite journal|url=https://www.wired.com/2009/12/1218joseph-swan-electric-bulb/|title=Dec. 18, 1878: Let There Be Light — Electric Light|date=18 Disyembre 2009|journal=WIRED|access-date=4 Marso 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003405/https://www.wired.com/2009/12/1218joseph-swan-electric-bulb/|archive-date=21 Oktubre 2016|url-status=live|language=en}}</ref>
1835, ang [[telegrapiya]] at ang protokol nitong [[kodigong Morse]] noong 1837, ang unang pagtawag sa [[telepono]] noong 1876,<ref>{{Cite web|url=http://www.americaslibrary.gov/jb/recon/jb_recon_telephone_1.html|title=The First Telephone Call|website=www.americaslibrary.gov|access-date=2015-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20151022110620/http://www.americaslibrary.gov/jb/recon/jb_recon_telephone_1.html|archive-date=2015-10-22|url-status=live|language=en}}</ref> at ang unang gumaganang bombilya noong 1878.<ref>{{cite journal|url=https://www.wired.com/2009/12/1218joseph-swan-electric-bulb/|title=Dec. 18, 1878: Let There Be Light — Electric Light|date=18 Disyembre 2009|journal=WIRED|access-date=4 Marso 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20161021003405/https://www.wired.com/2009/12/1218joseph-swan-electric-bulb/|archive-date=21 Oktubre 2016|url-status=live|language=en}}</ref>

Isang panahon ang ika-19 na dantaon ng mabilis na siyentipikong pagtuklas at imbensyon, na may mahahalagang mga ginawa sa mga larangan ng [[matematika]], [[pisika]], [[kimika]], [[biyolohiya]], [[elektrisidad]], [[metalurhiya]] na nagbigay daan sa mga pagsulong ng [[teknolohiya]] sa [[ika-20 dantaon]].<ref>[https://web.archive.org/web/20070105005042/http://corporate.britannica.com/press/inventions.html Encyclopædia Britannica's Great Inventions] (sa Ingles). ''Encyclopædia Britannica''.</ref> Nagsimula ang [[Rebolusyon Industriyal]] sa [[Gran Britanya]] at kumalat sa [[lupalop]] ng [[Europa]], [[Hilagang Amerika]] at [[Hapon]].<ref>{{cite web |url=http://americanhistory.about.com/od/industrialrev/a/indrevoverview.htm |title=The United States and the Industrial Revolution in the 19th Century |publisher=Americanhistory.about.com |date=2012-09-18 |accessdate=2012-10-31 |archive-url=https://www.webcitation.org/69N2QhLBq?url=http://americanhistory.about.com/od/industrialrev/a/indrevoverview.htm |archive-date=2012-07-23 |url-status=dead |df= |language=en }}</ref>


==Mga dekada==
==Mga dekada==

Pagbabago noong 10:07, 17 Setyembre 2020

Milenyo: ika-2 milenyo
Mga siglo:
Mga dekada: dekada  1800 dekada 1810 dekada 1820 dekada 1830 dekada 1840
dekada 1850 dekada 1860 dekada 1870 dekada 1880 dekada 1890
Antoine-Jean Gros, Surrender of Madrid, 1808. pagpasok ni Napoleon sa kabisera ng Espanya noong Digmaang Peninsular, 1810.

Ang ika-19 (labinsiyam) na dantaon ay isang siglo na nagsimula noong Enero 1, 1801, at nagtapos noong Disyembre 31, 1900.

Nagkaroon ng malaking pagbabagong panlipunan ang ika-19 na siglo; binuwag ang pagkaalipin, at ang Una at Ikalawang Rebolusyong Industriyal (na sumasanib sa ika-18 at 20 mga siglo, sa ganoong pagkakaayos) na nagdulot sa malawakang urbanisasyon at mataas na antas ng produktibidad, kita at kaunlaran. Nabuwag ang Islamikong Imperyo ng pulbura at dinala ng imperyalismong Europa sa pamamayaning kolonyal ang karamihan ng Timog Asya, Timog-silangang Asya at halos lahat ng Aprika.

Pangkalahatang tanaw

Napoleon Bonaparte.

Unang lumabas ang elektroniks sa ika-19 na dantaon, kasama ang introduksyon ng electric relay noong 1835, ang telegrapiya at ang protokol nitong kodigong Morse noong 1837, ang unang pagtawag sa telepono noong 1876,[1] at ang unang gumaganang bombilya noong 1878.[2]

Isang panahon ang ika-19 na dantaon ng mabilis na siyentipikong pagtuklas at imbensyon, na may mahahalagang mga ginawa sa mga larangan ng matematika, pisika, kimika, biyolohiya, elektrisidad, metalurhiya na nagbigay daan sa mga pagsulong ng teknolohiya sa ika-20 dantaon.[3] Nagsimula ang Rebolusyon Industriyal sa Gran Britanya at kumalat sa lupalop ng Europa, Hilagang Amerika at Hapon.[4]

Mga dekada

Dekada 1800

Kaganapan

Kapanganakan

  • 1809: Pebrero 12 - Charles Darwin, tagapagsimula ng teoriya ng ebolusyon sa pamamagitan ng likas na pagpili (namatay 1882)

Dekada 1810

Kaganapan

Kapanganakan

  • 1811: Marso 20 - Napoleon II, pinagtatalunang Emperador ng Pransya na anak nina Emperador Napoleon I at Emperatris Marie Louise (namatay 1832)

Kamatayan

Dekada 1820

Kapanganakan

  • 1820: Enero 17 - Anne Brontë, isang Ingles na manunulat (namatay 1849)
  • 1820: Mayo 27 - Mathilde Bonaparte, isang Italyanong prinsesa (namatay 1904)

Kamatayan

Dekada 1830

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1840

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1850

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1860

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1870

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1880

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1890

Kaganapan

Kapanganakan

Kamatayan

Mga sanggunian

  1. "The First Telephone Call". www.americaslibrary.gov (sa Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-10-22. Nakuha noong 2015-10-25.
  2. "Dec. 18, 1878: Let There Be Light — Electric Light". WIRED (sa Ingles). 18 Disyembre 2009. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Oktubre 2016. Nakuha noong 4 Marso 2017.
  3. Encyclopædia Britannica's Great Inventions (sa Ingles). Encyclopædia Britannica.
  4. "The United States and the Industrial Revolution in the 19th Century" (sa Ingles). Americanhistory.about.com. 2012-09-18. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2012-07-23. Nakuha noong 2012-10-31.