Bay, Laguna: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Exec8 (usapan | ambag)
No edit summary
No edit summary
Linya 17: Linya 17:


Isa sa pinakamatandang bayan sa lalawigan ng Laguna ang Bay, at ang kauna-unahang kabisera ng lalawigan. Sakop ng orihinal na teritoryo nito ang [[Los Baños, Laguna|Los Baños]], at ang [[Calauan, Laguna|Calauan]]. Bago ito masakop ng mga Kastila, ang maliit na bayan na ito ay tinitirahan ng mga taong pinamumunuan ni [[Datu Gat Pangil]] at natatag noong mga [[1570]]. Sinasabing ang pangalang ''Bay'' ay nagmula sa tatlong anak na babae ng ni Datu Pangil. Pagtapos nilang binyagan, pinangalanan itong ''Maria Basilisa'', ''Maria Angela'', at ''Maria Elena''. Ang mga unang titik ng Basilisa, Angela, Elena ay kinuhat at pinagsama at nabuo ang salitang ''Bae''. Sa paglipas ng panahon, ang ''Bae'' ay naging ''Bay''.
Isa sa pinakamatandang bayan sa lalawigan ng Laguna ang Bay, at ang kauna-unahang kabisera ng lalawigan. Sakop ng orihinal na teritoryo nito ang [[Los Baños, Laguna|Los Baños]], at ang [[Calauan, Laguna|Calauan]]. Bago ito masakop ng mga Kastila, ang maliit na bayan na ito ay tinitirahan ng mga taong pinamumunuan ni [[Datu Gat Pangil]] at natatag noong mga [[1570]]. Sinasabing ang pangalang ''Bay'' ay nagmula sa tatlong anak na babae ng ni Datu Pangil. Pagtapos nilang binyagan, pinangalanan itong ''Maria Basilisa'', ''Maria Angela'', at ''Maria Elena''. Ang mga unang titik ng Basilisa, Angela, Elena ay kinuhat at pinagsama at nabuo ang salitang ''Bae''. Sa paglipas ng panahon, ang ''Bae'' ay naging ''Bay''.

= Etimolohiya =
Sa matandang wikang Tagalog ang pangalang Bay ay nagmula sa parehong mga ugat ng ponono bilang "'' baybay ''" (baybayin) at bilang "'' babae ''" (babae) at "'' [[babaylan]] ''" ( pari ng babae). Sa gayon ang pangalan ay maiisip alinman bilang isang sanggunian sa baybayin ng lawa, o sa isang dakilang ginang. Sa kaso ng huli, iminungkahi na ang dakilang ginang ay maaaring kapareho ng [[Maria Makiling]], dahil ang kanyang bundok ay nasa loob ng saklaw ng orihinal na teritoryo ng Bay. <ref>Odal-Devora, Grace P., "" Bae "o" Bai ": The Lady of the Lake", sa Alejandro, Reyndaldo Gamboa, Laguna de Bay: The Living Lake, Uniliever Philippines, 2002, {{ISBN|971-92272-1-4}}. < / ref> Ang isang mas kamakailang alamat ng pinagmulan ng Bay ay nagsasabi na ang pangalang "Bay" "ay nagmula sa tatlong anak na babae ni Datu Pangil. Matapos silang mabinyagan, pinangalanan silang Maria Basilisa, Maria Angela, at Maria Elena. Ang mga unang titik ng '' 'B' '' asilisa, '' 'A' '' ngela, '' 'E' '' lena ay pinagsama at binasa ang 'Bae' '. Sa paglipas ng isang panahon, naging "Bay" si "Bae". <nowiki><ref> Eugenio, Damiana (2002). Panitikang Folk ng Pilipinas: Ang Mga Alamat. Lungsod ng Quezon: University of the Philippines Press, 490. </nowiki>{{ISBN|971-542-357-4}}.</ref>

= Kasaysayan =


Tulad ng natitirang kapuluan, ang bayan ng Bay ay walang tala bago dumating ang mga Espanyol noong ika-18 siglo. Ang Bay ay umiiral na bago pa dumating ang mga Espanyol. Ang mga Intsik ay dapat na dumating sa mga bayan ng lakeshore upang makipagkalakalan noong ika-9 na siglo. Ang pinakamaagang ulat ng Bay ay lumitaw sa pananakop ng isla ng Luzon na inilathala noong <nowiki>''</nowiki> 'Abril 20, 1572' <nowiki>''</nowiki>. Inilarawan ang isang mahusay na lawa ng sariwang tubig, 12 liga ang lapad at napakalalim. Ang mga nayon sa paligid ng lawa ay mayroong humigit kumulang 25,000 mga naninirahan nang dumating si Kapitan Juan de Salcedo sa lugar.

Ang [[Bay]] ay isa sa mga pinakalumang bayan sa lalawigan ng Laguna, at ito ang unang kabisera ng lalawigan. Sakop ng orihinal na teritoryo nito ang mga lugar na kilala ngayon bilang [[Los Baños, Laguna| Los Baños]], [[Calauan, Laguna| Calauan]], [[Alaminos, Laguna| Alaminos]] at [[San Pablo, Laguna| San Pablo]] (bilang karagdagan sa kasalukuyang teritoryo nito). Binigkas ng mga Espanyol ang pangalan ng bayan na "Bah-ee" habang tinawag ito ng mga katutubo na "Bah-eh." <ref name="website">[http://www.laguna.gov.ph/ laguna.gov.ph <! - Pamagat na nabuong bot ->] {{webarchive|url=https: //web.archive.org/web/20141106160113/http: //www.laguna.gov.ph/|date=2014-11- 06}}</ref> Alinmang paraan, ang pagkakapareho sa baybay ay nagdulot ng maling kuru-kuro na ang bayan ay ipinangalan kay [[Laguna de Bay]]. <ref>Sheniak, David & Anita Feleo, "Rizal at Laguna: Sister ng Lakeside Mga Lalawigan (Coastal Towns ng Rizal at Metro Manila) ", sa Alejandro, Reyndaldo Gamboa, Laguna de Bay: The Living Lake, Uniliever Philippines, 2002, {{ISBN|971-92272-1-4}}.</ref> Instead , pinangalanan ng mga Espanyol ang lawa ayon sa sinaunang pamayanang Tagalog. <ref name="website" />

Ang "opisyal" na naitala na kasaysayan ng Bay, maaaring makuha mula sa Conquestas de las Islas Filipinas ni Gaspar de San Agustin noong 1963 at Fr. Ang katayuan ni Joaquin Martines de Zuniga ng mga Pulo ng Pilipinas noong 1800. Si Miguel Lopez de Legaspi, matapos maitatag ang lungsod ng Maynila noong Hunyo 24, 1571, ay nag-utos sa paggalugad at pagpapayapa sa mga nakapaligid na nayon at pamayanan. Pinangunahan ni Martin de Goiti ang isang contingent patungo sa Pampanga habang ang 22 na taong gulang na apo ni Juan de Salcedo Legaspi ay humantong sa isang contingent paakyat sa ilog Pasig patungo sa inter lands ng Laguna de Bay.

Kasama niya si Fr. Si Alonzo Alvarado, isang Agustinian na masigasig sa pag-convert ng mga katutubo. Mula sa Taytay at Kainta, ang Salcedo ay nagpatuloy sa Bay, Liliw, Nagcalan at Majayjay at sa iba pang mga bayan kung saan nasa taas si Fr. Ang pamamagitan ni Alvarado, ang mga katutubo ay payapang sumuko kasama si Fray Diego de Espinar at 60 kalalakihan. Sinundan niya ang masungit na daanan ng mabundok na nayon ng Sampaloc patungo sa Bicol Region upang maghanap ng ginto na nakita niya sa mga minahan ng ginto bukod sa Bicol River.

Noong 1571, Fr. Si Martin de Rada, ang superyor ng orden ng relihiyosong Agustinian na sumama sa paglalakbay sa Legaspi noong 1565, ay nagsimulang magtayo ng isang simbahan ng kawayan at nipa sa ilalim ng patronage ni Saint Augustine sa tabi ng lakeshore ng Bay (ie Aplaya, ngayon ay San Antonio). Siya ang naging unang kura paroko ng Bay. Noong Abril 30, 1578, Fr. Sinabi ni Joaquin de Zuniega sa pananaw ng Makasaysayang ang Pulo ng Pilipinas na ang Bay ay naayos bilang isang bayan at isang parokya kasama si Fray Juan Gallegos bilang kura paroko. Sa araw ding iyon, ang nayon ng Sampaloc (ngayon ay San Pablo) ay ginawang visita ng nayon ng gilid ng lawa kung saan pinaniniwalaan na gaganapin ang tribunal ng mga dumadalaw na Eklesyal na Bay ng. Sumulat pa si Fray Gaspar de San Agustin na noong 1586, inayos ng mga Ama ng Agustinian ang bisita sa isang kumbento kasama ang isang pari. Ang probinsyang Father Diego Alvarez upang hawakan ang pangangasiwa ng mga katutubong Kristiyano. Sa gayon ang Sampaloc na nakilala bilang San Pablo de los Montes, ay tumigil na maging bahagi ng Bay parish.

Ang makapangyarihang [[Gat Pangil]] ay si Datu ng umunlad na pamayanan noong 1571 nang lumapit ang 18-taong-gulang na Spanish Capitan [[Juan de Salcedo]] kasama ang mga misyonerong Augustinian na sina Alfonso de Alvarado at Diego Espinar upang kunin ang mga teritoryo para sa Espanya. Ito ay salcedo na kumuha ng pangalan ng bayan at pinangalanan ang lawa pagkatapos nito - Laguna de Bay (ang Lawa ng [bayan ng] Bay). Maya-maya, dumating ang mga Espanyol upang tawagan ang buong lalawigan na "'' La Provincia de la Laguna de Bay ''."

Noong 1581, ang San Antonio de Bay ay naging kabisera ng Lalawigan ng Laguna de Bay at nanatili hanggang 1688 nang ilipat ang kabisera sa [[Pagsanjan]].


==Mga Barangay==
==Mga Barangay==

Pagbabago noong 08:22, 5 Oktubre 2020

Bay

Bayan ng Bay
Mapa ng Laguna na nagpapakita ng lokasyon ng Bay.
Mapa ng Laguna na nagpapakita ng lokasyon ng Bay.
Map
Bay is located in Pilipinas
Bay
Bay
Lokasyon sa Pilipinas
Mga koordinado: 14°11′N 121°17′E / 14.18°N 121.28°E / 14.18; 121.28Mga koordinado: 14°11′N 121°17′E / 14.18°N 121.28°E / 14.18; 121.28
Bansa Pilipinas
RehiyonCalabarzon (Rehiyong IV-A)
LalawiganLaguna
DistritoPangalawang Distrito ng Laguna
Mga barangay15 (alamin)
Pamahalaan
 • Manghalalal42,516 botante (2022)
Lawak
[1]
 • Kabuuan42.66 km2 (16.47 milya kuwadrado)
Populasyon
 (Senso ng 2020)
 • Kabuuan67,182
 • Kapal1,600/km2 (4,100/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
17,848
Ekonomiya
 • Kaurian ng kitaika-2 klase ng kita ng bayan
 • Antas ng kahirapan2.19% (2018)[2]
 • Kita₱219,763,026.25 (2020)
 • Aset₱524,844,582.99 (2020)
 • Pananagutan₱123,674,880.03 (2020)
 • Paggasta₱169,361,199.37 (2020)
Kodigong Pangsulat
4033
PSGC
043402000
Kodigong pantawag49
Uri ng klimaTropikal na monsoon na klima
Mga wikawikang Filipino

Ang Bay (pagbigkas: ba•é) ay Ika-3 klaseng at kinukunsedira ding ika-2 klase bayan sa lalawigan ng Laguna, Pilipinas. Ayon sa senso ng 2020, ito ay may populasyon na 67,182 sa may 17,848 na kabahayan.

Isa sa pinakamatandang bayan sa lalawigan ng Laguna ang Bay, at ang kauna-unahang kabisera ng lalawigan. Sakop ng orihinal na teritoryo nito ang Los Baños, at ang Calauan. Bago ito masakop ng mga Kastila, ang maliit na bayan na ito ay tinitirahan ng mga taong pinamumunuan ni Datu Gat Pangil at natatag noong mga 1570. Sinasabing ang pangalang Bay ay nagmula sa tatlong anak na babae ng ni Datu Pangil. Pagtapos nilang binyagan, pinangalanan itong Maria Basilisa, Maria Angela, at Maria Elena. Ang mga unang titik ng Basilisa, Angela, Elena ay kinuhat at pinagsama at nabuo ang salitang Bae. Sa paglipas ng panahon, ang Bae ay naging Bay.

Etimolohiya

Sa matandang wikang Tagalog ang pangalang Bay ay nagmula sa parehong mga ugat ng ponono bilang " baybay " (baybayin) at bilang " babae " (babae) at " babaylan " ( pari ng babae). Sa gayon ang pangalan ay maiisip alinman bilang isang sanggunian sa baybayin ng lawa, o sa isang dakilang ginang. Sa kaso ng huli, iminungkahi na ang dakilang ginang ay maaaring kapareho ng Maria Makiling, dahil ang kanyang bundok ay nasa loob ng saklaw ng orihinal na teritoryo ng Bay. [3]

Kasaysayan

Tulad ng natitirang kapuluan, ang bayan ng Bay ay walang tala bago dumating ang mga Espanyol noong ika-18 siglo. Ang Bay ay umiiral na bago pa dumating ang mga Espanyol. Ang mga Intsik ay dapat na dumating sa mga bayan ng lakeshore upang makipagkalakalan noong ika-9 na siglo. Ang pinakamaagang ulat ng Bay ay lumitaw sa pananakop ng isla ng Luzon na inilathala noong '' 'Abril 20, 1572' ''. Inilarawan ang isang mahusay na lawa ng sariwang tubig, 12 liga ang lapad at napakalalim. Ang mga nayon sa paligid ng lawa ay mayroong humigit kumulang 25,000 mga naninirahan nang dumating si Kapitan Juan de Salcedo sa lugar.

Ang Bay ay isa sa mga pinakalumang bayan sa lalawigan ng Laguna, at ito ang unang kabisera ng lalawigan. Sakop ng orihinal na teritoryo nito ang mga lugar na kilala ngayon bilang Los Baños, Calauan, Alaminos at San Pablo (bilang karagdagan sa kasalukuyang teritoryo nito). Binigkas ng mga Espanyol ang pangalan ng bayan na "Bah-ee" habang tinawag ito ng mga katutubo na "Bah-eh." [4] Alinmang paraan, ang pagkakapareho sa baybay ay nagdulot ng maling kuru-kuro na ang bayan ay ipinangalan kay Laguna de Bay. [5] Instead , pinangalanan ng mga Espanyol ang lawa ayon sa sinaunang pamayanang Tagalog. [4]

Ang "opisyal" na naitala na kasaysayan ng Bay, maaaring makuha mula sa Conquestas de las Islas Filipinas ni Gaspar de San Agustin noong 1963 at Fr. Ang katayuan ni Joaquin Martines de Zuniga ng mga Pulo ng Pilipinas noong 1800. Si Miguel Lopez de Legaspi, matapos maitatag ang lungsod ng Maynila noong Hunyo 24, 1571, ay nag-utos sa paggalugad at pagpapayapa sa mga nakapaligid na nayon at pamayanan. Pinangunahan ni Martin de Goiti ang isang contingent patungo sa Pampanga habang ang 22 na taong gulang na apo ni Juan de Salcedo Legaspi ay humantong sa isang contingent paakyat sa ilog Pasig patungo sa inter lands ng Laguna de Bay.

Kasama niya si Fr. Si Alonzo Alvarado, isang Agustinian na masigasig sa pag-convert ng mga katutubo. Mula sa Taytay at Kainta, ang Salcedo ay nagpatuloy sa Bay, Liliw, Nagcalan at Majayjay at sa iba pang mga bayan kung saan nasa taas si Fr. Ang pamamagitan ni Alvarado, ang mga katutubo ay payapang sumuko kasama si Fray Diego de Espinar at 60 kalalakihan. Sinundan niya ang masungit na daanan ng mabundok na nayon ng Sampaloc patungo sa Bicol Region upang maghanap ng ginto na nakita niya sa mga minahan ng ginto bukod sa Bicol River.

Noong 1571, Fr. Si Martin de Rada, ang superyor ng orden ng relihiyosong Agustinian na sumama sa paglalakbay sa Legaspi noong 1565, ay nagsimulang magtayo ng isang simbahan ng kawayan at nipa sa ilalim ng patronage ni Saint Augustine sa tabi ng lakeshore ng Bay (ie Aplaya, ngayon ay San Antonio). Siya ang naging unang kura paroko ng Bay. Noong Abril 30, 1578, Fr. Sinabi ni Joaquin de Zuniega sa pananaw ng Makasaysayang ang Pulo ng Pilipinas na ang Bay ay naayos bilang isang bayan at isang parokya kasama si Fray Juan Gallegos bilang kura paroko. Sa araw ding iyon, ang nayon ng Sampaloc (ngayon ay San Pablo) ay ginawang visita ng nayon ng gilid ng lawa kung saan pinaniniwalaan na gaganapin ang tribunal ng mga dumadalaw na Eklesyal na Bay ng. Sumulat pa si Fray Gaspar de San Agustin na noong 1586, inayos ng mga Ama ng Agustinian ang bisita sa isang kumbento kasama ang isang pari. Ang probinsyang Father Diego Alvarez upang hawakan ang pangangasiwa ng mga katutubong Kristiyano. Sa gayon ang Sampaloc na nakilala bilang San Pablo de los Montes, ay tumigil na maging bahagi ng Bay parish.

Ang makapangyarihang Gat Pangil ay si Datu ng umunlad na pamayanan noong 1571 nang lumapit ang 18-taong-gulang na Spanish Capitan Juan de Salcedo kasama ang mga misyonerong Augustinian na sina Alfonso de Alvarado at Diego Espinar upang kunin ang mga teritoryo para sa Espanya. Ito ay salcedo na kumuha ng pangalan ng bayan at pinangalanan ang lawa pagkatapos nito - Laguna de Bay (ang Lawa ng [bayan ng] Bay). Maya-maya, dumating ang mga Espanyol upang tawagan ang buong lalawigan na " La Provincia de la Laguna de Bay ."

Noong 1581, ang San Antonio de Bay ay naging kabisera ng Lalawigan ng Laguna de Bay at nanatili hanggang 1688 nang ilipat ang kabisera sa Pagsanjan.

Mga Barangay

Ang bayan ng Bay ay nahahati sa 15 nabarangay.

  • Bitin
  • Calo
  • Dila
  • Maitim
  • Masaya
  • Paciano Rizal
  • Puypuy
  • San Antonio
  • San Isidro
  • Santa Cruz
  • Santo Domingo
  • Tagumpay
  • Tranca
  • San Agustin (Pob.)
  • San Nicolas (Pob.)

Kasaysayan ng mga Barangay

Bitin

Dito makikita sa barangay na ito ang pinakamalaking Geothernal energy ng laguna sinasabing binase ang pangalan nitong bitin sa salitang bituin base sa tala ng pambansang arkibo

Calo

Ang pangalan nitong Calo ay base sa ibong kalaw na namumugad sa mga puno ng barangay Calo, madame kalaw noon ng panahon pa ng kastila. pero ngayon makikita naglang ang rebulto ng malaking ibong kalaw.

Dila

Ang Pangalan nitong "Dila" ay base sa dila (tongue)dahil ito ang pinaka dulong bahagi ng bae sa silangan. Dito rin matatagpuan ang Simbahan ng Bay.

Hanggan

Base ang pangalan nito sa salitang tagalog na hangganan ito kasi ang hangganang barangay papuntang Calauan, Laguna.

Puypuy

Ang kasaysayan ng puypuy noong panahon pa ng kastila sinasabing may bumagsak na bulalakaw dito at habang nagtatanong ang mga kastilang sundalo kong anu yun "apoy-apoy" ang nasabi ng mga aliping pilipino sa mga kastila at tinawag naman itong Puypuy ng mga kastila.

Demograpiko

Senso ng populasyon ng
Bay
TaonPop.±% p.a.
1903 2,577—    
1918 3,973+2.93%
1939 6,703+2.52%
1948 7,395+1.10%
1960 11,416+3.68%
1970 16,881+3.98%
1975 19,363+2.79%
1980 22,960+3.47%
1990 32,535+3.55%
1995 37,563+2.73%
2000 43,762+3.33%
2007 50,756+2.07%
2010 55,698+3.44%
2015 62,143+2.11%
2020 67,182+1.54%
Sanggunian: PSA[6][7][8][9]


Mga sanggunian

  1. "Province: Laguna". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
  2. "PSA Releases the 2018 Municipal and City Level Poverty Estimates". Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas. 15 Disyembre 2021. Nakuha noong 22 Enero 2022.
  3. Odal-Devora, Grace P., "" Bae "o" Bai ": The Lady of the Lake", sa Alejandro, Reyndaldo Gamboa, Laguna de Bay: The Living Lake, Uniliever Philippines, 2002, ISBN 971-92272-1-4. < / ref> Ang isang mas kamakailang alamat ng pinagmulan ng Bay ay nagsasabi na ang pangalang "Bay" "ay nagmula sa tatlong anak na babae ni Datu Pangil. Matapos silang mabinyagan, pinangalanan silang Maria Basilisa, Maria Angela, at Maria Elena. Ang mga unang titik ng 'B' asilisa, 'A' ngela, 'E' lena ay pinagsama at binasa ang 'Bae' '. Sa paglipas ng isang panahon, naging "Bay" si "Bae". <ref> Eugenio, Damiana (2002). Panitikang Folk ng Pilipinas: Ang Mga Alamat. Lungsod ng Quezon: University of the Philippines Press, 490. ISBN 971-542-357-4.
  4. 4.0 4.1 laguna.gov.ph <! - Pamagat na nabuong bot -> Kamalian ng lua na sa Module:Webarchive na nasa linyang 342: attempt to concatenate field 'host' (a nil value)
  5. Sheniak, David & Anita Feleo, "Rizal at Laguna: Sister ng Lakeside Mga Lalawigan (Coastal Towns ng Rizal at Metro Manila) ", sa Alejandro, Reyndaldo Gamboa, Laguna de Bay: The Living Lake, Uniliever Philippines, 2002, ISBN 971-92272-1-4.
  6. Census of Population (2015). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. PSA. Nakuha noong 20 Hunyo 2016.
  7. Census of Population and Housing (2010). "Region IV-A (Calabarzon)". Total Population by Province, City, Municipality and Barangay. NSO. Nakuha noong 29 Hunyo 2016.
  8. Censuses of Population (1903–2007). "Region IV-A (Calabarzon)". Table 1. Population Enumerated in Various Censuses by Province/Highly Urbanized City: 1903 to 2007. NSO.{{cite ensiklopedya}}: CS1 maint: url-status (link)
  9. "Province of Laguna". Municipality Population Data. Local Water Utilities Administration Research Division. Nakuha noong Disyembre 17, 2016.

Mga Kawing Panlabas