Bato (heolohiya)

Tungkol sa literal na bato ang artikulo na ito. Para sa senador at hepe ng kapulisan, tingnan ang Ronald dela Rosa. Para sa parte ng katawan ng tao, tingnan ang Bato (anatomiya). Para sa ibang mga gamit, tingnan ang Bato (paglilinaw).

Itinatampok ng Grand Canyon sa Amerika ang mga hiwa sa patong ng mga batong sedimentaryo (latak).

Ang bato (Ingles: rock o stone) ay isang masang buo (solid mass) na nabubuo nang natural, o di kaya'y isang pinagsama-samang mineral o malamineral (mineraloid). Kinakategorya ang mga ito ayon sa mineral na meron sila, ang kanilang komposisyong kemikal at kung paano ang mga itong nabuo. Karaniwang kinakategorya ang mga bato sa tatlo: ang batong ignea o pinalamig (igneous rocks), batong metamorpiko o nagbago (metamorphic rocks), at mga batong sedimentaryo o latak (sedimentary rocks).

Nabubuo ang mga batong ignea kapag lumamig ang magma sa balat ng Daigdig, o di kaya kung lumamig ang lava sa kalupaan o sa ilalim ng dagat. Nabubuo naman ang mga batong metamorpiko kapag nabibigyan ang ibang mga bato ng matinding presyur at temperaturang nagiging dahilan ng kanilang pagbago - tulad kapag nagbanggaan ang mga platong kontinental sa isa't isa. Samantala, nabubuo naman ang mga batong sedimentaryo sa prosesong diagenesis (pagbabago sa paglipas ng panahon) o di kaya;y sa litipikasyon (pagiging mga batong buo) ng mga latak, na nabubuo naman dahil sa meteorisasyon (weathering), paglipat, o deposisyon (pagsama sa kalupaan).

Ang maagham na pag-aaral sa mga bato ay tinatawag na petrolohiya o agbato, isa sa mga pangunahing sangay ng heolohiya.

Pagpapangkat

Binubuo ang mga bato ng mineral, mga solidong nahahalo (homogeneous solids) na nabubuo mula sa isang kompuwestong kemikal at maayos na nakaayos. Nagsasama ang mga aridong mineral (aggregate mineral) na bumubuo sa bato dahil sa pagkapit kemikal (chemical bond). Ang kasaganahan at uri ng mga mineral sa isang bato ay base sa kung papaano ito nabuo.

Naglalaman ang karamihan ng mga bato ng mga silikatong mineral (silicate minerals), mga kompuwestong naglalaman ng mga tetrahedrang oksihenong silikon (silicon oxide tetrahedra) sa redes (lattice) ng kristal nila. Tinatayang ganito ang laman ng 95% ng balat ng mundo at sangkatlo (one-third) ng lahat ng mga natukoy na uri ng mineral. Malaki ang pakinabang ng proporsyon ng silika sa bato at mineral para sa pagpapangalan at pagtukoy sa katangian ng mga ito.

Ang lathalaing ito ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.