Ika-19 na dantaon: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
mNo edit summary
Linya 179: Linya 179:
File:Daniel Huntington - Rutherford Birchard Hayes - Google Art Project.jpg|[[Rutherford B. Hayes]]
File:Daniel Huntington - Rutherford Birchard Hayes - Google Art Project.jpg|[[Rutherford B. Hayes]]
File:PH nhi graciano lopez jaena.jpg|[[Graciano Lopez Jaena]]
File:PH nhi graciano lopez jaena.jpg|[[Graciano Lopez Jaena]]
File:MHDelPilarPLARIDEL.jpg|[[Marcelo H. del Pilar]]
File:M.H.delPilaryGatmaitan.jpg|[[Marcelo H. del Pilar]]
File:Andrés Bonifacio (Mga Dakilang Pilipino, by José N. Sevilla).jpg|[[Andres Bonifacio]]
File:Andrés Bonifacio (Mga Dakilang Pilipino, by José N. Sevilla).jpg|[[Andres Bonifacio]]
File:PH nhi emilio jacinto.jpg|[[Emilio Jacinto]]
File:PH nhi emilio jacinto.jpg|[[Emilio Jacinto]]

Pagbabago noong 07:19, 1 Hulyo 2021

Milenyo: ika-2 milenyo
Mga siglo:
Mga dekada: dekada  1800 dekada 1810 dekada 1820 dekada 1830 dekada 1840
dekada 1850 dekada 1860 dekada 1870 dekada 1880 dekada 1890
Antoine-Jean Gros, Surrender of Madrid, 1808. pagpasok ni Napoleon sa kabisera ng Espanya noong Digmaang Peninsular, 1810.

Ang ika-19 (labinsiyam) na dantaon (taon: AD 1801 – 1900),ay isang siglo na nagsimula noong Enero 1, 1801, at nagtapos noong Disyembre 31, 1900.

Nagkaroon ng malaking pagbabagong panlipunan ang ika-19 na siglo; binuwag ang pagkaalipin, at ang Una at Ikalawang Rebolusyong Industriyal (na sumasanib sa ika-18 at 20 mga siglo, sa ganoong pagkakaayos) na nagdulot sa malawakang urbanisasyon at mataas na antas ng produktibidad, kita at kaunlaran. Nabuwag ang Islamikong Imperyo ng pulbura at dinala ng imperyalismong Europa sa pamamayaning kolonyal ang karamihan ng Timog Asya, Timog-silangang Asya at halos lahat ng Aprika.

Pangkalahatang tanaw

Napoleon Bonaparte.

Unang lumabas ang elektroniks sa ika-19 na dantaon, kasama ang introduksyon ng electric relay noong 1835, ang telegrapiya at ang protokol nitong kodigong Morse noong 1837, ang unang pagtawag sa telepono noong 1876,[1] at ang unang gumaganang bombilya noong 1878.[2]

Isang panahon ang ika-19 na dantaon ng mabilis na siyentipikong pagtuklas at imbensyon, na may mahahalagang mga ginawa sa mga larangan ng matematika, pisika, kimika, biyolohiya, elektrisidad, metalurhiya na nagbigay daan sa mga pagsulong ng teknolohiya sa ika-20 dantaon.[3] Nagsimula ang Rebolusyong Industriyal sa Gran Britanya at kumalat sa lupalop ng Europa, Hilagang Amerika at Hapon.[4]

Mga dekada

Dekada 1800[A]

Kaganapan

Kapanganakan

  • 1809: Pebrero 12 - Charles Darwin, tagapagsimula ng teoriya ng ebolusyon sa pamamagitan ng likas na pagpili (namatay 1882)

Dekada 1810

Kaganapan

Kapanganakan

  • 1811: Marso 20 - Napoleon II, pinagtatalunang Emperador ng Pransya na anak nina Emperador Napoleon I at Emperatris Marie Louise (namatay 1832)

Kamatayan

Dekada 1820

Kapanganakan

  • 1820: Enero 17 - Anne Brontë, isang Ingles na manunulat (namatay 1849)
  • 1820: Mayo 27 - Mathilde Bonaparte, isang Italyanong prinsesa (namatay 1904)

Kamatayan

Dekada 1830

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1840

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1850

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1860

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1870

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1880

Kapanganakan

Kamatayan

Dekada 1890

Kaganapan

Kapanganakan

Kamatayan

Taon

1900

  • Setyembre 13Digmaang Pilipino–Amerikano – Labanan sa Pulang Lupa: nilabanan ng mga Pilipino ang isang partido ng mga sundalong Amerikano.
  • Setyembre 17 – Digmaang Pilipino–Amerikano – Labanan sa Mabitac: tinalo ng mga Pilipino sa ilalim ni Juan Cailles ang mga Amerikano, sa ilalim ni Kolonel Benjamin F. Cheatham.

Mga pananda

  1. Maliban sa 1800

Mga sanggunian

  1. "The First Telephone Call". www.americaslibrary.gov (sa Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 2015-10-22. Nakuha noong 2015-10-25.
  2. "Dec. 18, 1878: Let There Be Light — Electric Light". WIRED (sa Ingles). 18 Disyembre 2009. Inarkibo mula sa orihinal noong 21 Oktubre 2016. Nakuha noong 4 Marso 2017.
  3. Encyclopædia Britannica's Great Inventions (sa Ingles). Encyclopædia Britannica.
  4. "The United States and the Industrial Revolution in the 19th Century" (sa Ingles). Americanhistory.about.com. 2012-09-18. Inarkibo mula sa ang orihinal noong 2012-07-23. Nakuha noong 2012-10-31.