Shilling ng Uganda

Shilling ng Uganda
Shilingi ya Uganda (sa Swahili)
Talaksan:500ugandanshillings.png baryang 500-shilling
Kodigo sa ISO 4217	UGX
Bangko sentral	Bangko ng Uganda
Website	Padron:Website
User(s)	Uganda
Pagtaas	4.7%
Pinagmulan	The World Factbook, 2014 est.
Sagisag	USh
Perang barya
Pagkalahatang ginagamit	50, 100, 200, 500, 1,000 shilling
Bihirang ginagamit	1, 2, 5, 10 shilling
Perang papel	1,000, 2,000, 5,000, 10,000, 20,000, 50,000 shilling

Ang shilling ng Uganda (tanda: USh; kodigo: UGX) ay isang pananalapi ng Uganda. Hanggang noong 2013, ito ay hinati sa 100 sentimos hanggang mawala na ito ng halaga.

Kasaysayan

Ipinakilala ang unang shilling ng Uganda noong 1966 na pamalit sa isang pananalapi na shilling ng Silangang Aprika sa parehong halaga. Dahil sa mataas na paglobo sa pananalaping iyon, ipinakilala noong 1987 ang pangalawang shilling ng Uganda (UGX).

Kadalasang matatag na pananalapi ang shilling at ginagamit bilang halos pangkalahatang transaksyon sa Uganda, na napakabisa sa palitan ng pananalaping banyaga na may mababang bilang ng bansang nagpapalit nito. Ginagamit ding pambayad ang dolyar ng Estados Unidos, pati na rin ang pound sterling at euro.

Binaba ang porsyento ng polisiya sa 22% noong ika-1 ng Pebrero 2012 pagkatapos bumaba ang paglobo nito sa 3 magkasunod na buwan.

Barya

Unang shilling

Ipinakilala ang unang serye ng barya para sa Uganda noong 1966 na may denominasyon na 5, 10, 20, 50 sentimo, 1 at 2 shilling. Gawa sa bronse ang mga baryang 5-, 10-, at 20-sentimong barya, at gawa naman sa tanso-nikel ang mga matataas na denominasyon. Inisyu lamang noong taong iyon ang baryang 2-silling. Inisyu naman noong 1976 ang baryang 5-shilling sa sirkulasyon, ngunit tinanggal ito sa sirkulasyon at bihira nang hanapin. Pinalitan naman sa bakal na tubog sa tanso ang mga baryang 5-, at 10-sentimos, at bakal na tubog sa tanso-nikel naman ang mga baryang 50-sentimo at 1-shilling.

Unang serye ng barya ng shilling ng Uganda
Larawan	Halaga	Komposisyon	Diyametro	Timbang	Kapal	Gilid	Inisyu
	5 sentimo	tanso	20 mm	3.21 g	1.38 mm	Makinis	1966-1975
	5 sentimo	bakal na tubog sa tanso	20 mm	3.21 g	1.2 mm	Makinis	1976
	10 sentimo	tanso	25 mm	5 g	1.5 mm	Makinis	1966-1975
	10 sentimo	bakal na tubog sa tanso	25 mm	4.5 g	1.5 mm	Makinis	1976
	20 sentimo	tanso	28 mm	9.76 g	2.07 mm	Makinis	1966-1974
	50 sentimo	tanso-nikel	22 mm	4.60 g	1.5 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1966-1974
	50 sentimo	bakal na tubog sa tanso-nikel	22 mm	4 g	1.5 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1976
	1 shilling	tanso-nikel	25.5 mm	6.50 g	1.5 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1966-1975
	1 shilling	bakal na tubog sa tanso-nikel	25.5 mm	6.50 g	1.5 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1976
	2 shilling	tanso-nikel	30 mm	11.7 g	1.5 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1976
	5 shilling	tanso-nikel	30 mm (pitumsulok)	13.5 g	2 mm	Makinis	1976

Ikalawang shilling

Ipinakilala noong 1987 ang mga baryang gawa sa bakal na tubog sa tanso na 1- at 2-shilling at gawa sa hindi kinakalawang na bakal na 5- at 10-shilling. Hugis labindalawansulok ang mga baryang 1- at 2-shilling, samantala hugis pitunsulok naman ang mga baryang 5- at 10-shilling. Ipinakilala noong 1998 ang mga baryang 50, 100, 200, at 500 shilling. Kasalukuyang nasa sirkulasyon ang mga baryang 1, 2, 5, 10, 50, 100, 200, 500, at 1,000 shilling, subalit ang mga baryang mababa sa 50 shilling ay hindi na halos ginagamit bilang pambayad dahil sa mababang halaga ng mga baryang iyon.

Barya ng ikalawang shilling ng Uganda
Larawan	Halaga	Komposisyon	Diyametro	Timbang	Kapal	Gilid	Inisyu
Talaksan:1ugandanshilling.png	1 shilling	bakal na tubog sa tanso	19.5 mm (12-sulok)	4.30 g	2.05 mm	Makinis	1987
Talaksan:2ugandanshillings.png	2 shilling	bakal na tubog sa tanso	24 mm (12-sulok)	8 g	2.45 mm	Makinis	1987
Talaksan:5ugandanshillings.png	5 shilling	hindi kinakalawang na bakal	22 mm (7-sulok)	3.5 g	1.2 mm	Makinis	1987
Talaksan:10ugandanshillings.png	10 shilling	hindi kinakalawang na bakal	26 mm (7-sulok)	5.7 g	1.3 mm	Makinis	1987
Talaksan:50ugandanshillings.png	50 shilling	bakal na tubog sa nikel	21 mm	3.9 g	1.8 mm	Makinis	1998-2015
Talaksan:100ugandanshillings.png	100 shilling	tanso-nikel	27 mm	7 g	1.73 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1998-2008
Talaksan:100ugandanshillings(non-magnetic).png	100 shilling	bakal na tubog sa nikel	27 mm	6.6 g	1.73 mm	Mala-tinubuan ng tambo	2007-2019
Talaksan:200ugandanshillings.png	200 shilling	tanso-nikel	25 mm	8.5 g	2.05 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1998-2003
Talaksan:200ugandanshillings(non-magnetic).png	200 shilling	bakal na tubog sa nikel	25 mm	7.25 g	2.05 mm	Mala-tinubuan ng tambo	2007-2019
Talaksan:500ugandanshillings.png	500 shilling	Aluminyo-tanso	23.5 mm	9 g	2.9 mm	Mala-tinubuan ng tambo	1998-2019
Talaksan:1000sh.png	1000 shilling	Gitna: nikel na tubog sa nikel-tanso Argola: nikel-tanso	27 mm	10.25 g	3 mm	Mala-tinubuan ng tambo, na may nakaletrang BOU 1000 nang pitong ulit sa gitna ng gilid nito	2012

Salaping papel

Unang shilling

Ipinakilala ng Bangko ng Uganda noong 1966 ang mga salaping papel na 5, 10, 20, at 100 shilling. Ipinakilala naman noong 1973 ang salaping papel na 50-shilling, na sinundan noong 1983 sa mga salaping papel na 500 at 1,000 shilling, at 5,000 shilling naman noong 1985.

Pangalawang shilling

Ipinakilala noong 1987 sa panibagong pananalapi sa mga salaping papel na 5, 10, 20, 50, 100, at 200 shilling. Ipinakilala naman noong 1991 ang mga salaping papel na limandaan- at isanglibong-shiling, na sinundan noong 1993 ang salaping papel na limang libong shilling, sampung libong shilling naman noong 1995, dalawampung libong shilling noong 1999, limampung libong shilling noong 2003, at dalawang libong shilling noong 2010. Nasa kasalukuyang sirkulasyon ang mga salaping papel na 1,000, 2,000, 5,000, 10,000, 20,000, at 50,000 shilling. Ikinunsindera ng Bangko ng Uganda noong 2005 na papalitan ba ang salaping papel na 1,000 shilling sa barya nito. Ginagamit sa pang-araw-araw na paggamit ang mga mababang denominasyong salaping papel, na nagiging marumi at ang ilan dito ay masisira na.

Inilabas ng Bangko ng Uganda noong ika-17 ng Mayo 2010 ang panibagong pamilya ng salaping papel na mayroong tampok na higit na marikit na makikita ang yamang-kasaysayan, kalikasan, at kultura ng Uganda. Inilagay din ang pinahusay na tampok-panseguridad. Makikita ang limang larawan sa lahat ng anim na denominasyon: disenyo ng banig ng Uganda, paggawa ng basket sa Uganda, ang mapa ng Uganda (kumpleto dahil mayroong linya ng ekwador), ang Monumento ng Kalayaan, at ang katawan ng lalaki na nakasuot ng bandanang Karimojong. Winika ni Emmanuel Tumusiime Mutebile, ang tagapangasiwa noon ng Bangko ng Uganda noong inilabas pa ang bagong serye ng salaping papel na: hindi nangangahulugang pagbabago sa pananalapi o politika ang kasalukuyang salaping papel na nasa sirkulasyon ngayon. Winika rin niya na ang pagbabago sa disenyo ng salaping papel ay nakikisabay sa pandaigdigang pagsasanay upang hindi makopya ng mga mapagbalatkayo. Uganda rin ang unang bansa sa Aprika na gumamit ng tampok-panseguridad sa salaping papel na SPARK na ginamit sa regular na serye ng salaping papel. Isang optikal na tampok-panseguridad ang SPARK na kilala sa mga bangko sentral sa daigdig at ito ay ginagamit sa mga salaping papel upang hindi makopya ng mga mapagbalatkayo.