Tayutay: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Linya 26: Linya 26:
*'''Sinekdoke''' o '''pagpapalit-saklaw<ref name=":0" />''' - isang bagay, konsepto kaisipan, isang bahagi ng kabuuan ang binabanggit.
*'''Sinekdoke''' o '''pagpapalit-saklaw<ref name=":0" />''' - isang bagay, konsepto kaisipan, isang bahagi ng kabuuan ang binabanggit.
*'''Paglilipat-[[wika]]''' - tulad ng pagbibigay-katauhan na pinasasabagay ang mga katangiang pantao, na ginagamit ang pang-uri.
*'''Paglilipat-[[wika]]''' - tulad ng pagbibigay-katauhan na pinasasabagay ang mga katangiang pantao, na ginagamit ang pang-uri.
*'''Balintuna<ref name=":1" />''' o '''parikala''' - isang uri ng ironya na hindi ipinapahiwatig ang nais sabihin sa huli.
*'''Balintuna<ref name=":1" />''' o '''parikala''' o '''ironya''' - isang pahayag na kabaligtaran ang nais sabihin o iparating.
*'''Pasukdol''' - pataas na paghahanay ng mga salita o kaisipan ayon sa kahalagahan nito mula sa pinakamababa patungo sa pinakamataas na antas. Tinatawag itong ''climax'' sa Ingles.
*'''Pasukdol''' - pataas na paghahanay ng mga salita o kaisipan ayon sa kahalagahan nito mula sa pinakamababa patungo sa pinakamataas na antas. Tinatawag itong ''climax'' sa Ingles.
*'''Pagtanggi''' o '''litotes''' o '''padili''' - gumagamit ng katagang "hindi" na nagbabadya ng pagsalungat o di-pagsang-ayon. Ito'y may himig na pagkukunwari, isang kabaligtaran ng ibig sabihin.
*'''Pagtanggi''' o '''litotes''' o '''padili''' - gumagamit ng katagang "hindi" na nagbabadya ng pagsalungat o di-pagsang-ayon. Ito'y may himig na pagkukunwari, isang kabaligtaran ng ibig sabihin.

Pagbabago noong 05:05, 11 Enero 2022

Ang tayutay ay salita o isang pahayag na ginagamit upang bigyan diin ang isang kaisipan o damdamin. Sinasadya ng pagpapayahag na gumamit ng talinghaga[1] o di-karaniwang salita upang bigyan diin ang saloobin ng naghahayag. Gumagamit din ito ng mga di-literal na pananalita upang maging mabisa ang ibig sabihin ng pahayag.[1]

Ang matalinhagang wika ay wika na gumagamit ng tayutay.[2] Tinatawag din ang tayutay bilang patalinghagang pahayag.[3]

Mga uri ng tayutay

  • Simili o pagtutulad[4] - di tiyak na paghahambing ng dalawang magkaibang bagay. Ginagamitan ito ng mga salitang: tulad ng, paris ng, kawangis ng, tila, sing-, sim-, magkasing-, magkasim-, at iba pa. Ito ay tinatawag na simile sa Ingles.
    • Halimbawa: Bigla na lamang siyang nawala tulad ng isang ninja.
  • Metapora o pagwawangis[4] - tiyak na paghahambing ngunit hindi na ginagamitan ng pangatnig. Nagpapahayag ito ng paghahambing na nakalapat sa mga pangalan, gawain, tawag o katangian ng bagay na inihahambing. Ito ay tinatawag na metaphor sa Ingles.
    • Halimbawa: Isang halimaw ang nag-abuso sa iyo.
  • Personipikasyon o pagbibigay-katauhan[1] o pagsasatao - ginagamit ito upang bigyang-buhay, pagtaglayin ng mga katangiang pantao - talino, gawi, kilos ang mga bagay na walang buhay sa pamamagitan ng mga pananalitang nagsasaad ng kilos tulad ng pandiwa, pandiwari, at pangngalang-diwa. Personification ito sa Ingles.
    • Halimbawa: Nilamon ng daluyong ang mga kabahayan.
  • Apostrope o pagtawag o panawagan - isang pakiusap sa isang bagay na tila ito ay isang tao.
  • Pag-uulit
    • Aliterasyon o paripantig - ang unang titik o unang pantig ay pare-pareho.
    • Anapora o paimuna - pag-uulit ng isang salitang nasa unahan ng isang pahayag o ng isang sugnay.
    • Anadiplosis o paugnay - inuulit ang huling salita ng katatapos lamang na pangungusap, at ginagamit ito bilang panimula ng susunod na pangungusap.
    • Epipora o padulo - pag-uulit naman ito ng isang salita sa hulihan ng sunud-sunod na taludtod.
    • Antimetabole o empanodos o pabalik na pag-uulit - gumagamit ng pagbabaliktad ng pagkakaayos ng salita sa isang kataga o parirala, at paggamit ng binaliktad na porma upang ipakita ang kasalungatan.
      • Halimbawa: Isa para sa lahat, lahat para sa isa.
    • Katapora - paggamit ng isang salita na kadalasang panghalip na tumutukoy sa isang salita o parirala na binanggit sa hulihan.
  • Pagmamalabis o hayperbole o pasawig - ito ay lagpas-lagpasang pagpapasidhi ng kalabisan o kakulangan ng isang tao, bagay, pangyayari, kaisipan, damdamin at iba pang katangian, kalagayan o katayuan.
  • Panghihimig o onomatopeya - ito ang paggamit ng mga salitang kung ano ang tunog ay siyang kahulugan. Onomatopeia ito sa Ingles.
  • Sarkasmo o pag-uyam o pauroy - isang uri ng ironya o balintuna na ipinapahiwatig ang nais iparating sa huli. Madalas itong nakakasakit ng damdamin.
  • Sinekdoke o pagpapalit-saklaw[1] - isang bagay, konsepto kaisipan, isang bahagi ng kabuuan ang binabanggit.
  • Paglilipat-wika - tulad ng pagbibigay-katauhan na pinasasabagay ang mga katangiang pantao, na ginagamit ang pang-uri.
  • Balintuna[4] o parikala o ironya - isang pahayag na kabaligtaran ang nais sabihin o iparating.
  • Pasukdol - pataas na paghahanay ng mga salita o kaisipan ayon sa kahalagahan nito mula sa pinakamababa patungo sa pinakamataas na antas. Tinatawag itong climax sa Ingles.
  • Pagtanggi o litotes o padili - gumagamit ng katagang "hindi" na nagbabadya ng pagsalungat o di-pagsang-ayon. Ito'y may himig na pagkukunwari, isang kabaligtaran ng ibig sabihin.
  • Anastrope o pasaliwa - isang uri ng tayutay na gumagamit ng pagbabaliktad ng paggamit o pagkakaayos ng mga salita sa pangungusap.
  • Aposiopesis o paghinto o pasindal - isang istilo ng pagbasa na maituturing ding tayutay. Ginagamit ito upang magbigay diin sa susunod na mga salita o tema.
  • Paradoks o pabaligho - sa pampanitikang terminolohiya, isa itong maliwanag na pagsasalungat na kahit papaano ay totoo.[5] Maaring maging pahidwa o oksimuron, pagmamaliliit o paglalabis ang anyo ng paradoks. Maaring ihalo ang pabaligho sa balintuna.

Mga sanggunian

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 TagalogLang, Author (2022-01-04). "TAYUTAY". TAGALOG LANG (sa Ingles). Nakuha noong 2022-01-11. {{cite web}}: |first= has generic name (tulong)
  2. Arp & Johnson (2009), p. 705 (sa Ingles)
  3. Pananaw 4' 2005 Ed.(pagbasa). Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-3984-4.
  4. 4.0 4.1 4.2 Macaraig, Milagros B. (2004). Sulyap Sa Panulaang Filipino' 2004 Ed. Rex Bookstore, Inc. ISBN 978-971-23-3908-0.
  5. Arp & Johnson (2009), pp. 749–751 (sa Ingles)