Tsismis: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
AnakngAraw (usapan | ambag)
larawan pa
AnakngAraw (usapan | ambag)
dagdag
Linya 2: Linya 2:
[[Larawan:Germany Singelfingen Gossips.jpg|thumb|right|Mga rebultong naglalarawan kung paano kumakalat ang tsismis magmula sa dalawang matatandang babae sa Alemanya.]]
[[Larawan:Germany Singelfingen Gossips.jpg|thumb|right|Mga rebultong naglalarawan kung paano kumakalat ang tsismis magmula sa dalawang matatandang babae sa Alemanya.]]


Ang '''tsismis''' (Ingles: ''gossip''<ref name=Gaboy/>, ''rumor''<ref name=Gaboy/>; Kastila: ''chismes''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Tsismis, tsimoso, tsismosa, atbp}}, pahina 1456-1457.</ref>) ay isang bagay, karaniwang mga pangungusap o kuwento na may kaugnay sa o tungkol sa buhay ng may-buhay<ref name=JETE/>, na negatibo, pasalungat, pakontra, o kabaligtaran, na itinuon sa isang tao o pangkat ng mga tao. Ginagawa at ginagamit ito ng mga '''tsismoso'''<ref name=JETE/> (lalaki) at '''tsismosa'''<ref name=JETE/> (babae) {{ndash}} kilala rin bilang mga '''madaldal''', '''matabil''', '''masatsat''', '''daldalero''' (lalaki), '''daldalera''' (babae), '''satsatero''' (lalaki), at '''satsatera''' (babae)<ref name=JETE/> {{ndash}} dahil sa udyok ng kanilang sariling inseguridad o "kabuwayahan", upang ibaba o ilugmok ang ibang tao, samantalang iniaangat naman ng mga nagkakalat ng mga tsismis ang kanilang sarili at para makaramdam ng iniisip o hinahangad na "kabutihan" o pagiging mabuti sa mata ng iba na paukol sa sarili.<ref name=OSV>Duquin, Lorene Hanley, Nihil obstat: Reb. Michael Heintz, Ph.D., Imprimatur: Obispo John M. D'Arcy, ''"Gossip"'', ''Four Things that Hurt Parishes'', isang polyeto ng ''[http://www.osv.com Our Sunday Visitor]'' (imbentaryo bilang P841), ''Our Sunday Visitor, Inc.'', Huntington, Indiana, ISBN 9781592765591.</ref> Ang ''tsismis'' ay kasingkahulugan ng mga sumusunod: '''satsat''', '''sitsit''', '''yapyap''', '''dada''', '''ngakngak''', '''kiyaw-kiyaw''', '''ngawngaw''', '''taritan''', '''tari-tari''', '''kalantari''', '''dalahira''', '''rumor''', '''sagap''', '''sabi-sabi''', '''bali-balita''', '''balitang kutsero''', '''balitang barbero''', '''bulung-bulungan''' (binabaybay ding '''bulungbulungan'''), '''parali''', '''alingasngas''', '''tibadbad''', '''higing''', '''balitang kanto''', '''balitang naulinigan''',<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Gossip'', ''rumor''}}</ref> at '''daldal'''.<ref name=JETE/>
Ang '''tsismis''' (Ingles: ''gossip''<ref name=Gaboy/>, ''rumor''<ref name=Gaboy/>; Kastila: ''chismes''<ref name=JETE>{{cite-JETE|Tsismis, tsimoso, tsismosa, atbp}}, pahina 1456-1457.</ref>) ay isang bagay, karaniwang mga pangungusap o kuwento na may kaugnay sa o tungkol sa buhay ng may-buhay<ref name=JETE/>, na negatibo, pasalungat, pakontra, o kabaligtaran, na itinuon sa isang tao o pangkat ng mga tao. Ginagawa at ginagamit ito ng mga '''tsismoso'''<ref name=JETE/> (lalaki) at '''tsismosa'''<ref name=JETE/> (babae) {{ndash}} kilala rin bilang mga '''madaldal''', '''matabil''', '''masatsat''', '''daldalero''' (lalaki), '''daldalera''' (babae), '''satsatero''' (lalaki), at '''satsatera''' (babae)<ref name=JETE/> {{ndash}} dahil sa udyok ng kanilang sariling inseguridad o "kabuwayahan", upang ibaba o ilugmok ang ibang tao, samantalang iniaangat naman ng mga nagkakalat ng mga tsismis ang kanilang sarili at para makaramdam ng iniisip o hinahangad na "kabutihan" o pagiging mabuti sa mata ng iba na paukol sa sarili.<ref name=OSV>Duquin, Lorene Hanley, Nihil obstat: Reb. Michael Heintz, Ph.D., Imprimatur: Obispo John M. D'Arcy, ''"Gossip"'', ''Four Things that Hurt Parishes'', isang polyeto ng ''[http://www.osv.com Our Sunday Visitor]'' (imbentaryo bilang P841), ''Our Sunday Visitor, Inc.'', Huntington, Indiana, ISBN 9781592765591.</ref> Ayon kay [[Tenzin Gyatso]], ang ikalabing-apat na [[Dalai Lama]], nakapagpapaikli ng isang araw na tila napakahaba o napakatagal lumipas ang tsismisan subalit ito ang isa sa pinakamasamang pagsasayang ng oras o panahon. Binigay niyang halimbawa ang hinggil sa isang lalaking mananahi na humahawak lamang sa isang karayom habang patuloy sa pagsasalita sa harap ng isang kliyente; dahil sa kanyang gawaing ito hindi natatapos ang kanyang pananahi; at maaaari pang matusok pa niya ng karayom ang sariling daliri dahil sa pagkalibang sa pagdaldal. Ipinakakahulugan ng Dalai Lama na nakapipigil ang walang kabuluhang pakikipagtsismisan sa paggawa ng alin mang uri ng gawain.<ref name=Dalai>Gyatso, Tenzin, ''His Holiness the Dalai Lama'', "''Gossip''", pagmumuni-muni para sa ika-30 araw Oktubre, ''The Path to Tranquility'', ''Daily Wisdom'', inipon at pinanutnugutan ni Renuka Singh, Viking/Arkana, Penguin Group, Lungsod ng Bagong York, pahina 30, ISBN 0670887595</ref> Ang ''tsismis'' ay kasingkahulugan ng mga sumusunod: '''satsat''', '''sitsit''', '''yapyap''', '''dada''', '''ngakngak''', '''kiyaw-kiyaw''', '''ngawngaw''', '''taritan''', '''tari-tari''', '''kalantari''', '''dalahira''', '''rumor''', '''sagap''', '''sabi-sabi''', '''bali-balita''', '''balitang kutsero''', '''balitang barbero''', '''bulung-bulungan''' (binabaybay ding '''bulungbulungan'''), '''parali''', '''alingasngas''', '''tibadbad''', '''higing''', '''balitang kanto''', '''balitang naulinigan''',<ref name=Gaboy>{{cite-Gaboy|''Gossip'', ''rumor''}}</ref> at '''daldal'''.<ref name=JETE/>


==Pangangasiwa==
Kabilang sa mga paraan upang mapangasiwaan ang mga tsismoso at mga tsismosa, o masugpo ang tsimis, ay ang tuwirang pagtatanong sa mga nagbabalita ng tsismis ng ganito: na kung bakit kailangang malaman pa ng ibang mga tao ang mga bagay-bagay o paksang isinasalo o ibinubunyag nila. O kaya, ang pagtatanong kung paano matutulungan ang taong itsini-tsimis sapagkat ang reputasyon nito ang siyang nakataya.<ref name=OSV/>
Kabilang sa mga paraan upang mapangasiwaan ang mga tsismoso at mga tsismosa, o masugpo ang tsimis, ay ang tuwirang pagtatanong sa mga nagbabalita ng tsismis ng ganito: na kung bakit kailangang malaman pa ng ibang mga tao ang mga bagay-bagay o paksang isinasalo o ibinubunyag nila. O kaya, ang pagtatanong kung paano matutulungan ang taong itsini-tsimis sapagkat ang reputasyon nito ang siyang nakataya.<ref name=OSV/>

Pagbabago noong 21:39, 10 Marso 2009

[[Larawan:Hans Weiditz09.jpg|thumb|right|300px|Dalawang babaeng "magkapatid" sa pagtsitsismisan na may katabing dimonyo.]] thumb|right|Mga rebultong naglalarawan kung paano kumakalat ang tsismis magmula sa dalawang matatandang babae sa Alemanya.

Ang tsismis (Ingles: gossip[1], rumor[1]; Kastila: chismes[2]) ay isang bagay, karaniwang mga pangungusap o kuwento na may kaugnay sa o tungkol sa buhay ng may-buhay[2], na negatibo, pasalungat, pakontra, o kabaligtaran, na itinuon sa isang tao o pangkat ng mga tao. Ginagawa at ginagamit ito ng mga tsismoso[2] (lalaki) at tsismosa[2] (babae)  – kilala rin bilang mga madaldal, matabil, masatsat, daldalero (lalaki), daldalera (babae), satsatero (lalaki), at satsatera (babae)[2]  – dahil sa udyok ng kanilang sariling inseguridad o "kabuwayahan", upang ibaba o ilugmok ang ibang tao, samantalang iniaangat naman ng mga nagkakalat ng mga tsismis ang kanilang sarili at para makaramdam ng iniisip o hinahangad na "kabutihan" o pagiging mabuti sa mata ng iba na paukol sa sarili.[3] Ayon kay Tenzin Gyatso, ang ikalabing-apat na Dalai Lama, nakapagpapaikli ng isang araw na tila napakahaba o napakatagal lumipas ang tsismisan subalit ito ang isa sa pinakamasamang pagsasayang ng oras o panahon. Binigay niyang halimbawa ang hinggil sa isang lalaking mananahi na humahawak lamang sa isang karayom habang patuloy sa pagsasalita sa harap ng isang kliyente; dahil sa kanyang gawaing ito hindi natatapos ang kanyang pananahi; at maaaari pang matusok pa niya ng karayom ang sariling daliri dahil sa pagkalibang sa pagdaldal. Ipinakakahulugan ng Dalai Lama na nakapipigil ang walang kabuluhang pakikipagtsismisan sa paggawa ng alin mang uri ng gawain.[4] Ang tsismis ay kasingkahulugan ng mga sumusunod: satsat, sitsit, yapyap, dada, ngakngak, kiyaw-kiyaw, ngawngaw, taritan, tari-tari, kalantari, dalahira, rumor, sagap, sabi-sabi, bali-balita, balitang kutsero, balitang barbero, bulung-bulungan (binabaybay ding bulungbulungan), parali, alingasngas, tibadbad, higing, balitang kanto, balitang naulinigan,[1] at daldal.[2]

Pangangasiwa

Kabilang sa mga paraan upang mapangasiwaan ang mga tsismoso at mga tsismosa, o masugpo ang tsimis, ay ang tuwirang pagtatanong sa mga nagbabalita ng tsismis ng ganito: na kung bakit kailangang malaman pa ng ibang mga tao ang mga bagay-bagay o paksang isinasalo o ibinubunyag nila. O kaya, ang pagtatanong kung paano matutulungan ang taong itsini-tsimis sapagkat ang reputasyon nito ang siyang nakataya.[3]

Sanggunian

  1. 1.0 1.1 1.2 Gaboy, Luciano L. Gossip, rumor - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 English, Leo James (1977). "Tsismis, tsimoso, tsismosa, atbp". Tagalog-English Dictionary (sa Ingles). Congregation of the Most Holy Redeemer. ISBN 9710810731., pahina 1456-1457.
  3. 3.0 3.1 Duquin, Lorene Hanley, Nihil obstat: Reb. Michael Heintz, Ph.D., Imprimatur: Obispo John M. D'Arcy, "Gossip", Four Things that Hurt Parishes, isang polyeto ng Our Sunday Visitor (imbentaryo bilang P841), Our Sunday Visitor, Inc., Huntington, Indiana, ISBN 9781592765591.
  4. Gyatso, Tenzin, His Holiness the Dalai Lama, "Gossip", pagmumuni-muni para sa ika-30 araw Oktubre, The Path to Tranquility, Daily Wisdom, inipon at pinanutnugutan ni Renuka Singh, Viking/Arkana, Penguin Group, Lungsod ng Bagong York, pahina 30, ISBN 0670887595