Osiris: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Ginawang 'Marpil' ang 'Ivory'
No edit summary
Linya 4: Linya 4:




Ayon sa mga kasulatang natagpuan ng mga arkeyolohiya, si Osiris ay isa sa pinakamatandang diyos na sinamba ng mga sinaunang Ehipto. Ang pangalan niya na nakaukit sa [[Bato ng Palermo]], tinatayang naisulat noong c. 2500 BK, ang pinakamatandang kasulatang nagsasaad ng mga bagay-bagay tukong kay Osiris. Naisulat sa maraming iskriptura ang mga kwento tungkol kay Osiris; kabilang dito ang Teksto mula sa mga Piramides (Pyramid Text), ang [[Aklat ng mga Yumao]] (Book of the Dead), at sa pagsisimula bagong yugto ng Ehipto, ang [[Bato ng Shabaka]] -- na naglalaman ng tanyag ng kwento ng ''Tunggalian nila Horus at Set''. Nang sakupin ng mga Griyego ang kaharian ng Ehipto, binigyan ng historyador na si [[Plutarch]] ng Makabagong interpretasyon ang mga mitolohiya ng Ehipto. Bagamat si Osiris ang diyos na sinasabing nagbibigay ng kaligtasan para sa mga kaluluwa ng mga yumaong tao, siya ay isa sa mga naging pinakatanyag na diyos sa buong daigid. Dahil ito sa kanyang kwento na nagbibigay pagasa na ang mga tao ay mabubuhay muli ng maligaya sa kabilang buhay. Ang pagsamba kay Osiris ay kumalat sa maraming dako ng daigdig at ito ay nagpatuloy ilang libong-taon matapos isilang si [[Hesus Kristo|Kristo]]. Tuluyang nawala ang mga kultong sumasamba kay Osiris matapos ipagbawal ito ng mga namumunong mga [[Kristyanismo|Kristyano]] at [[Muslim]].
Ayon sa mga kasulatang natagpuan ng mga arkeyolohiya, si Osiris ay isa sa pinakamatandang diyos na sinamba ng mga sinaunang Ehipto. Ang pangalan niya na nakaukit sa [[Bato ng Palermo]], tinatayang naisulat noong c. 2500 BK, ang pinakamatandang kasulatang nagsasaad ng mga bagay-bagay tukong kay Osiris. Naisulat sa maraming iskriptura ang mga kwento tungkol kay Osiris; kabilang dito ang Teksto mula sa mga Piramides (Pyramid Text), ang [[Aklat ng mga Yumao]] (Book of the Dead), at sa pagsisimula bagong yugto ng Ehipto, ang [[Bato ng Shabaka]] -- na naglalaman ng tanyag ng kwento ng ''Tunggalian nila Horus at Set''. Nang sakupin ng mga Griyego ang kaharian ng Ehipto, binigyan ng historyador na si [[Plutarch]] ng Makabagong interpretasyon ang mga mitolohiya ng Ehipto. Bagamat si Osiris ang diyos na sinasabing nagbibigay ng kaligtasan para sa mga kaluluwa ng mga yumaong tao, siya ay isa sa mga naging pinakatanyag na diyos sa buong daigid. Dahil ito sa kanyang kwento na nagbibigay pagasa na ang mga tao ay mabubuhay muli ng maligaya sa kabilang buhay. Ang pagsamba kay Osiris ay kumalat sa maraming dako ng daigdig at ito ay nagpatuloy ng anim na libong-taon matapos isilang si [[Hesus|Kristo]]. Tuluyang nawala ang mga kultong sumasamba kay Osiris matapos ipagbawal ito ng mga namumunong mga [[Kristyanismo|Kristyano]] at [[Muslim]].


Bilang diyos na nangangalaga ng mga yumao, si Osiris ay sadyang binigyan ng pagpapahalaga ng mga tagasunod niya. Tinuturing ng mga [[Paraon]] ng Ehipto ang sarili nila bilang mga tagapagmana ng kabilang-buhay mula kay Osiris sa kanilang pagyao sa daigdig. Subalit sa paglipas ng panahon, lahat ng mga tagasunod ni Osiris, maging karaniwang tao lamang o may kapangyarihan, ay itinuring nang tagapagmana ng kanyang kaharian sa kabilang buhay. Sari-sari mga ritual at misteryo ang inaalay kay Osiris para masigurado na sila ay tatanggapin niya sa paraiso ng kabilang-buhay.
Bilang diyos na nangangalaga ng mga yumao, si Osiris ay sadyang binigyan ng pagpapahalaga ng mga tagasunod niya. Tinuturing ng mga [[Paraon]] ng Ehipto ang sarili nila bilang mga tagapagmana ng kabilang-buhay mula kay Osiris sa kanilang pagyao sa daigdig. Subalit sa paglipas ng panahon, lahat ng mga tagasunod ni Osiris, maging karaniwang tao lamang o may kapangyarihan, ay itinuring nang tagapagmana ng kanyang kaharian sa kabilang buhay. Sari-sari mga ritual at misteryo ang inaalay kay Osiris para masigurado na sila ay tatanggapin niya sa paraiso ng kabilang-buhay.

Pagbabago noong 14:46, 18 Nobyembre 2009

Istatuwa ni Osiris.

Sa mitolohiyang Ehipsyo, si Osiris (wikang Griyego: Usiris; binabaybay din sa transliterasyon ng wikang Ehipsyo bilang Asar, Aser, Ausar, Ausir, Wesir, Usir, Usire, o Ausare) ay isang diyos ng Ehipsyo, na kalimitang tinatawag na diyos ng Kabilang Buhay. Siya ang diyos ng buhay, hari at hukom ng kamatayan[1], at ng pagbaha ng Ilog ng Nilo. Si Osiris ang diyos na naghuhukom at tagasakdal ng kaukulang hatol sa mga kaluluwa ng mga yumaong tao na naghahanap ng daan sa paraiso sa kabilang buhay.


Ayon sa mga kasulatang natagpuan ng mga arkeyolohiya, si Osiris ay isa sa pinakamatandang diyos na sinamba ng mga sinaunang Ehipto. Ang pangalan niya na nakaukit sa Bato ng Palermo, tinatayang naisulat noong c. 2500 BK, ang pinakamatandang kasulatang nagsasaad ng mga bagay-bagay tukong kay Osiris. Naisulat sa maraming iskriptura ang mga kwento tungkol kay Osiris; kabilang dito ang Teksto mula sa mga Piramides (Pyramid Text), ang Aklat ng mga Yumao (Book of the Dead), at sa pagsisimula bagong yugto ng Ehipto, ang Bato ng Shabaka -- na naglalaman ng tanyag ng kwento ng Tunggalian nila Horus at Set. Nang sakupin ng mga Griyego ang kaharian ng Ehipto, binigyan ng historyador na si Plutarch ng Makabagong interpretasyon ang mga mitolohiya ng Ehipto. Bagamat si Osiris ang diyos na sinasabing nagbibigay ng kaligtasan para sa mga kaluluwa ng mga yumaong tao, siya ay isa sa mga naging pinakatanyag na diyos sa buong daigid. Dahil ito sa kanyang kwento na nagbibigay pagasa na ang mga tao ay mabubuhay muli ng maligaya sa kabilang buhay. Ang pagsamba kay Osiris ay kumalat sa maraming dako ng daigdig at ito ay nagpatuloy ng anim na libong-taon matapos isilang si Kristo. Tuluyang nawala ang mga kultong sumasamba kay Osiris matapos ipagbawal ito ng mga namumunong mga Kristyano at Muslim.

Bilang diyos na nangangalaga ng mga yumao, si Osiris ay sadyang binigyan ng pagpapahalaga ng mga tagasunod niya. Tinuturing ng mga Paraon ng Ehipto ang sarili nila bilang mga tagapagmana ng kabilang-buhay mula kay Osiris sa kanilang pagyao sa daigdig. Subalit sa paglipas ng panahon, lahat ng mga tagasunod ni Osiris, maging karaniwang tao lamang o may kapangyarihan, ay itinuring nang tagapagmana ng kanyang kaharian sa kabilang buhay. Sari-sari mga ritual at misteryo ang inaalay kay Osiris para masigurado na sila ay tatanggapin niya sa paraiso ng kabilang-buhay.

Ayon sa mitolohiya, bago mamatay siya at mabuhay muli bilang isang hari ng kabilang-buhay, si Osiris ang itinuturing na kaunaunahang makadaigdig na paraon ng Ehipto at siya rin ang itinuturing na tagapagdala ng sibilisasyon at agrikultura. Bilang isang diyos ng agrikultura, tinuturing rin si Osiris na isang diyos na nagbibigay ng buhay sa mga pananim at mga tao; na matapos ang kamatayan ng isang halaman o tao, siya rin ang nagbibigay ng panibangong buhay sa mha ito. Ang kwentong ito ng muling pagkabuhay ang ginagamit na paliwanag ng ilang mga sinaunang Ehipto kung bakit nagkakaroon ng mga sikulo ng bagkabuhay at pagkamatay, tulad ng sikulo ng kapanganakan at kamatayan, pagtubo at pagkalanta, paglaki at pagliit ng buwan atbp.

Si Osiris and panganay na lalaking anak nina Geb, ang diyos ng kalupaan lupaan at Nut, ang diyosa ng kalangitan. Ipinanganak siya sa ikaunang araw ng Interkalinaryo (ang limang idinadagdag na mga araw para maging 365 na bilang ng mga araw sa kalendaryo). Kapatid at asawa siya ni Isis at nagkaroon sila ng anak na lalaking na si Horus matapos siyang paslangin ng kanyang kapatid. Nang siya ay binuhay muli ni Isis, si Osiris ang naging hari ng mga yumao bagamat pinili niya na maghari na lamang sa kabilang-buhay. Bilang diyos ng mga yumao, tuluyang napaglito at napagisa si Osiris sa isa pang diyos ng mga yumao na si Khenti-Amenti. Ang Khenti-Amenti ay naging bansag na lamang kay Osiris na nangangahulugang Pinuno ng mga Taga-kanluranin bagamat ang kanluran ang pinaniniwalang lugar ng mga yumao dahil dito lumulubog ang araw. Pinatay si Osiris ng kanyang lalaking kapatid na si Set dahil isang paraon si Osiris, isang gampaning ibig angkinin ni Set dahil sa pagseselos.[1]

Paglalarawan

Bibihirang inilalarawan ng mga sinaunang Ehipsyo ang aktual na interpretasyon nga kanilang mga diyos at diyosa. Naniniwala sila na ang aktual na larawan ng kanilang mga diyos ay banal at hindi maaaring nakita ng kahit sino lamang. Kadalasang ginagamitan nila ng mga simbolismo ang paglalarawan ng mga diyos upang maipakita ang mga katangian at kapangyarihang taglay ng mga ito.

Si Osiris ay kadalasang inilarawan bilang isang tao na nakadamit sa kasuota ng isang hari. Suot-suot niya ang Koranang Atef na sadyang kahawig ng Koronang Puti na isinusuot ng mga paraong namumuno sa Mataas na Ehipto (Upper Egypt). Subalit ang Atef ay mayroong mga balahibo ng ostrits sa magkabilang tabi ng katawan nito na sumisimbolo sa Katotohan. Si Osiris ay mayroong hawak-hawak na isang pangkayod (shepherd's crook) at isang pantabas (flail) na ipinapatong niya sa kayang dibdid bilang simbolismo ng kanyang paghahari at pangangalaga sa kalupaan at kabilang-buhay. Ang balay niya ay kadalasang inilalarawan na kulay berde bagamat siya ang diyos ng agrikultura ang ng muling pagkabuhay -- berbe ang kulay na mga halaman na sumisimbolo sa pagsibol ng buhay. Kung susuriin, makikita na ang katawan ni Osiris mula sa kanyang leeg hanggang paa ay nakabalot ng maige sa gasa/pambalot na ginagamit sa pagbabalot ng mga 'mummy'. Ang pagkakabalot sa kanya any simbolo ng nangyaring mumipikasyon sa kanya upang siya ay mabuhay muli.

Mitolohiya at Kwento

Hindi kailan mang naging malinaw ang kwento ni Osiris. Kadalasang nagkakaroon sa sari-sariling interpretasyon ang mga iba-ibang mga lungsod estado sa Ehipto ukol sa kanilang mitolohiya. Dahil dito, nagkaroon ng iba-ibang nilalaman ang kwento ni Osiris, kadalasang nagkakakontrahan sa isa't-isa.

Matagal nang naniniwala ang mga sinaunang Ehipsyo sa kabilang-buhay. Mayraming mga iba-ibang uri ng mga dasal at hymno para sa mga yumao ang ating natagpuang nakaukit sa mga dingding nga mga libingan o nakasulat sa mga lumang papeles at aklat na kasamang inilibing sa namatay. Kabilang sa mga dasal na ito ay ang pagbibigay ng mga alay at dasal kay Osiris na matatagpuan sa mga Teksto ng mga Piramides at sa Aklat ng mga Yumao. Noong nagumpisa ang Ikalimang Dinastiya ng Ehipto, tuluyang dumami ang mga taitatalang mga dasal inaalay kay Osiris lamang na binabansagang 'Nagaalay ako(ang hari) kay Osiris'. Sa ganitong paraan, dito makikita na si Osiris ay sadyang naging napakahalaga sa relihyon ng mga sinaunang Ehipsyo.

Ayon sa mga nasabing mga iskripto, na siyang mga pinaka-matatang mga kasulatang pang-relihyon ng mga sinaunang Ehipsyo, si Osiris ay bahagi ng isang magkakapamilyang grupo ng mga diyos na tinatawag na Pesedjet o Ennead, na isang Griyegong salitang nangangahulugang ang siyam (the nine). Katulad ng kahulugan ng salita, ang grupong ito ay binubuo ng siyam na mga diyos na pawang magkakapamilya sa dugo. Ayon sa Ennead, ang kauna-unahang diyos ng daigdig ay si Atum; si Atum ay nagkaroon ng kambal na anak, ang diyos na si Shu at ang diyosang si Tefnut, sa pamamagitan ng pag-sasalsal. Si Shu at Tefnut ay naging mag-asawa at sila rin ay nagkaroon ng kambal na anak na si diyos Geb at diyosa Nut. Matapos ay naging magasawa sila Geb at Nut at sila naman ay nagkaroon ng apat (lima ayon sa ibang bersyon) na supling na sila Osiris at Set na mga lalake, at Isis at Nephthys na mga babae. Nang isinilang ang apat, dito nagumpisa ang buhay sa daigdig. Ang Ennead ay unang umusbong sa lungsod ng Heliopolis, ngayong isa nang lugar para sa turista na matatagpuan sa hilagang-silangan ng kasalukuyang kabisera ng Ehipto na Cairo.

Ang Alamat ni Osiris

Sa mga unang yugto ng kasaysayan ng Ehipto, matagal nang naging gampanin ni Osiris ang maging diyos ng mga yumao. Ngunit noong nagsimula nang mapasailalim ng mga paraon ang buong lupain ng Ehipto, ang kanya-kanyang mga alamat ng mga lungsod estado ng Ehipto ay nagsimulang maghalo-halo, at kadalasan ito ay nagiging sanhi ng pagpapatalsik sa pwesto ng isang diyos matapos itong malagpasan sa katanyagan ng isa pang diyos na may parehong uri ng gampanin sa kani-kanilang relihyon.

Noong sumapit na ang ika labing-anim na dinastiya sa Ehipto, nag-halo na rin ang dalawa sa pinakamalaki at makapangyarihang grupo ng mga diyos sa Ehipto, ang Ennead at ang Ogdoad, napalitanang ang gampanin ng pinunong diyos ng Ennead na si Atum ni Ra (si Ra ang diyos ng araw na naging mas tanyag kay Atum) habang si Osiris naman ang naging ama ni Horus.

Nang umusbong ang 'dakilang' alamat ng pagkamatay at muling pagkabuhay ni Osiris sa buong Ehipto, pinalitan ni Osiris ang diyos na si Anubis, ang orihinal na diyos ng mga yumao. Sinabi ng mga tagasunod ni Osiris na si Anubis ay boluntaryong inilapat ang kanyang kapangyarihan kay Osiris sa pagdating niya sa lupain ng mga yumao. Ngunit para gumanda ang kwento, inilathala na si Anubis ay sa katunayan isa sa pinakamamahal na anak ni Osiris. Ayon sa kwento na ito, sinasabi na si Nephthys, ang mas-nakabantang kapatid na babae nila Osiris, ay ayaw bigyan ng supling ng kanyang asawang si Set. Para magka-anak, ginamit ni Nephthys ang kanyang kapangyarihan upang maging kamukha niya ang kakambal niya si Isis. Inakala ni Osiris na si Nephthys ay ang kanyang asawa at matapos silang dalawa ay magtalik, ipinanganak ang sanggol na si Anubis.

Ang Griyegong historyador na si Plutarch ang nagkwento ng karamihan sa mga nilalaman ng mitolohiya. Ayon sa kanya, noong si Osiris ay nabubuhay pa at namumuno bilang si paraon ng Ehipto, si Osiris ang sinasabing nagdala ng sibilisasyon sa Lambak ng Ilog Nile. Nakita ni Osiris na pawang naging mga barbaryo ang mga Ehipsyo kung kaya't sa ilalim ng kanyang diktatura, ipinakilala niya sa mga Ehipsyo ang mga batas pantao at ang pagsamba sa mga diyos. Tinuruan niya ang mga Ehipsyo kung papaano magsaka, gumawa ng mga serbesa at tumugtog ng mga instrumentong pang-musika. Naisipan din ni Osiris na magtungo sa ibang bahagi ng mundo para maghatid ng sibilisasyon sa ibang mga bansa. Itinuturing na isa sa pinakaminamahal na nilalang si Osiris ng mga diyos at tao kung kaya't nagselos ang naka-babatang kapatid niya na si Set.

Napasalang ni Set si Osiris nang nilinlang siya ang kanyang kapatid na pumasok sa loob ng isang napaka-gandang kahong gawa sa ginto, marpil, mga diyamante at punong cedar. Nangako si Set na kung sino mang tao na sakto ang sukat ng kanyang katawan sa kahon ay mapapasakanya ang napakagandang 'regalo'. Noong nakaraang gabi, palihim na kinuha ni Set ang sukat ng katawan ni Osiris upang masiguradong ang biktima niya lamang ang kakasya sa loob ng kahon. Sinubukang pumasok ng mga kasabwat ni Set sa kahon ngunit wala sa kanila ang kumasya dito, maliban kay Osiris. Nang pumasok si Osiris sa kahon, isinara ni Set si Osiris sa loob ng kahon at binuhusan ito ng tunaw na tingga (lead) at ihinagis niya ito sa ilog. Inanod ng ilog sa kahon papunta sa kabilang dako ng dagat at ito ay umahon sa kalampasigan ng Byblos, isang lumang lungsod sa Lebanon.

Nang muling matagpuan ni Isis ang kahon, ibinuksan niya ito at nakitang si Osiris ay halos wala ng buhay. Sa pamamagitan ng salamangka, napanatili ni Isis ng buhay kahit papaano si Osiris at ibinalik niyo siya sa Ehipto. Nagawa ni Isis na makipagtalik kay Osiris kung kaya't si Isis ay nagkaroon ng supling na si Horus. Subalit nang iniwan ni Isis ang kahon sa dampa ng ilog Nile noong gabi, natagpuan ito si Set at sagalit, tuluyan niya pinaslang ang kanyang kapatid at pinaghiwa-hiwalay niya ang mga bahagi nito sa iba't ibang dako ng Ehipto. Ayon kay Plutarch, hinati ni Set ang katawan ni Osiris sa labing-apat na bahagi, ngunit walang maayos na basihan kung ilan ba talaga ito.

Sa tulong ng kanilang kapatid na si Nephthys, matagumpay na nahanap ni Isis ang lahat ng bahagi ng katawan ni Osiris at sa pamamagitan mula ng salamangka at tulong mula sa mga diyos na sila Anubis at Thoth, muling nabuhay si Osiris bilang hari ng mga yumao.

Ang Ama ni Horus

Ayon sa kwento, sila Osiris at Isis ay nagkaroon ng anak na si Horus matapos mapaslang si Osiris ng kanyang nagseselos na kapatid na si Set.

Mga sanggunian

  1. 1.0 1.1 "Osiris". The New Book of Knowledge (Ang Bagong Aklat ng Kaalaman), Grolier Incorporated. 1977., Dictionary Index para sa titik na O, pahina 288.

EhiptoMitolohiya Ang lathalaing ito na tungkol sa Ehipto at Mitolohiya ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.