Mga lalawigan ng Pilipinas: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
No edit summary
Linya 26: Linya 26:


Ang gobernador at mga kagawad ay hinahalal ng mga mamamayan sa lalawigan. Hinahalal naman ang mga kasaping ''ex-officio'' sa loob ng kanilang organisasyon.
Ang gobernador at mga kagawad ay hinahalal ng mga mamamayan sa lalawigan. Hinahalal naman ang mga kasaping ''ex-officio'' sa loob ng kanilang organisasyon.


























==Mapa==
==Mapa==

{{Suleras:Philippines labelled map}}
{{Suleras:Philippines labelled map}}



Pagbabago noong 15:21, 17 Agosto 2010

Ang artikulong ito ay bahagi ng seryeng:
Politika at pamahalaan ng
Pilipinas

Ang lalawigan (Filipino: probinsya) ay ang pangunahing yunit ng lokal na pamahalaan sa Pilipinas. Sa taong 2002, may higit-kumulang nang walumpu't-isang (81) lalawigan ang bansang Pilipinas. Ang mga lalawigan ay napapangkat sa labing-apat na (14) rehiyon at binubuo ng mga lungsod, mga bayan at munisipyo. Hindi nahahati sa mga lalawigan ang Kalakhang Maynila.

Ang mga lalawigan ng Pilipinas ay napapangkat sa mga rehiyon ayon sa heograpiya, kultura, at etnolohiya. May nakatakdang bilang ang bawat isa sa labing-apat na rehiyon ng bansa kung saan nauugnay ang kanilang kinalalagyan mula hilaga pababa sa katimugan. Walang itinakdang bilang ang Kalakhang Maynila o National Capital Region, Rehiyon ng Cordillera o Cordillera Administrative Region, at ang Malayang Rehiyon ng Mindanao o Autonomous Region in Muslim Mindanao.

Pinamumunuan ng isang gobernador ang pamahalaan ng bawat lalawigan sa Pilipinas. Ang mga lungsod sa isang lalawigan ay hindi nasasakop sa kapangyarihan ng gobernador. Sa hangad ng lehislatura, bawat isa sa mga ito ay binubuo ng mga distrito. Mayroong mga halal na kinatawan o congressman ang bawat distrito sa Kongreso o Kapulungan ng mga Kinatawan sa Pilipinas. Ang mga distrito ay nagtataglay din ng isang lupon ng mga kagawad (board members) sa Sangguniang Panlalawigan (tingnan ang sumusunod na seksyon tugkol sa pamahalaang lalawigan).

Noong Oktubre 30, 2006, inaprubahan ng mga mamayan ng unang distrito ng Maguindanao ang pagkakabuo ng isang bagong lalawigan, ang Shariff Kabunsuan, sa isang plebesito na pinamunuan ng Komisyon ng Halalan. Inaprubahan din noong Disyembre 2, 2006, nabuo din ang bagong lalawigan ng Dinagat Islands sa Surigao del Norte mula sa naganap na plebesito. Itinatag ng Kongreso ng Pilipinas ang mga batas na ukol sa mga ito.

Pamahalaang lalawigan

Tulad ng Pamahalaang Pambansa ng Pilipinas, mayroon ding kagawaran ng tagapagpaganap at tagapagbatas ang pamahalaang panlalawigan. Nasa pamamahala ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas ang panghukuman na kapangyarihan ng lalawigan. Malaya ang pamahalaang panlalawigan. Binigyan ito ng tuwirang kapangyarihan upang magpalakad ng mga gawain sa mga naturang lalawigan ngunit tuluyan pa ring nakikipag-ugnayan ang pangulo sa pamamagitan ng Kagawaran ng Interyor at Pamahalaang Lokal.

Kagawaran ng tagapagpaganap

Ang gobernador nakatalagang tagapagpaganap sa bawat lalawigan. Siya ang may hawak sa iba't ibang mga kagawaran ng lalawigan katulad ng Pangasiwaan, Tanggapang Legal, Tanggapan ng Impormasyon, Tanggapang Inhinyeriya, at Tanggapan ng Ingat-Yaman.

Hinahalal ang isang gobernador na binibigyan ng tatlong taon sa isang termino at maaaring gumanap muli sa loob ng tatlong termino kung muling siyang ihahalal. Hinihirang ng isang gobernador ang mga pinuno ng mga kagawaran sa kanyang lalawigan.

Kagawaran ng tagapagbatas

Pinamumunuan ang lehislatura ng bise-gobernador na nasasakop sa Sangguniang Panlalawigan ng lupon ng mga kagawad (Filipino: bokal, Ingles: board members) mula sa bawat distrito. Depende sa uri ng kita ng lalawigan, maaari itong bumuo ng lupon ng mga kagawad na ginaganapan ng walo hanggang sampung miyembro. Binibigayn ng sampung mga kagawad ang una at ikalawang uri ng lalawigan samantalang walo naman ang sa ikatlo at ika-apat na uri ng lalawigan. Natatangi ang Negros Occidental at Cebu dahil ang kanilang mga lupon ay binubuo ng labindalawang kagawad.

Sa Lupon ng mga Lalawigan, binubuo ito ng mga kasaping ex-officio tulad ng pangulo ng Liga ng mga Kapitan o Association of Barangay Captains, Liga ng mga Konsehal sa Pilipinas o Philippine Councilors League (PCL), at ang Pederasyon ng mga Pangulo ng Sangguniang Kabataan.

Ang gobernador at mga kagawad ay hinahalal ng mga mamamayan sa lalawigan. Hinahalal naman ang mga kasaping ex-officio sa loob ng kanilang organisasyon.













Mapa


Tala ng mga lalawigan

Lalawigan Kapital Rehiyon Populasyon Lawak (km²) Densidad ng
Populasyon
(bawat km²)
Abra Bangued CAR 209,491 3,975.6 52.7
Agusan del Norte
Hilagang Agusan
Lungsod ng Butuan XIII 552,849 2,590.0 213.5
Agusan del Sur
Timog Agusan
Prosperidad XIII 559,294 8,966.0 62.4
Aklan Kalibo VI 451,314 1,817.9 248.3
Albay Lungsod ng Legazpi V 1,090,907 2,552.6 427.4
Antique
Antikue
San Jose VI 471,088 2,522.0 186.8
Apayao Kabugao CAR 97,129 3,927.9 24.7
Aurora Baler III 173,797 3,239.5 53.6
Basilan Lungsod ng Isabela ARMM 259,796 1,234.2 210.5
Bataan Lungsod ng Balanga III 557,659 1,373.0 406.2
Batanes Basco II 16,467 209.3 78.7
Batangas Lungsod ng Batangas IV-A 1,905,348 3,165.8 601.9
Benguet La Trinidad CAR 582,515 2,655.4 219.4
Biliran Naval VIII 140,274 555.5 252.5
Bohol Lungsod ng Tagbilaran VII 1,137,268 4,117.3 276.2
Bukidnon Lungsod ng Malaybalay X 1,060,265 8,293.8 127.8
Bulacan
Bulakan
Malolos III 2,234,088 2,625.0 851.1
Cagayan
Kahayan
Lungsod ng Tuguegarao II 993,580 9,002.7 110.4
Camarines Norte
Hilagang Kamerines
Daet V 458,840 2,112.5 217.2
Camarines Sur
Timog Kamarines
Pili V 1,551,549 5,266.8 294.6
Camiguin
Kamiguin
Mambajao X 74,232 229.8 323.0
Capiz
Kapiks
Lungsod Roxas VI 654,156 2,633.2 248.4
Catanduanes
Katanduanes
Virac V 215,356 1,511.5 142.5
Cavite
Kabite
Lungsod ng Trece Martires IV-A 2,063,161 1,287.6 1,602.3
Cebu
Kebu o Sugbo
Lungsod ng Cebu VII 3,356,137 5,088.4 659.6
Compostela Valley
Lambak ng Kompostela
Nabunturan XI 580,244 4,667.0 124.3
Cotabato
Kotabato
Lungsod ng Kidapawan XII 958,643 6,569.9 145.9
Davao del Norte
Hilagang Dabao
Lungsod ng Tagum XI 743,811 3,463.0 214.8
Davao del Sur
Timog Dabao
Lungsod ng Digos XI 1,905,917 6,377.6 298.8
Davao Oriental
Silangang Dabao
Mati XI 446,191 5,164.5 86.4
Dinagat Islands
Kapuluan ng Dinahat
San Jose XI 106,951 802.12 133.3
Eastern Samar
Silangang Samar
Borongan VIII 375,822 4,339.6 86.6
Guimaras
Huimaras
Jordan VI 141,450 604.7 233.9
Ifugao
Ipugao
Lagawe CAR 161,623 2,517.8 64.2
Ilocos Norte
Hilagang Ilokos
Lungsod ng Laoag I 514,241 3,399.3 151.3
Ilocos Sur
Timog Ilokos
Lungsod ng Vigan I 594,206 2,579.6 230.3
Iloilo Lungsod ng Iloilo VI 1,925,002 4,719.4 407.9
Isabela 1 Ilagan II 1,287,575 10,664.6 120.7
Kalinga Tabuk CAR 174,023 3,119.7 55.8
La Union Lungsod ng San Fernando I 657,945 1,493.1 440.7
Laguna Santa Cruz IV-A 1,965,872 1,759.7 1,117.2
Lanao del Norte
Hilagang Lanao
Tubod X 758,123 3,092.0 245.2
Lanao del Sur
Timog Lanao
Lungsod ng Marawi ARMM 800,162 3,872.9 206.6
Leyte Lungsod ng Tacloban VIII 1,592,336 5,712.8 278.7
Maguindanao
Mahuinadanao
Shariff Aguak ARMM 801,102 4,900.1 163.5
Marinduque
Marindukue
Boac IV-B 217,392 959.3 226.6
Masbate Lungsod ng Masbate V 707,668 4,047.7 174.8
Misamis Occidental
Silangang Misamis
Lungsod ng Oroquieta X 486,723 1,939.3 251.0
Misamis Oriental
Kanlurang Misamis
Lungsod ng Cagayan de Oro X 1,126,215 3,570.0 315.5
Mountain Province
Lalawigan ng Bundok
Bontoc CAR 140,439 2,097.3 67.0
Negros Occidental
Silangang Nehros 2
Lungsod ng Bacolod VI 2,565,723 7,926.1 323.7
Negros Oriental
Kanlurang Nehros
Lungsod ng Dumaguete VII 1,126,061 5,402.3 208.4
Northern Samar
Hilagang Samar
Catarman VIII 500,639 3,498.0 143.1
Nueva Ecija
Bagong Ekija
Lungsod ng Palayan III 1,659,883 5,284.3 314.1
Nueva Vizcaya
Bagong Biskaya
Bayombong II 366,962 3,903.9 94.0
Occidental Mindoro
Silangang Mindoro
Mamburao IV-B 380,250 5,879.9 64.7
Oriental Mindoro
Kanlurang Nehros
Lungsod ng Calapan IV-B 681,818 4,364.7 156.2
Palawan Lungsod ng Puerto Princesa VI 755,412 14,896.3 50.7
Pampanga Lungsod ng San Fernando III 1,882,730 2,180.7 863.4
Pangasinan Lingayen I 2,434,086 5,368.2 453.4
Quezon Lungsod ng Lucena IV-A 1,679,030 8,706.6 192.8
Quirino Cabarroguis II 148,575 3,057.2 48.6
Rizal Lungsod ng Antipolo IV-A 1,707,218 1,308.9 1,304.3
Romblon Romblon IV-B 264,357 1,355.9 195.0
Samar Catbalogan VIII 641,124 5,591.0 114.7
Sarangani Alabel XII 410,622 2,980.0 137.8
Shariff Kabunsuan Kabuntalan ARMM
Siquijor
Sikuijor
Siquijor VII 81,598 343.5 237.5
Sorsogon Lungsod ng Sorsogon V 650,535 2,141.4 303.8
South Cotabato
Timog Kotabato
Lungsod ng Koronadal XII 1,102,550 4,489.0 245.6
Southern Leyte
Timog Leyte
Lungsod ng Maasin VIII 360,160 1,734.8 207.6
Sultan Kudarat Isulan XII 586,505 4,714.8 124.4
Sulu Jolo ARMM 619,668 1,600.4 387.2
Surigao del Norte
Hilagang Surihao
Lungsod ng Surigao XIII 374,465 1,936.9 193.3
Surigao del Sur
Timog Surihao
Tandag XIII 501,808 4,552.2 110.2
Tarlac
Tarlak
Lungsod ng Tarlac III 1,068,783 3,053.4 350.0
Tawi-Tawi Panglima Sugala ARMM 322,317 1,087.4 296.4
Zambales
Kambales
Iba III 627,802 3,714.4 169.0
Zamboanga del Norte
Hilagang Kamboanga
Lungsod ng Dipolog IX 823,130 6,618.0 124.4
Zamboanga del Sur
Timog Kamboanga
Lungsod ng Pagadian IX 1,437,941 4,964.1 289.7
Zamboanga Sibugay
Sibugay Kamboanga
Ipil IX 497,239 3,087.9 161.0

Tanda 1: Noong Pebrero 20, 1995, pinagtibay ang panukalang batas sa paghahati ng Isabela sa Isabela del Norte at Isabela del Sur. Hindi natuloy ang paghahati.

Tanda 2: Nabuo ang Negros Oriental mula sa Negros Occidental noong Enero 3, 1986. Ipinahayag na ang pagkakabuo nito ay hindi sang-ayon sa saligang batas noong Hulyo 11, 1986, at ito ay nabuwag noong Agosto 18, 1986.

Panlabas na kawing