Wikang Māori: Pagkakaiba sa mga binago
m robot dinagdag: hr:Maorski jezik |
m robot dinagdag: fa:زبان مائوری |
||
| Linya 347: | Linya 347: | ||
[[et:Maoori keel]] |
[[et:Maoori keel]] |
||
[[eu:Maoriera]] |
[[eu:Maoriera]] |
||
[[fa:زبان مائوری]] |
|||
[[fi:Maorin kieli]] |
[[fi:Maorin kieli]] |
||
[[fr:Maori de Nouvelle-Zélande]] |
[[fr:Maori de Nouvelle-Zélande]] |
||
Pagbabago noong 14:48, 11 Setyembre 2010
| Maori | |
|---|---|
| Māori | |
| Katutubo sa | Bagong Selanda |
| Rehiyon | Polinesya |
Mga natibong tagapagsalita | 157,110 [1] |
| Opisyal na katayuan | |
 Bagong Selanda | |
| Pinapamahalaan ng | Māori Language Commission |
| Mga kodigong pangwika | |
| ISO 639-1 | mi |
| ISO 639-2 | mao (B) mri (T) |
| ISO 639-3 | mri |
| ELP | Māori |
Ang Wikang Māori o Maori (Te Reo Māori) ay isa sa mga pambansang wika ng Bagong Selanda kasama ng Wikang Ingles. Nabibilang ang naturang wika sa pamilya ng mga mga wikang Austronesyo, kasama ng Tagalog at Indones. Ngunit mas malapit ito sa mga wikang Silangang Polinesyo kabilang ang mga Tuamotuano at Tahisyano.
Halimbawa ng mga Salita
Ang ilan ay halimbawa ng mga salitang pangkaraniwan sa Maori.
Ahau/au = Ako
Koe = Ikaw
Ia = Siya
Koutou = Kayo
Mātou = Kami
Ratou = Sila
Kia ora = Hola, gracias
Ae = Oo
Kao = Hindi
Tino pai = Magaling
Tino Kino = Masama
Ko Rangimarie ahau = Ako si Paz
He aha te wa? = Ano'ng oras na?
No hea koe? = Taga saan ka?
No Aotearoa ahau = Taga Nueva Zelanda ako
Kei te pehea koe? = Kumusta?
Kei te pai ahau = Mabuti naman ako
Mohio koe kei hea Tamaki Makaurau? = Alam mo ba kung saan ang Auckland?
Tēna koutou katoa = Binabati ko ang lahat
Tēna koutou = Maraming salamat
Kalendaryo
Transliterasyon
- Mane - Lunes
- Tūrei - Martes
- Wenerei - Miyerkules
- Tāite - Huwebes
- Paraire - Biyernes
- Rāhoroi/Hāterei - Sabado
- Rātapu/Wiki - Linggo
Opisyal
- Rāhina - Lunes
- Rātū - Martes
- Rāapa - Miyerkules
- Rāpare - Huwebes
- Rāmere - Biyernes
- Rāhoroi - Sabado
- Rātapu - Linggo
| Buwan | Transliterasyon | Opisyal |
|---|---|---|
| Enero | Hānuere | Kohi-tātea |
| Pebrero | Pēpuere | Hui-tanguru |
| Marso | Māehe | Poutū-te-rangi |
| Abril | Āperira | Paenga-whāwhā |
| Mayo | Mei | Haratua |
| Hunyo | Hune | Pipiri |
| Hulyo | Hūrae | Hōngongoi |
| Agosto | Ākuhata | Here-turi-kōkā |
| Setyembre | Hepetema | Mahuru |
| Oktubre | Oketopa | Whiringa-ā-nuku |
| Nobyembre | Noema | Whiringa-ā-rangi |
| Disyembre | Tīhema | Hakihea |
Pakakahambing ng Wikang Māori sa ibang mga wikang Austronesyo
Kapansin-pansin ang halos pagkakapareho ng mga bilang ng mga wikang Austronesyo sa ia't isa. Ibig lamang ipakita na iisa lamang ang pamilyang kinabibilangan ng Māori at ng mga wikang nakasaad sa ibaba.
| Decimal Numbers | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Māori, AD 2000 | tahi | rua | toru | whā | rima | ono | whitu | waru | iwa | tekau |
| PAN, circa 4000 BC | *isa | *DuSa | *telu | *Sepat | *lima | *enem | *pitu | *walu | *Siwa | *puluq |
| Tagalog, AD 2000 | isá | dalawá | tatló | ápat | limá | ánim | pitó | waló | siyám | sampu |
| Kapampangan, AD 2000 | metung | adwa | atlu | apat | lima | anam | pitu | walu | siyam | apulu |
| Cebuano, AD 2000 | usá | duhá | tuló | upat | limá | unom | pitó | waló | siyám | napulu |
| Indones, AD 2000 | satu | dua | tiga | empat | lima | enam | tujuh | delapan | sembilan | sepuluh |
| Malagasi, AD 2000 | irai(ka) | roa | telo | efatra | dimy | enina | fito | valo | sivy | folo |
| Tongan, AD 2000 | taha | ua | tolu | fa: | nima | ono | fitu | valu | hiva | -fulu |
| Hawayano, AD 2000 | kahi | lua | kolu | ha: | lima | ono | hiku | ʋalu | iʋa | -hulu |
Iba pang Paghahambing
May iba pang pagkakahambing sa mga sumusunod na nakasaad na wika.
| Māori | Tagalog | Kapampangan | Indones | Tonga | Niue | Hāmoa | Rapa Nui | Tahiti | Rarotonga | Hawaii |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| rangi | /langit/ | /banwa/ | /langit/ | /laŋi/ | /laŋi/ | /laŋi/ | /ɾaŋi/ | /ɾaʔi/ | /ɾaŋi/ | /lani/ |
| tokerau | /hangin/ | /angin/ | /angin/ | /tokelau/ | /tokelau/ | /toʔelau/ | /tokeɾau/ | /toʔeɾau/ | /tokeɾau/ | /koʔolau/ |
| wahine | /babae/ | /babae/ | /bibi/ | /fefine/ | /fifine/ | /fafine/ | /hahine/ | /vahine/ | /vaʔine/ | /wahine/ |
| whare | /bahay/ | /bale/ | /rumah/ | /fale/ | /fale/ | /fale/ | /haɾe/ | /faɾe/ | /ʔaɾe/ | /hale/ |
| matua | /matanda/ | /matwa/ | /ibu/ | /motuʔa/ | /motua/ | /matua/ | /matuʔa/ | /metua/ | /metua/ | /makua/ |
Mga Sanggunian
- Biggs, Bruce (1994). Does Māori have a closest relative? In Sutton (Ed.)(1994), pp. 96–-105.
- Biggs, Bruce (1998). Let's Learn Māori. Auckland: Auckland University Press.
- Bauer, Winifred (1997). Reference Grammar of Māori. Reed.
- Clark, Ross (1994). Moriori and Māori: The Linguistic Evidence. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 123–-135.
- Harlow, Ray (1994). Māori Dialectology and the Settlement of New Zealand. In Sutton (Ed.)(1994), pp. 106–-122.
- Sutton, Douglas G. (Ed.) (1994), The Origins of the First New Zealanders. Auckland: Auckland University Press.
Mga Kawing Panlabas
- Māori Language Act 1987
- korero.maori.nz Māori language educational resources
- Ethnologue report for Maori
- Māori Language Commission (sets definitive standards).
- English and Māori Word Translator, originally developed at the University of Otago.
- Ngata Māori–English English–Māori Dictionary from Learning Media; gives several options and shows use in phrases.
- Collection of historic Māori newspapers
- Maori Phonology
- maorilanguage.net Learn the basics of Māori Language with video tutorials
- Microsoft New Zealand Māori Keyboard
- Maori Language Week (NZHistory) - includes a history of the Māori language, the Treaty of Waitangi te reo claim and 100 words every New Zealander should know
- Huia Publishers, catalogue includes Tirohia Kimihia the world's first Maori monolingual dictionary for learners