Muntinlupa: Pagkakaiba sa mga binago

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Content deleted Content added
Xqbot (usapan | ambag)
m robot dinagdag: pag:Siyudad na Muntinlupa; Kosmetiko pagbabago
EmausBot (usapan | ambag)
m r2.6.4) (robot dinagdag: diq:Muntinlupa
Linya 57: Linya 57:


[[ceb:Dakbayan sa Muntinlupa]]
[[ceb:Dakbayan sa Muntinlupa]]
[[diq:Muntinlupa]]
[[en:Muntinlupa]]
[[en:Muntinlupa]]
[[es:Muntinlupa]]
[[es:Muntinlupa]]

Pagbabago noong 05:30, 14 Setyembre 2011

Muntinlupa

Lungsod ng Muntinlupa
Opisyal na sagisag ng Muntinlupa
Sagisag
Mapa ng Kalakhang Maynila na nagpapakita ng lokasyon ng Muntinlupa
Mapa ng Kalakhang Maynila na nagpapakita ng lokasyon ng Muntinlupa
Map
Muntinlupa is located in Pilipinas
Muntinlupa
Muntinlupa
Lokasyon sa Pilipinas
Mga koordinado: 14°23′N 121°03′E / 14.38°N 121.05°E / 14.38; 121.05Mga koordinado: 14°23′N 121°03′E / 14.38°N 121.05°E / 14.38; 121.05
Bansa Pilipinas
RehiyonPambansang Punong Rehiyon (NCR)
Lalawigan
Distrito— 1380800000
Mga barangay9 (alamin)
Ganap na LungsodMarso 1, 1995
Pamahalaan
 • Punong LungsodAldrin San Pedro
 • Manghalalal311,750 botante (2022)
Lawak
[1]
 • Kabuuan39.75 km2 (15.35 milya kuwadrado)
Populasyon
 (Senso ng 2020)
 • Kabuuan543,445
 • Kapal14,000/km2 (35,000/milya kuwadrado)
 • Kabahayan
138,331
Ekonomiya
 • Kaurian ng kitaika-1 klase ng kita ng lungsod
 • Antas ng kahirapan1.15% (2018)[2]
 • Kita₱5,860,127,167.00 (2020)
 • Aset₱12,537,849,855.00 (2020)
 • Pananagutan₱3,213,721,567.00 (2020)
 • Paggasta₱4,514,367,299.00 (2020)
Sona ng orasUTC+8 (PST)
Kodigong Pangsulat
1780
PSGC
1380800000
Kodigong pantawag2
Uri ng klimaTropikal na monsoon na klima
Mga wikawikang Tagalog
Websaytmuntinlupacity.gov.ph

Ang Lungsod ng Muntinlupa ay isang lungsod sa timog Kalakhang Maynila, Pilipinas, mahigit-kumulang 20 km ang layo mula sa Maynila. Pumapaligid rito ang mga lungsod ng Taguig, Parañaque at Las Piñas sa hilagang bahagi, ang mga bayan naman ng Bacoor, Cavite at San Pedro, Laguna sa timog at ang lawa ng Laguna De Bay sa silangan. Hinahati ng South Luzon Expressway (SLEx) ang lungsod sa mga bahaging kanluran at silangan.

Tanyag ang Muntinlupa bilang lungsod na kung saan matatagpuan ang National Bilibid Prison, ang pambansang bilangguan na kung saan ikinukulong ang mga mapapanganib na kriminal ng bansa, kaya naman matagal rin na naging singkahulugan ng Muntinlupa o Munti ang salitang bilangguan.

Kasaysayan

Nagsimula ang Muntinlupa bilang isang lupain na napasailalim sa pangangalaga ng mga paring Agustino noong 1601. May tatlong panig ang pinagmulan ng pangalang Muntinlupa bagama't walang nakakasiguro kung alin ang tama dahil sa kakulangan ng talaan o kasulatan tungkol dito. May isang panig na inu-ugnay ang pangalan nito sa manipis na luwad na matatagpuan sa lugar. Mayroon namang iba na nanatiling may kaugnayan ito sa hugis ng lupain kaya't ang salitang "Monte", bundok sa wikang Kastila, ay isinalin sa Muntinlupa na ang ibig sabihin ay bulubunduking lupa. Mayroon din nagsasabing nagsimula ang pangalan dahil "Monte Sa Lupa" ang sagot ng mga naninirahan nang tanungin sila ng mga Kastila kung ano ang pangalan ng lugar sa pagaakalang ang pangalan ng kanilang nilalaro ang siyang tinatanong.

Naitala ni Padre Joaquin de Zuñiga, isang paring Katoliko, ang pangalan ng lugar bilang La Poblacion Que Sigue Se Llama Muntinlupa nuong kaagahan ng ika-19 na siglo. Ang barangay Poblacion lamang ang itinuturing na Muntinlupa nuong sinauna ngunit upang mapamahalaang mabuti ng mga Kastila ang lupain ay ipinailalim rin nila rito ang mga karatig na sitio ng Alabang, Sucat, Tunasan at Cupang nuong taong-1869.

Naging distrito ng Morong, Rizal ang Muntinlupa nuong 1901 at panandaliang naging bahagi ng bayan ng Biñan, Laguna nuong 1903. Nagsampa ng pagtutol ang mga naninirahan kaya naman binalik muli ito sa lalawigan ng Rizal at naging bahagi ng Taguig nuong 1905. Naging ganap lamang ang kasarinlang bayan ng Muntinlupa nuong taong 1918 sa pamamagitan ng Executive Order 108 ni Gob. Harrison.

Taong 1975 nang hiniwalay ito mula sa lalawigan ng Rizal at naging bahagi ng Kalakhang Maynila. Naging ganap na lungsod ang Muntinlupa at naging ika-65 na lungsod ng Pilipinas nuong Marso 1, 1995 sa pamamagitan ng Republic Act No. 7926[3]. Simula 2001, idinidiwang na isang Special Working Holiday sa lungsod ang ika-1 ng Marso bilang Muntinlupa City Charter Day.

Mga Makasaysayang Lugar

Bureau of Corrections Administration Building (Gusaling Pangasiwaan ng Kawanihan ng mga Bilangguan) - Ito ang harapang gusali ng bilangguan na itinayo nuong 1941 at nagsisilbi ngayong pangasiwaan ng tanggapan. Ito rin ang nakilalang Bilibid sa telebisyon at pelikula bagama't sa kanlurang bahagi pa ng gusaling ito matatagpuan ang pinaka-mahigpit na piitan na binubuo ng 12 gusali na kung tawagin ay mga brigada.

Lawa ng Jamboree - Ito ang pinaka-maliit na likas na lawa ng bansa. Hilig itong tambayan ng mga taong nais magpalamig o magmasid sa kalikasan.

Memorial Hill - Isa itong maliit na burol sa loob ng reserbasyong Bilibid na kung saan matatagpuan ang isang lumang kanyon ng Pangalawang Digmaang Pandaigdig. Dito rin sa burol na ito nakalibing ang tanyag na Direktor ng Bilangguan nuong 1937 hanggang 1949 na si Eriberto Misa.

Director's Quarters (Tahanan ng Direktor) - Ito ang opisyal na tahanan ng Direktor ng Bilibid na itinayong kasabay ng gusaling pangasiwaan nuong 1941. Mamamalas sa mahusay na pagkakagawa nito ang impluwensya ng arkitektura ng panahong bago mag-digmaan at siyang nagbibigay-katangian sa malaking gusaling ito.

Japanese Garden Cemetery (Himlayang Hardin ng mga Hapon) - sa hardin na ito nakalibing si Heneral Tomoyuki Yamashita na naging tanyag nuong pananakop ng mga Hapon sa bansa.

Sanggunian

  1. "Province:". PSGC Interactive. Quezon City, Philippines: Philippine Statistics Authority. Nakuha noong 12 Nobyembre 2016.
  2. https://psa.gov.ph/sites/default/files/Table%202a.%20Updated%20Annual%20Per%20Capita%20Poverty%20Threshold%2C%20Poverty%20Incidence%20and%20Magnitude%20of%20Poor%20Population%20with%20Measures%20of%20Precision%2C%20%20by%20Region%2C%20Province%20and%20HUC_2018.xlsx; petsa ng paglalathala: 4 Hunyo 2020; tagapaglathala: Pangasiwaan ng Estadistika ng Pilipinas.
  3. "Philippine Republic Act No. 7926". Chan Robles Virtual Law Library. Nakuha noong 11 Dec 2008.

Mga kawing palabas


Pilipinas Ang lathalaing ito na tungkol sa Pilipinas ay isang usbong. Makatutulong ka sa Wikipedia sa pagpapalawig nito.