Pumunta sa nilalaman

Nigeria

baguhin ang mga link
Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Federal Republic of Nigeria
Watawat ng Nigeria
Watawat
Eskudo ng Nigeria
Eskudo
Salawikain: "Unity and Faith, Peace and Progress"
Location of Nigeria
KabiseraAbuja
Pinakamalaking lungsodLagos
Wikang opisyalIngles
Karaniwang wikaHausa, Igbo, Yoruba, Fulani
PamahalaanRepublikang Federal
• Pangulo
Bola Tinubu
Kashim Shettima
Kalayaan 
• Inihayag at kinilala
1 Oktubre 1960
• Inihayag na Republika
1 Oktubre 1963
Lawak
• Kabuuan
923,768 km2 (356,669 mi kuw) (Ika-31)
• Katubigan (%)
1.4
Populasyon
• Pagtataya sa 2021
211,400,708[1] (Ika-7)
• Senso ng 2006
140,431,691
• Densidad
218/km2 (564.6/mi kuw) (Ika-42)
KDP (PLP)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
$1.116 trilion[2] (Ika-25)
• Bawat kapita
$5,280 (Ika-129)
KDP (nominal)Pagtataya sa 2021
• Kabuuan
$514.049 bilion[2] (Ika-27)
• Bawat kapita
$2,432 (Ika-137)
TKP (2019)Increase 0.539[3]
mababa · Ika-161
SalapiNaira (₦) (NGN)
Sona ng orasUTC+1 (WAT)
• Tag-init (DST)
UTC+1 (not observed)
Kodigong pantelepono234
Kodigo sa ISO 3166NG
Internet TLD.ng

Ang Niherya (Ingles: Nigeria), opisyal na Republikang Pederal ng Niherya, ay bansang matatagpuan sa Kanlurang Aprika, sa pagitan ng Sahel sa hilaga at Golpo ng Guinea sa timog sa Karagatang Atlantiko. Sumasaklaw ito ng lawak na 923,769 km2 at may populasyong higit 230 milyon, at sa gayon ito ang pinakamataong bansa sa kontinente. Hinahangganan nito ang Niher sa hilaga, Kamerun sa silangan, Chad sa hilagang-silangan, at Benin sa kanluran. Ang kabisera nito ay Abuya habang ang pinakamalaking lungsod nito ay Lagos.

Mga paghahating pampangasiwaan

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: Mga paghahating pampangasiwaan ng Nigeria

Nahahati ang Nigeria sa tatlumpu't-anim na mga estado at isang Pederal na Punong Teritoryo (Federal Capital Territory), na nahahati pa sa 774 mga Local Government Areas (o LGA). Sa ilang konteksto, ang mga estado ay isinama sa anim na mga sonang heopolitiko: North West, North East, North Central, South East, South South, at South West.[4][5]

Magmula noong 2006, may walong mga lungsod ang Nigeria na may populasyong higit sa isang milyong katao (mula pinakamalaki hanggang pinakamaliit: Lagos, Kano, Ibadan, Benin City at Port Harcourt. Ang Lagos ay ang pinakamalaking lungsod sa Aprika, na may populasyong higit sa 12 milyon sa pook urbano nito.[6]

Isang mapipindot na mapa ng Nigeria na nagpapakita ng 36 mga estado nito at ng punong teritoryong pederal.
A clickable map of Nigeria exhibiting its 36 states and the federal capital territory.NigerZinderNiameyBurkina FasoBeninKaragatang AtlantikoCameroonPorto NovoGarouaChadChadLawang ChadAbujaEstado ng SokotoEstado ng KebbiEstado ng ZamfaraEstado ng KatsinaEstado ng JigawaEstado ng YobeEstado ng BornoEstado ng KanoEstado ng BauchiEstado ng GombeEstado ng AdamawaEstado ng PlateauEstado ng TarabaEstado ng KadunaEstado ng NasarawaEstado ng BenueEstado ng NigerEstado ng KwaraEstado ng OyoEstado ng OgunEstado ng LagosEstado ng KogiEstado ng OsunEstado ng EkitiEstado ng OndoEstado ng EdoEstado ng EbonyiEstado ng DeltaEstado ng BayelsaEstado ng RiversEstado ng ImoEstado ng AbiaEstado ng Cross RiverPederal na Punong Teritoryo (Nigeria)Pederal na Punong Teritoryo (Nigeria)Estado ng AnambraEstado ng AnambraEstado ng EnuguEstado ng EnuguEstado ng Akwa IbomEstado ng Akwa IbomPort HarcourtBenin CityLagosIbadanKadunaKanoMaiduguri
A clickable map of Nigeria exhibiting its 36 states and the federal capital territory.
Mga estado
  1. Abia
  2. Adamawa
  3. Anambra
  4. Akwa Ibom
  5. Bauchi
  6. Bayelsa
  7. Benue
  8. Borno
  9. Cross River
  10. Delta
  11. Ebonyi
  12. Enugu
  1. Edo
  2. Ekiti
  3. Gombe
  4. Imo
  5. Jigawa
  6. Kaduna
  7. Kano
  8. Katsina
  9. Kebbi
  10. Kogi
  11. Kwara
  12. Lagos
  1. Nasarawa
  2. Niger
  3. Ogun
  4. Ondo
  5. Osun
  6. Oyo
  7. Plateau
  8. Rivers
  9. Sokoto
  10. Taraba
  11. Yobe
  12. Zamfara
Teritoryo
Pederal na Punong Teritoryo (FCT)

Demograpiya

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Pangunahing artikulo: Demograpiya ng Nigeria
Historical population
TaonPop.±%
1971 55,000,000—    
1980 71,000,000+29.1%
1990 95,000,000+33.8%
2000 125,000,000+31.6%
2004 138,000,000+10.4%
2008 151,000,000+9.4%
[7]

Dumami nang 57 milyon ang populasyon ng Nigeria mula 1990 hanggang 2008, isang 60% reyt ng paglago sa loob ng wala pa sa dalawang dekada.[7] Halos kalahati ng mga Niheryano ay 14 na taong gulang o pababa.[8] Ang Nigeria ay ang pinakamataong bansa sa Aprika at sumusuma sa mga 18% ng kabuuang populasyon ng kontinente; ngunit kung gaanong katao ay isang paksa ng mga haka-haka.[9]

Tinataya ng Mga Nagkakaisang Bansa (UN) na ang populasyon noong 2021 ay nasa 213,401,323 [10][11], na nakabahagi bilang 51.7% rural at 48.3% urbano, at may kasamang kapal ng populasyon na 167.5 katao kada kilometrong kuwadrado. Matagal nang pinagtatalunan ang mga resulta ng pambansang senso sa mga nakalipas na ilang dekada. Inilabas ang mga resulta ng pinakahuling senso ay noong Disyembre 2006 at nagbigay ng pambansang populasyon na 140,003,542 katao. Ang tanging makukuhang pagsusuri ay sa kasarian: 71,709,859 katao sa kalalakihan at 68,293,683 sa kababaihan. Noong Hunyo 2012, winika ni Pangulong Goodluck Jonathan na dapat limitahan ng mga Niheryano ang bilang ng mga anak nila.[12]

Ayon sa UN, nasa ilalim na ang Nigeria ng biglang paglago ng populasyon at may isa sa mga pinakamataas na reyt ng paglago at pagkamayabong o pertilidad sa mundo. Batay sa kanilang mga pagtataya para sa hinaharap, isa ang Nigeria sa mga bansang inaasahan na kolektibong magsusuma sa kalahati ng kabuuang paglago ng populasyon sa mundo sa pagitan ng 2005 at 2050.[13] Pagsapit ng taong 2100 tinataya ng UN na ang populasyon ng bansa ay nasa pagitan ng 505 milyon at 1.03 bilyong katao (panggitnang pagtataya: 730 milyon).[14] Malaking pagkakaiba ito sa naging populasyon ng bansa noong 1950, na 33 milyong katao.[15]

Isa sa apat na mga Aprikano ay isang Niheryano.[16] Sa kasalukuyan, pampitong pinakamataong bansa sa mundo ang Nigeria. Ayon sa mga pagtataya noong 2006, 42.3% ng populasyon ay nasa 0–14 taong gulang, habang 54.6% ay nasa 15-65 taong gulang; kapansin-pansin na mas-mataas ang reyt ng kapanganakan kaysa sa reyt ng pagkamatay, na nasa 40.4 (reyt ng kapanganakan) at 16.9 (reyt ng kamatayan) kada 1000 katao.[17]

Pinakamalaking lungsod sa Nigeria ang Lagos, na lumago sa tinatayang 15 milyong katao[18] mula sa mga 300,000 katao noong 1950[19]

Mga sanggunian

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ "Nigeria Population Growth Rate 1950-2021". Macrotrends (sa wikang Ingles). Inarkibo mula sa orihinal noong 5 Hunyo 2021. Nakuha noong 21 Hunyo 2021.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  2. ↑ 2.0 2.1 "World Economic Outlook Database, October 2020 – Nigeria". International Monetary Fund (sa wikang Ingles). Nakuha noong 15 Oktubre 2020.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  3. ↑ United Nations Development Programme (2020). Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF) (sa wikang Ingles). pp. 343–346. ISBN 978-92-1-126442-5. Nakuha noong 16 Disyembre 2020.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  4. ↑ "Constitution amendment: What the people want". 4 Nobyembre 2012. Nakuha noong 14 Disyembre 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  5. ↑ "Constitutional review: Nigeria needs broader representation". 6 Disyembre 2012. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Nayo 2013. Nakuha noong 14 Disyembre 2012. {{cite web}}: Check date values in: |archive-date= (tulong); Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (tulong)
  6. ↑ Onuah, Felix (29 Disyembre 2006). "Nigeria gives census result, avoids risky details". Reuters. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Enero 2009. Nakuha noong 23 Nobyembre 2008.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 26 January 2009[Date mismatch] sa Wayback Machine.
  7. ↑ 7.0 7.1 CO2 Emissions from Fuel Combustion Naka-arkibo 2009-10-12 sa Wayback Machine. Population 1971–2008 IEA pdf Naka-arkibo 2012-01-06 sa Wayback Machine. pp. 83–85
  8. ↑ "Young vs. Old". Rferl.org. Nakuha noong 28 Hulyo 2014.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  9. ↑ "50 Things You Didn't Know About Africa" (PDF). World Bank. Nakuha noong 7 Mayo 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  10. ↑ "World Population Prospects 2022". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Nakuha noong 17 Hulyo 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  11. ↑ "World Population Prospects 2022: Demographic indicators by region, subregion and country, annually for 1950-2100" [World Population Prospects 2022: Mga panukoy pang-demograpiko batay sa rehiyon, subrehiyon, at bansa, taunan mula 1950-2100] (XSLX). population.un.org ("Kabuuang populasyon, tumpak noong ika-1 ng Hulyo (libo)") (sa wikang Ingles). United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Nakuha noong Hulyo 17, 2022.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  12. ↑ "Nigerian President Goodluck Jonathan urges birth control". Nakuha noong 2 Hulyo 2012.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  13. ↑ "World Population TO INCREASE BY 2.6 BILLION OVER NEXT 45 YEARS, WITH ALL GROWTH OCCURRING IN LESS DEVELOPED REGIONS". UN. Nakuha noong 21 Nobyembre 2008.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  14. ↑ "Population Division of the Department of Economic and Social Affairs of the United Nations Secretariat". UN. 2010. Inarkibo mula sa orihinal noong 11 Hunyo 2011. Nakuha noong 27 Mayo 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  15. ↑ Kent, Mary Mederios; Carl Haub (Disyembre 2005). "The Demographic Divide: What It Is and Why It Matters". Population Reference Bureau. Inarkibo mula sa orihinal noong 26 Abril 2011. Nakuha noong 6 Hunyo 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link) Naka-arkibo 26 April 2011[Date mismatch] sa Wayback Machine.
  16. ↑ "What do you think of Nigeria?". BBC News. 16 Hunyo 2006. Nakuha noong 5 Agosto 2008.{{cite news}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  17. ↑ "Country Profile – Nigeria" (PDF). United States Library of Congress – Federal Research Division. Hulyo 2008. Nakuha noong 28 Mayo 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  18. ↑ "NIGERIA: Lagos, the mega-city of slums". Integrated Regional Information Networks. 5 Setyembre 2006. Nakuha noong 7 Hunyo 2011.{{cite web}}: CS1 maint: date auto-translated (link)
  19. ↑ McDonald, John F.; Daniel P. McMillen (2010). Urban Economics and Real Estate: Theory and Policy. Wiley Desktop Editions (ika-2 (na) edisyon). John Wiley & Sons. p. 9. ISBN 978-0-470-59148-2.{{cite book}}: CS1 maint: date auto-translated (link)


 
Pinakamalalaking mga lungsod o bayan sa Nigeria
Ranggo Pangalan Estado Pop.
Lagos
Lagos
Kano
Kano 		1 Lagos Lagos 8,048,430 Ibadan
Ibadan
Benin City
Benin City
2 Kano Kano 2,828,861
3 Ibadan Oyo 2,559,853
4 Benin City Edo 1,147,188
5 Port Harcourt Rivers 1,005,904
6 Jos Plateau 821,618
7 Ilorin Kwara 777,667
8 Kaduna Kaduna 760,084
9 Abuja FCT 776,298
10 Enugu Enugu 722,664
  1. ↑ "FEDERAL REPUBLIC OF NIGERIA : 2006 Population Census" (PDF). Web.archive.org. Inarkibo mula sa orihinal (PDF) noong 5 Marso 2012. Nakuha noong 25 Hulyo 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (tulong)CS1 maint: date auto-translated (link)
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nigeria&oldid=2129426"