Pumunta sa nilalaman

Pag-idolatriya

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya

Ang pag samba sa mga diyos-diyosan ay pag samba sa mga anito sa mga imahe ng kulto at mga huwas na diyos [1] [2] Sa mga relihiyong Abrahamic (na ang Hudaismo, Samaritano, Kristiyanismo, Pananampalataya ng Baháʼí, at Islam ) ang ibig sabihin ng idolatriya ay ang pagsamba sa isang bagay o isang tao maliban sa Diyos na Abrahamiko na parang ito ay isang Diyos. [3] [4] Sa mga monoteistikong relihiyon, ang idolatriya ay itinuturing na "pagsamba sa mga huwad na diyos " at hinahatulan ng mga teksto tulad ng Sampung Utos . [3] Ang ibang monoteistikong relihiyon ay malamang na magpatibay ng mga katulad na alituntunin. [5]

Ang Anito ay isang salitang Pilipino na sa kasaysayan ay tumutukoy sa mga diyus-diyosan o huwad na diyos,[6][7] at may kaugnayan din sa pagsamba sa mga ninuno noong sinaunang panahon. Sa mga pre-kolonyal na paganong Malay ng Kapuluan ng Pilipinas, ang anito ay itinuturing na espiritu ng ninuno na sinasamba bilang tagapagtanggol ng sambahayan. Karaniwan, ang mga espiritung ito ay inilalarawan sa pamamagitan ng mga inukit na pigura mula sa kahoy o iba pang materyales na maingat na inaalagaan. Sa Guam at Pilipinas, ginagamit din ang salitang ito upang tumukoy sa mga diyus-diyos, fetish, o espiritu na may kaugnayan sa katutubong paniniwala at espiritwal na praktis.[8][9][10]

Ang terminong anito o diyus-diyos ay tumutukoy sa larawan o representasyon ng Diyos na ginagamit bilang bagay sa pagsamba, samantalang ang idolatriya ay ang pagsamba sa diyus-diyos na para bang siya mismo ang tunay na Diyos.[11][12][13][14]

idolotriya sa Pilipinas

[baguhin | baguhin ang wikitext]

Ang mga anito o mga anitong kahoy ay tumutukoy sa mga inukit na pigurang kahugis ng tao na gawa sa kahoy, bato, o garing,[15] na kumakatawan sa mga espiritu ng mga ninuno[16]na sinasamba bilang mga diyos-diyosan na tagapangalaga ng tahanan.[17][18] Ang Anito (isang katawagan na pangunahing ginagamit sa Hilagang Luzon) ay minsan ding tinatawag na diwata sa ilang etnikong grupo (lalo na sa mga Bisaya).[19]

Etimolohiya at Nomenklatura ng Idolatriya sa Kanluran

[baguhin | baguhin ang wikitext]
Moises binasag an orihinal na duwang batong tapyas na may sulat na Sampung Utos ng Diyos bilang tugon sa pagsamba kan mga Israelita sa Gintong Guya; ukit sa kahoy ni Julius Schnorr von Carolsfeld, 1860.

Filipino: Ang salitang idolatriya ay nagmula sa salitang Sinaunang Griyego na eidololatria (εἰδωλολατρία), na isang tambalan ng dalawang salita: eidolon (εἴδωλον, "larawan/diyus-diyosan") at latreia (λατρεία, "pagsamba", kaugnay ng latris).[20] Ang eidololatria ay nangangahulugang “pagsamba sa diyus-diyosan,” na sa wikang Latin ay unang lumitaw bilang idololatria, at kalauna’y naging idolatria sa karaniwang Latin, mula rito ito lumitaw sa Lumang Pranses noong ika-12 siglo bilang idolatrie, at sa wikang Ingles noong kalagitnaan ng ika-13 siglo bilang idolatry.[21][22]

Bagaman tila ito ay isang salin mula sa wikang Hebreo na avodat elilim (עבודת אלילים), na itinala sa panitikang rabiniko (hal. bChul., 13b, Bar.), ang terminong Griyego mismo ay hindi matatagpuan sa Septuagint, kay Philo, Josephus, o iba pang Hellenistikong Hudyo na sulatin.[kailangan ng sanggunian] Sa mga sinaunang rabiniko, ang orihinal na salitang ginamit ay oved avodah zarah (AAZ, "pagsamba sa banyagang paraan" o "pagano"), habang ang avodat kochavim umazalot (AKUM, "pagsamba sa mga planeta at konstelasyon") ay hindi matatagpuan sa mga unang manuskrito.[23] Sa kalaunan, ginamit ng mga Hudyo ang terminong עֲבוֹדָה זָרָה, avodah zarah, na ang ibig sabihin ay “dayuhang pagsamba.”[24]

Ang idolatriya ay tinatawag din na idolismo,[25] iconolatria,[26] o idolodulia sa kasaysayang literatura.[27]



Toltolan

[baguhin | baguhin ang wikitext]
  1. ↑ DiBernardo, Sabatino (2008). "American Idol(atry): A Religious Profanation". The Journal of Religion and Popular Culture. 19 (1): 1–2. doi:10.3138/jrpc.19.1.001., Quote: "Idolatry (...) in the first commandment denotes the notion of worship, adoration, or reverence of an image of God."
  2. ↑ Poorthuis, Marcel (2007). "6. Idolatry and the Mirror: Iconoclasm as a Prerequisite for Inter-Human Relations". Iconoclasm and Iconoclash, Chapter 6. Idolatry and the Mirror: Iconoclasm As A Prerequisite For Inter-Human Relations. BRILL Academic. pp. 125–140. doi:10.1163/ej.9789004161955.i-538.53. ISBN 9789004161955.
  3. ↑ 3.0 3.1 Angelini, Anna (2021). "Les dieux des autres: entre «démons» et «idoles»". L'imaginaire du démoniaque dans la Septante: Une analyse comparée de la notion de "démon" dans la Septante et dans la Bible Hébraïque. Supplements to the Journal for the Study of Judaism (sa wikang Pranses). Bol. 197. Leiden and Boston: Brill Publishers. pp. 184–224. doi:10.1163/9789004468474_008. ISBN 978-90-04-46847-4.
  4. ↑ Asif, Agha, pat. (Spring 2016). "Smashing Idols: A Paradoxical Semiotics" (PDF). Signs and Society. 4 (1). Chicago: University of Chicago Press on behalf of the Semiosis Research Center at Hankuk University of Foreign Studies: 30–56. doi:10.1086/684586. eISSN 2326-4497. ISSN 2326-4489. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 23 September 2017. Nakuha noong 28 July 2021.
  5. ↑ Wendy Doniger (1999). Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions. Merriam-Webster. p. 497. ISBN 978-0-87779-044-0.
  6. ↑ Castellví Laukamp, Luis (2020-04-02). "Los milagros en laRelación de las islas Filipinas(1604) de Pedro Chirino". Colonial Latin American Review. 29 (2): 177–194. doi:10.1080/10609164.2020.1755937. ISSN 1060-9164.
  7. ↑ Rojas Gómez, Juan Camilo (2019-07-18). "Quejas y acusaciones por malas prácticas de gobierno contra Francisco de Sande, Gobernador y Capitán General de las Islas Filipinas: 1575-1580". Historia Y Memoria (19): 25–65. doi:10.19053/20275137.n19.2019.8522. ISSN 2322-777X.
  8. ↑ Blake, Frank R.; Vanoverbergh, Morice (1918). "A Grammar of Lepanto Igorot as It is Spoken at Bauco". The American Journal of Philology. 39 (4): 418. doi:10.2307/289163. ISSN 0002-9475.
  9. ↑ Keller, Sally E. (1976-01-01). "English-Khmer Medical Dictionary". Work Papers of the Summer Institute of Linguistics, University of North Dakota Session. 20 (1). doi:10.31356/silwp.vol20.05. ISSN 0361-4700.
  10. ↑ "Anito", The Free Dictionary, nakuha noong 2025-05-03
  11. ↑ Fast, Michael J. (2024-08-12), "Patungo sa pagiging maka- Diyos [Towards godliness]: how Filipino men use cultural forms of epistemology in the search for truth", Practical Theology and Majority World Epistemologies, London: Routledge, pp. 87–99, ISBN 978-1-003-52723-7, nakuha noong 2025-05-03
  12. ↑ "Lessons in On-Line Reference PublishingMerriam-Webster's Collegiate Dictionary. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Thesaurus. Merriam-WebsterMerriam-Webster's Collegiate Encyclopedia. Merriam-Webster". The Library Quarterly. 71 (3): 392–399. 2001-07. doi:10.1086/603287. ISSN 0024-2519. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (tulong)
  13. ↑ Swann, Julian (2017-07-20). "Idol of the Nation". Oxford Scholarship Online. doi:10.1093/acprof:oso/9780198788690.003.0013.
  14. ↑ Halberṭal, Mosheh; Margalit, Avishai; Goldblum, Naomi (2008). Idolatry (ika-Digitally reprinted (na) edisyon). Cambridge, Mass.: Harvard Univ. Press. ISBN 978-0-674-44313-6.
  15. ↑ Scott, William Henry (2004). Barangay: sixteenth century Philippine culture and society (ika-5. pr (na) edisyon). Manila: Ateneo de Manila Univ. Pr. ISBN 978-971-550-135-4.
  16. ↑ Scott, William Henry (1994). Barangay: sixteenth-century Philippine culture and society. Quezon City, Manila, Philippines: Ateneo de Manila University Press. ISBN 978-971-550-135-4.
  17. ↑ "anito - Definition of anito | Is anito a word in the scrabble dictionary?". www.freescrabbledictionary.com. Nakuha noong 2025-02-12.
  18. ↑ "anito — definition, examples, related words and more at Wordnik". Wordnik.com. Nakuha noong 2025-02-12.
  19. ↑ Guillermo, Artemio R. (2012). Historical Dictionary of the Philippines. Scarecrow Press. p. 140. ISBN 9780810872462.
  20. ↑ John Bowker (2005). "Idolatry". The Concise Oxford Dictionary of World Religions. Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780192800947.001.0001. ISBN 978-0-19-861053-3.
  21. ↑ Douglas Harper (2015), Etymology Dictionary, Idolatry
  22. ↑ Noah Webster (1841). An American Dictionary of the English Language. BL Hamlen. p. 857.
  23. ↑ Stern, Sacha (1994). Jewish Identity in Early Rabbinic Writings. BRILL. p. 9 with footnotes 47–48. ISBN 978-9004100121. Nakuha noong 18 October 2013.
  24. ↑ Chisholm, Hugh, pat. (1911). "Idolatry" . Encyclopædia Britannica (sa wikang Ingles). Bol. 14 (ika-11 (na) edisyon). Cambridge University Press. p. 288.
  25. ↑ idolism, Merriam Webster;
    Anthony Ephirim-Donkor (2012). African Religion Defined: A Systematic Study of Ancestor Worship among the Akan. University Press of America. p. 4. ISBN 978-0-7618-6058-7.
  26. ↑ iconolatry, Merriam Webster;
    Elmar Waibl (1997). Dictionary of philosophical terms. Walter de Gruyter. pp. 42 see Bilderverehrung. ISBN 978-3-11-097454-6.
  27. ↑ John F. Thornton; Susan B. Varenne (2006). Steward of God's Covenant: Selected Writings. Random House. p. 11. ISBN 978-1-4000-9648-0.;
    See John Calvin (1537) The Institutes of the Christian Religion, Quote: "The worship which they pay to their images they cloak with the name of εἰδωλοδυλεία (idolodulia), and deny to be εἰδωλολατρεία (idolatria)..."
Kinuha sa "https://tl.wikipedia.org/w/index.php?title=Pag-idolatriya&oldid=2162658"