Plutonyo

Mula sa Wikipedia, ang malayang ensiklopedya
Huwag itong ikalito sa platina at sa platinum.
Plutonyo, 94Pu
Two shiny pellets of plutonium of about 3 cm in diameter
Plutonyo
Bigkas sa Ingles /plˈtniəm/ (ploo-TOH-nee-əm)
Alotropiyasee Allotropes of plutonium
Hitsurakulay-pilak na puti, naninira hanggang maging madilim na kulay abo sa hangin
Bilang na pangmasa[244]
Plutonyo sa talahanayang peryodiko
Hydrogen Helium
Lithium Beryllium Boron Carbon Nitrogen Oxygen Fluorine Neon
Sodium Magnesium Aluminium Silicon Phosphorus Sulfur Chlorine Argon
Potassium Calcium Scandium Titanium Vanadium Chromium Manganese Iron Cobalt Nickel Copper Zinc Gallium Germanium Arsenic Selenium Bromine Krypton
Rubidium Strontium Yttrium Zirconium Niobium Molybdenum Technetium Ruthenium Rhodium Palladium Silver Cadmium Indium Tin Antimony Tellurium Iodine Xenon
Caesium Barium Lanthanum Cerium Praseodymium Neodymium Promethium Samarium Europium Gadolinium Terbium Dysprosium Holmium Erbium Thulium Ytterbium Lutetium Hafnium Tantalum Tungsten Rhenium Osmium Iridium Platinum Gold Mercury (element) Thallium Lead Bismuth Polonium Astatine Radon
Francium Radium Actinium Thorium Protactinium Uranium Neptunium Plutonium Americium Curium Berkelium Californium Einsteinium Fermium Mendelevium Nobelium Lawrencium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnerium Darmstadtium Roentgenium Copernicium Nihonium Flerovium Moscovium Livermorium Tennessine Oganesson
Sm

Pu

(Uqo)
neptuniumplutonyoamericium
Atomikong bilang (Z)94
Pangkatn/a
Peryodoperyodo 7
Bloke  f-bloke
Konpigurasyon ng elektron[Rn] 5f6 7s2
Mga elektron bawat kapa2, 8, 18, 32, 24, 8, 2
Katangiang pisikal
Pase sa STPsolido
Punto ng pagkatunaw912.5 K ​(639.4 °C, ​1182.9 °F)
Punto ng pagkulo3505 K ​(3228 °C, ​5842 °F)
Densidad (malapit sa r.t.)19.85 g/cm3 (239Pu)[1]
kapag likido (sa m.p.)16.63 g/cm3
Init ng pusyon2.82 kJ/mol
Init ng baporisasyon333.5 kJ/mol
Molar na kapasidad ng init35.5 J/(mol·K)
Presyon ng singaw
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1756 1953 2198 2511 2926 3499
Katangiang atomiko
Mga estado ng oksidasyon+2, +3, +4, +5, +6, +7, +8 (isang anpoterong oksido)
ElektronegatibidadEskala ni Pauling: 1.28
Mga enerhiyang ionisasyon
  • Una: 584.7 kJ/mol
Radyong atomikoemperiko: 159 pm
Radyong Kobalente187±1 pm
Color lines in a spectral range
Mga linyang espektral ng plutonyo
Ibang katangian
Likas na paglitawmula sa pagkabulok
Kayarian ng krystalmonoclinic
Monoclinic crystal structure for plutonyo
Bilis ng tunog2260 m/s
Termal na pagpapalawak46.7 µm/(m⋅K) (at 25 °C)
Termal na konduktibidad6.74 W/(m⋅K)
Elektrikal na resistibidad1.460 µΩ⋅m (at 0 °C)
Magnetikong pagsasaayosparamagnetic
Modulo ni Young96 GPa
Modulo ng tigas43 GPa
Rasyo ni Poisson0.21
Bilang ng CAS7440-07-5
Kasaysayan
Pagpapangalangaling sa dwarf planet na Pluto, kung saan nagmula ang pangalan sa isang klasikong diyos ng impyerno na si Pluto
PagkakatuklasGlenn T. Seaborg, Arthur Wahl, Joseph W. Kennedy, Edwin McMillan (1940–1941)
Pangunahing isotopo ng plutonyo
Iso­topo Abudansya Half-life (t1/2) Paraan ng pagkabulok Produkto
238Pu trace 87.74 y SF
α 234U
239Pu trace 2.41×104 y SF
α 235U
240Pu trace 6500 y SF
α 236U
241Pu syn 14 y β 241Am
SF
242Pu syn 3.73×105 y SF
α 238U
244Pu trace 8.08×107 y α 240U
SF
Kategorya Kategorya: Plutonyo

Ang plutonyo, plutonyum, o plutonium[2] (Kastila: plutonio, Ingles: plutonium,daglat o sagisag = Pu) ay isang uri ng mala-pilak na elementong kimikal na may mga katangiang metaliko, at pagka-trans-uranikong elemento. Nalilikha ito sa pamamagitan ng pagpapatama ng mga partikulo sa mga atomo ng uranyo. Mayroon itong 15 isotopo na may masang magula sa 232 magpahanggang 246, at may kalahating-buhay mula magmula 20 minuto magpahanggang 76 milyong taon. Delikadong tumama ito sa utak ng buto ng katawan ng tao sapagkat itinuturing itong isang lasong radyolohiko. Ginagamit ito bilang isang panggatong ng reaktor na nukleyar at maging isang sangkap para sa mga sandatang nukleyar. Magkakapanahong natuklasan ang elementong ito nina G.T. Seaborg, A.C. Wahl, at J.W. Kennedy; ng pangkat nina Edwin M. McMillan at Philip Abelson ng Laboratoryo ng Radyasyon ng Berkeley sa Pamantasan ng California; at ng pangkat nina Egon Bretscher at Norman Feather sa Laboratoryong Cavendish ng Pamantasan ng Cambridge para sa proyetong Tube Alloys, noong 1940. Kabilang sa mga katangian nito ang pagkakaroon ng atomikong bilang na 94, antas o degri ng pagkatunaw na 639oC, antas o degri ng pagkulo 3,235oC, at tiyak na kalubhaan (tiyak na dagsin o espesipikong grabedad) na 19.8.

Mga sanggunian[baguhin | baguhin ang wikitext]

  1. Calculated from the atomic weight and the atomic volume. The unit cell, containing 16 atoms, has a volume of 319.96 cubic Å, according to Siegfried S. Hecker (2000). "Plutonium and its alloys: from atoms to microstructure" (PDF). Los Alamos Science. 26: 331.. This gives a density for 239Pu of (1.66053906660×10−24g/dalton×239.0521634 daltons/atom×16 atoms/unit cell)/(319.96 Å3/unit cell × 10−24cc/Å3) or 19.85 g/cc.
  2. Gaboy, Luciano L. Plutonium, plutonyo, plutonyum - Gabby's Dictionary: Praktikal na Talahuluganang Ingles-Filipino ni Gabby/Gabby's Practical English-Filipino Dictionary, GabbyDictionary.com.; Paunawa: may kamaliang nailagay sa diksyunaryong ito: ang paglalarawan ng plutonium ay nailagay sa entradang dapat na para sa platinum ngunit mayroon ding nakahiwalay na isa pang entrada para sa mismong plutonium na mas maikli lang.