Sirikit
| |
|---|---|
| Queen Mother of Thailand
| |
| |
| si Sirikit noong 1960 | |
| Tenure | 28 Abril 1950 – 13 Oktubre 2016 |
| Coronation | 5 Mayo 1950 |
| Regency | 22 Oktubre 1956 – 5 Nobyembre 1956 |
| Monarch | Bhumibol Adulyadej |
| Asawa | Bhumibol Adulyadej (Rama IX) (k. 1950–2016) |
| Anak |
|
| Lalad |
|
| Ama | Nakkhatra Mangala |
| Ina | Bua Snidvongs |
| Kapanganakan | 12 Agosto 1932 Bangkok, Siam |
| Kamatayan | 24 Oktobre 2025 (edad 93) Bangkok, Taylandiya |
| Lagda | 
|
| Pananampalataya | Theravada Buddhism |
Si Sirikit [a][1] (ipinanganak na Mom Rajawongse Sirikit Kitiyakara;[b] 12 Agosto 1932 – 24 Oktubre 2025) ay isang miyembro ng maharlikang pamilyang Taylandes na naging Reyna ng Taylandiya mula 28 Abril 1950 hanggang 13 Oktubre 2016 bilang asawa ni Haring Bhumibol Adulalyadej (Rama IX). Siya ang ina ni Haring Vajiralongkorn (Rama X).
Nakilala niya si Bhumibol sa Paris, kung saan ang kaniyang ama ay embahador na Taylandes. Nagpakasal sila noong 1950, ilang sandali bago ang koronasyon ni Bhumibol. Si Sirikit ay hinirang na reyna-rehente noong 1956, nang sumailalim sa pagiging mongheng Budista ang hari sa loob ng ilang panahon. Si Sirikit ay may apat na anak sa hari. Konsorte ng monarko ng noon ay ang pinakamatagal na namumunong pinuno ng estado sa mundo, siya rin ang pinakamatagal na asawang reyna sa buong mundo. Si Sirikit ay na-stroke noong 2012 at mula noon ay umiwas sa pagpapakita sa publiko hanggang sa kaniyang kamatayan noong 2025.[2][3][4][5]
Maagang buhay at pamilya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ipinanganak si Sirikit noong 12 Agosto 1932, sa tahanan ni Lord Vongsanuprabhand, ang kaniyang lolo sa ina. Siya ang panganay na anak na babae at ang ikatlong anak ni Prinsipe Nakkhatra Mangkala Kitiyakara, ang anak ni Prinsipe Kitiyakara Voralaksana, at Mom Luang Bua Snidvongs. Ang kaniyang pangalan, na ibinigay ni Reyna Rambai Barni, ay nangangahulugang "ang kadakilaan ni Kitiyakara". Siya ay may tatlong kapatid, dalawang nakakatandang kapatid na lalaki, at isang nakakabatang anak na babae: Mom Rajawongse Kalyanakit Kitiyakara, Mom Rajawongse Adulakit Kitiyakara, at si Than Phu Ying Busba Kitiyakara.
Sa kaniyang kabataan, madalas na binibisita ni Sirikit ang kaniyang lola sa ama. Minsan noong 1933, naglakbay siya kasama si Prinsesa Absornsaman Devakula kasunod ng paglilibot ni Haring Prajadhipok sa Songkhla.[6]
Sa edad na apat, nag-aral si Sirikit sa Kindergarten College sa Rajini School (minsan ay tinatawag na Queen's College), kung saan siya nag-aral sa elementarya.[7][8] Sa panahong iyon, ipinaglalaban ang Digmaang Pasipiko. Maraming beses na binomba ang Bangkok, lalo na ang mga linya ng tren, na siyang ginawang mapanganib ang paglalakbay. Dahil doon, lumipat siya sa Saint Francis Xavier Convent School, dahil malapit ito sa palasyo. Nag-aral siya sa Saint Francis Xavier mula sa kaniyang ikalawang primaryang taon hanggang sa maagang antas ng sekondarya.[7][9]
Noong 1946, nang matapos na ang digmaan, lumipat ang kaniyang ama sa Reyna Unido bilang embahador sa Court of St James's, kasama ang kaniyang pamilya. Si Sirikit ay 13 taong gulang noon nang natapos ang kaniyang sekondaryang edukasyon. Habang nasa Inglatera, natuto siyang tumugtog ng piano at naging matatas sa Ingles at Pranses. Dahil sa trabaho ng kaniyang ama bilang diplomatiko, lumipat sa iba pang mga bansa ang kanilang pamilya, kabilang ang Dinamarka at Pransiya. Habang nasa Pransiya, nag-aral siya sa isang music academy sa Paris.[10]
Nakilala rin ni Sirikit sa Pransiya si Haring Bhumibol Adulyadej, na kamag-anak niya, dahil pareho silang mga inapo ni Haring Chulalongkorn (Rama V). Noong panahong iyon, umakyat si Bhumibol sa trono at nag-aaral sa Suwisa. Nanirahan sina Bhumibol at Sirikit sa Royal Thai Embassy sa Paris. Sinamahan ni Sirikit ang hari sa kaniyang pagbisita sa iba't ibang atraksyong panturista, at nalaman nila na marami silang pagkakatulad.
Kasal
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Noong 4 Oktubre 1948, habang nagmamaneho si Bhumibol ng Fiat Topolino sa kalsada ng Geneva Lausanne, nabangga niya ang likuran ng isang nagpeprenong trak 10 km sa labas ng Lausanne. Nasugatan niya ang kaniyang likod at nagtamo ng mga sugat sa kaniyang mukha na halos nawalan siya ng paningin sa isang mata. Pagkatapos ay nagsuot siya ng <i>ocular prosthetic</i>. Habang siya ay naospital sa Lausanne, madalas siyang binibisita ni Sirikit. Nakilala niya ang kaniyang ina, Princess Mother Sangwan, na humiling sa kaniya na ipagpatuloy ang kaniyang pag-aaral sa malapit para mas makilala siya ng hari. Pumili si Bhumibol ng boarding school para sa kaniya sa Lausanne, Riante Rive. Isang tahimik na pakikipag-ugnayan sa Lausanne ang sumunod noong 19 Hulyo 1949,[11] at ang mag-asawa ay ikinasal noong 28 Abril 1950, isang linggo lamang bago ang kaniyang koronasyon. Ang mag-asawang hari ay may apat na anak, kung saan nagkaroon sila ng labindalawang apo at anim na apo sa tuhod.
Pagtatatag ng Reyna
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Naganap ang kasal sa Palasyo ng Srapathum. Si Reyna Sri Savarindira, ang Queen Grandmother, ang namuno sa seremonya ng kasal. Parehong pinirmahan ng hari at ni Sirikit ang linya 11 ng kanilang sertipiko ng kasal. Dahil hindi pa siya 18, pumirma rin ang kaniyang mga magulang, sa linya 12 na direkta sa ilalim ng kanyang lagda. Kalaunan ay natanggap niya ang Order of the Royal House of Chakri, at naging reyna. Pagkatapos ng seremonya ng koronasyon noong 5 Mayo 1950, pareho silang bumalik sa Suwisa upang ipagpatuloy ang kanilang pag-aaral, at bumalik sa Bangkok noong 1952.
Isyu
[baguhin | baguhin ang wikitext]| Pangalan | kapanganakan | Kasal | Ang kanilang mga anak | |
|---|---|---|---|---|
| Petsa | asawa | |||
| Prinsesa Ubolratana | 5 Abril 1951 | 25 Hulyo 1972 Diborsiyado 1998 |
Peter Ladd Jensen | Ploypailin Jensen |
| Poom Jensen | ||||
| Sirikitiya Jensen | ||||
| Vajiralongkorn (Rama X) | 28 Hulyo 1952 | 3 Enero 1977 Diborsiyado 12 August 1991 |
Soamsawali Kitiyakara | Bajrakitiyabha, Prinsesa Rajasarini<span typeof="mw:Entity" id="mwxg"> </span>Siribajra |
| Pebrero 1994 Diborsiyado 1996 |
Yuvadhida Polpraserth | Juthavachara Vivacharawongse | ||
| Vacharaesorn Vivacharawongse | ||||
| Chakriwat Vivacharawongse | ||||
| Vatchrawee Vivacharawongse | ||||
| Prinsesa Sirivannavari | ||||
| 10 Pebrero 2001 Diborsiyado 11 December 2014 |
Srirasmi Suwadee | Prinsipe Dipangkorn Rasmijoti | ||
| 1 Mayo 2019 | Suthida Tidjai | Nui | ||
| Sirindhorn, Prinsesa Royal | 2 Abril 1955 | Wala | Wala | |
| Chulabhorn, Prinsesa Srisavangavadhana | 4 Hulyo 1957 | 7 Enero 1982 Diborsiyado 1996 |
Virayudh Tishyasarin | Prinsesa Siribha Chudabhorn |
| Prinsesa Aditayadorn Kitikhun | ||||
Rehensya
[baguhin | baguhin ang wikitext]Nang isagawa ng hari ang tradisyunal na panahon bilang isang mongheng Budista noong 1956, nagsilbi si Reyna Sirikit bilang rehente. Kalaunan ay opisyal siyang pinangalanang Rehente ng Taylandiya at binigyan siya ng Hari ng titulong 'Somdet Phra Nang Chao Sirikit Phra Borommarachininat' sa kaniyang kaarawan noong 5 Disyembre 1956. Siya ang naging pangalawang reynang Siamese sa kasaysayan ng Taylandiya.
Mga suliranin sa kalusugan at kamatayan
[baguhin | baguhin ang wikitext]Sa madaling-araw noong 21 Hulyo 2012, nakaramdam si Reyna Sirikit ng panghihina habang nag-eehersisyo sa Siriraj Hospital, kung saan nakatira si Haring Bhumibol Adulyadej. Pagkatapos magsagawa ng <i>magnetic resonance imaging</i>, natukoy ng isang pangkat ng mga manggagamot na siya ay nagkaroon ng ischemic stroke.[12]
Hininto ng reyna ang pagpapakita sa publiko mula noon, kasama ang engrandeng madla na ipinagkaloob ng kaniyang asawa sa kaniyang ika-85 kaarawan mula sa Ananta Samakhom Hall noong 5 Disyembre 2012.
Noong 29 Nobyembre 2016, inihayag ng palasyo na ang reyna ay nakalabas na sa ospital at bumalik sa Chitralada Royal Villa para sa pagpapagaling.[13]
Namatay siya nang "payapa" sa King Chulalongkorn Memorial Hospital noong 21:21 ICT (14:21 UTC) noong 24 Oktubre 2025, nang ipaalam ng Thai Royal Household Bureau na siya ay namatay dahil sa mga komplikasyon mula sa blood sepsis sa mga nakaraang taon.[5][14]
Katayuan sa sining
[baguhin | baguhin ang wikitext]Ang kaarawan ni Queen Sirikit, tulad ng kay Rama IX, ay isang pambansang kapistahan, at ito rin ang Araw ng mga Ina sa Taylandiya. Siya ay partikular na iginagalang sa mas malayo at tradisyonal na mga bahagi ng bansa, kung saan ang monarkiya ay itinuturing na semi-divine. [15] Ang kaniyang gawain sa pagtataguyod ng pagpaparaya at pag-unawa para sa mga minoryang Muslim sa pinakatimog na mga lalawigan ng Pattani, Yala at Narathiwat ang nagpatanyag sa kaniya lalo na sa mga Taylandes na Muslim. Ang reyna ay nagkaroon ng matibay na ugnayan sa katimugang Taylandiya, at siya ay dating gumugugol ng mga buwan sa mga lalawigang mayoryang Muslim bawat taon.[16]
Mga parangal
[baguhin | baguhin ang wikitext]Noong 1976, pinarangalan ng pamahalaan ng Taylandiya ang reyna sa pamamagitan ng pagdeklara sa kaniyang kaarawan bilang isang pambansang kapistahan. Ipinagdiriwang ang kaarawan ng Reyna tuwing 12 Agosto bawat taon.[17]
Volunteer Defence Corps of Thailand Rank
[baguhin | baguhin ang wikitext]- Volunteer Defense Corps General
Mga dayuhang parangal
[baguhin | baguhin ang wikitext]
Alemanya: Grand Cross, Special Class of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany
Austrya: Grand Cross, Special Class of the Order of Honour for Services to the Republic of Austria[18]
Belhika: Dame Grand Cross of the Order of Leopold I
Brunay: Dame of the Order of Laila Utama
Dinamarka: Knight of the Order of the Elephant
Ehipto: Supreme Class of the Order of the Virtues
Espanya :
Pamilyang Imperyal ng Etiyopiya: Dame Grand Cordon with Collar of the Imperial Order of the Queen of Sheba
Pamilyang Royal ng Gresya: Dame Grand Cross of the Royal Order of Beneficence
Hapon: Dame Grand Cordon of the Order of the Precious Crown
Indonesya: Star of Mahaputera, 1st Class
Pamilya Imperyal ng Iran: Dame Grand Cordon, Special Class of the Imperial Order of the Pleiades
Italya: Grand Cross of the Order of Merit of the Italian Republic[21]
Tsile: Dame Grand Cross of the Order of Merit- Laos
Pamilyang Royal ng Laos: Dame Grand Cordon of the Order of the Million Elephants and the White Parasol
Laos: Order of Phoxay Lane Xang
Luksemburgo: Dame of the Order of the Gold Lion of the House of Nassau
Malaysia: Dame Grand Cordon of the Order of the Crown of the Realm
Selangor: First Class of the Royal Family Order of Selangor
Terengganu: First Class of the Family Order of Terengganu
Kelantan: Recipient of the Royal Family Order of Kelantan
Nepal: Member Grand Cross of the Order of Honour
Noruwega: Dame Grand Cross of the Order of Saint Olav
Olanda: Dame Grand Cross of the Order of the Lion of the Netherlands
Pilipinas: Grand Cross with Collar of the Order of the Golden Heart
Portugal:
- Grand Cross of the Order of Saint James of the Sword
- Grand Cross of the Order of Prince Henry
Rumanya: Grand Cross of the Order of the Star of Romania
Suwesya: Member Grand Cross of the Order of the Seraphim
Taiwan: Grand Cross of the Order of Propitious Clouds (1963)[22]
Mga tala
[baguhin | baguhin ang wikitext]Mga sanggunian
[baguhin | baguhin ang wikitext]- ↑ "Rare royal photos of Queen Sirikit released for 90th birthday". The Nation (sa wikang Ingles). 13 Agosto 2022. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ "สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง สวรรคต" [Her Majesty Queen Sirikit, the Queen Mother, has passed away.] (PDF). Inarkibo mula sa orihinal noong 25 Oktubre 2025. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ Siviero, Beatrice (24 Oktubre 2025). "Thailand's Queen Sirikit, the Queen Mother, Passes Away at 93". Laotian Times (sa wikang Ingles). Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ "Thailand's former queen Sirikit dies aged 93". BBC. 25 Oktubre 2025. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ 5.0 5.1 "Sirikit, Glamorous Former Queen of Thailand Who Wielded Power, Dies at 93". New York Times. 24 Oktubre 2025. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ "สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ฯ - แขกเลี้ยงวัวทำนาย เด็กผู้หญิงคนนี้มีบุญวาสนาเป็นราชินี" [Her Majesty Queen Sirikit - A cowherd predicts that this girl will have the good fortune to become a queen.]. Campus Star (sa wikang Thai). 11 Agosto 2018. Inarkibo mula sa orihinal noong 29 Agosto 2018. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ 7.0 7.1 Siviero, Beatrice (24 Oktubre 2025). "Thailand's Queen Sirikit, the Queen Mother, Passes Away at 93". Laotian Times (sa wikang Ingles). Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ "Thais pay tribute to mother of the nation". South China Morning Post (sa wikang Ingles). 12 Agosto 2005. Nakuha noong 5 Oktubre 2025.
- ↑ Somhar, Tammy Tameryn (25 Oktubre 2025). "HM Queen Sirikit: A lifetime of grace, devotion, and service to the Thai people". The Nation (sa wikang Ingles). Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ "The legacy and devotion of Queen Sirikit live on in the hearts of Thais". Thai PBS World (sa wikang Ingles). 25 Oktubre 2025. Nakuha noong 25 Oktubre 2025.
- ↑ Handley, Paul M. (2006). The King Never Smiles: A Biography of Thailand's Bhumibol Adulyadej, pp. 103–4. Yale University Press.
- ↑ "Statement of the Bureau of the Royal Household, Re: Her Majesty the Queen falls ill at Siriraj Hospital, dated 21 July 2012" (PDF) (sa wikang Thai). Bureau of the Royal Household. 21 Hulyo 2012. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 3 Marso 2016. Nakuha noong 26 Oktubre 2025.
- ↑ "แถลงการณ์สำนักพระราชวัง "พระราชินี" พระอาการทั่วไปดีขึ้นมาก เสด็จกลับประทับพระตำหนักจิตรลดาฯ" [Royal Household Bureau statement: Her Majesty the Queen's general condition has greatly improved and she has returned to Chitralada Palace.]. Matichon Online (sa wikang Thai). Bangkok: Matichon. 29 Nobyembre 2016. Inarkibo mula sa orihinal noong 30 Nobyembre 2016. Nakuha noong 26 Oktubre 2025.
- ↑ "Thailand's Queen Mother Sirikit, influential style icon, dies at 93". Reuters (sa wikang Ingles). 25 Oktubre 2025. Nakuha noong 26 Oktubre 2025.
- ↑ "A Look at Prominent Members of Thailand's Royal Family". Voice of America (sa wikang Ingles). 14 Oktubre 2016. Nakuha noong 26 Oktubre 2025.
- ↑ Morris, Kylie (16 Nobyembre 2004), Thai Queen's plea to end violence (sa wikang Ingles), UK: BBC, nakuha noong 26 Oktubre 2025.
- ↑ Forbes, Andrew (2010). DK Eyewitness Travel Guide: Thailand's Beaches & Islands, p. 35. Dorling Kindersley Limited.
- ↑ "Reply to a parliamentary question" (PDF) (sa wikang Aleman). p. 171. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 1 May 2020. Nakuha noong 12 October 2012.
- ↑ "Boletín Oficial del Estado" (PDF). boe.es. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 1 March 2020. Nakuha noong 6 September 2015.
- ↑ "Boletín Oficial del Estado" (PDF). boe.es. Inarkibo (PDF) mula sa orihinal noong 31 August 2021. Nakuha noong 6 September 2015.
- ↑ "S.M. Sirikit Regina di Tailandia, Cavaliere di Gran Croce Ordine al Merito della Repubblica Italiana" (sa wikang Italyano). Inarkibo mula sa orihinal noong 28 September 2013. Nakuha noong 8 May 2013.
- ↑ "Two Ancient Lands Strengthen Their Ties". Taiwan Today. 1 July 1963. Inarkibo mula sa orihinal noong 19 December 2021. Nakuha noong 13 April 2020.
President Chiang decorated King Bhumibol with the Special Grand Cordon of the Order of Brilliant Jade and Queen Sirikit with the Special Grand Cordon of the Order of Propitious Clouds.