Tagagamit:JWilz12345/Diksiyonaryo
Jump to navigation
Jump to search
PAUNAWA: Nilikha ko lamang po ito para magkaroon ako ng gabay sa pag-aambag dito sa tlwiki. Malaya po kayong umambag rito, ngunit huwag sa paraan na paglalagay ng kung anu-ano rito o sa anumang pag-bandalismo o pag-kakasira ng user subpage na ito. Gayundin, maari po kayo gumamit ng diksiyonaryong ito, subalit mas-maganda na sumangguni muna po kayo sa inyong mga diksiyonaryo para sa mas-mainam na salin. Karamihan sa mga salita rito ay may kaugnayan sa heograpiya at transportasyon (lalo na sa mga lansangan). Pakitingnan din ang: Wikipedia:Tulong at Wikipedia:Pagsasalinwika.
Mga salita[baguhin | baguhin ang batayan]
A[baguhin | baguhin ang batayan]
- Abaca: abaká
- Abaca (Manila hemp): halamang abaká
- Abandon: Magpabayâ, pabayaan; iwan; hwag kumandilì; huwag kumaling̃â.
- Abandonment: Pagpapabayâ.
- Abbey: Táhanan ng̃ mg̃a monghe ó mongha.
- Abbot: Punò ng̃ mg̃a monghe, pang̃ulong monghe.
- Abbreviate: Magpaiklî, iklián; magpadalî.
- Abbreviation: Pag-iiklî, pagpapadalî.
- Abduct: Dahasín, agawin.
- Abduction: Pangdadahas, pag-agaw.
- Abeyance: Paghihintay, pag-asa.
- Abhor: Yumamot, uminip.
- Abhorrence: Yamot, iníp, muhì.
- Abhorrent: Nakayayamot, nakakikilabot.
- Abide: Tumahan
- Ability: kakayahan, kaya, abót, kapangyarihan.
- Abilities: Katalinuan; kayamanan, pag-aarì.
- Ablaze:Nagliliyab, nagnining̃as.
- Able: May-kaya, may-abot.
- Abolish: Pumaram, pumawì, lumipol, magwalâ ng̃ halagá.
- Abolition: Pagkapawì, pagkalipol, pagkawalâ ng̃ halaga.
- Aboriginal: Káunaunahan ó ang ukol sa káunaunahan.
- Aborigines: Mg̃a unang nanahan sa isang pook ó lupain. Mga katutubo.
- Abortive: Lagás, walâ sa panahon.
- Abound: Sumaganà, managanà.
- About: Malapit sa; hinggil sa, tungkol sa; humigit kumulang.
- Above: Sa ibabaw, tang̃ì, nang̃ing̃ibabaw, higit sa lahat.
- Above: Sa itaas; sa kaitaasan.
- Abroad: Sa tanyag; sa labas ng̃ bahay ó sa ibang lupain.
- Abrupt: biglâ.
- Absence: Ang dî pagharap, pagkawalâ sa harap, ang dî pagdaló.
- Absent: Walâ, dî kaharap, dî dumaló.
- Absent: Maglayás, maglagalag.
- Absolute:Nakapangyayari; ganap.
- Absorb: Humitit, humigop, sumipsip.
- Abundance: Kasaganaan.
- Abundant: Saganà.
- Abundantly: May kasaganaan.
- Abyss: Lalim, kalaliman; bang̃in.
- Accelerate: Magmadalî, magtumulin, madaliin
- Acceleration: Dalî, tulin, liksí.
- Accept: Tumanggap.
- Acceptable: Matatanggap, kaayaaya, katangap-tanggap.
- Acceptably: Kalugodlugod.
- Acceptance: Pagtanggap.
- Acceptation: Pagkatanggap.
- Access: Pag-ábot, paglapit; daan;
- Accident: Kapahamakán, pagkakataon.
- Accidental: Hindî sinasadyâ, nagkataon.
- Accommodate: Magpaginhawa, magbigay-loob, makibagay.
- Accommodating: Mapag-alay, mapaglingkod.
- Accommodation: Ginhawa, kasiyahán.
- Accompaniment: Pakikisama, pakikitugmâ.
- Accompany: Sumama, tumugmâ, makisama, makitugmâ.
- Accomplish: Yumarì, tumapos, magwakas, gumanap.
- Accomplished: Yarì, tapós, ganap.
- Accomplishment: Pagyarì, pagtapos, pagwawakas, pagganap.
- Accordance: Pagkakasundô, pagkakatuos.
- Accordant: Nagkakaayon, nagkakatugmâ.
- According: Ayon, alinsunod.
- Accordingly: Naaayon; naaalinsunod.
- Account: Bilang, tuús; kurò; turing.
- Account: Tumuús, bumilang.
- Accountability: Pananagot.
- Accountable: Nananagot.
- Account-book: Aklat na tálaan ng̃ utang at pautang.
- Accountant: Nananagot.
- Accountant: Tagabilang.
- Accumulate: Magbunton, magsalansan, mag-ipon
- Accumulation: Bunton, pagkakadagandagán, salansan.
- Accuracy: Ing̃at, ganap, linis.
- Accurate: Ganap, lubos, wagas, sakto, tama.
- Achieve: Yumarì, magtamó, kamit
- Achievement: Pagyarì, Pagkamit, Pagtamo.
- Acknowledge: Kumilala, magpahayag.
- Acknowledgement: Pagkilala.
- Acquire: Magkamít; magtaglay, magtamó, magkaroon.
- Acquirement: Pagkakamit, pagtataglay, pagkakaroon.
- Acquit: Magpalayà, magpakawalâ, magpatawad.
- Acquital: Patawad.
- Acre: Sukat ng̃ lupà na may 123 bara at 3 dangkal ang haba at 49½ bara ang lapad.
- Across: Patawíd, sa kabilâ.
- Act: Gawâ, yarì, yugtô, kilos, Akto
- Action: Gawâ, kilos, galaw, aksyon.
- Active: Masikap, mabisa, aktibo
- Activity: kilos, gawain.
- Actual: Kasalukuyan, Aktwal.
- Adapt: Ibagay; isang-ayon; ikanâ, ikapit.
- Adaptable: Bagay, maaaring parisan.
- Adaptation: Pagbabagay, pagaakmâ
- Addition: Dagdag; pagbubuô.
- Address: Kinatatahanan, kinaroroonan; salaysay.
- Address: Magsalaysay, manalitâ, magtagumpay.
- Adequate: Sukat, akmâ, bagay.
- Adjacent: Katabí, kalapít.
- Adjoin: Magdugtong, magsugpong, magkabít.
- Administer: Mang̃asiwà.
- Administration: Pang̃asiwaan.
- Administrator: Tagapang̃asiwà.
- Admiral: almirante, pang̃ulo ng̃ hukbong-dagat
- Advance: Pagsulong, pagtulóy.
- Advance: Sumulong, magpatuloy.
- Advancement: Pagkasulong, pagbuti.
- Advantage: Higít, lamáng, pakinabang.
- Adverse: Laban, salung̃á.
- Adverse: Sumalangsang humadlang.
- Advertise: Magbalità, magpahiwatig.
- Advertisement: Balità, pasabi, pahiwatig.
- Advise: Payo, aral.
- Advise: Pumayo, umaral.
- Advocate: Tagapagsanggalang, tagapamagitan, pintakasi.
- Advocate: Magsanggalang, mamagitan.
- Aerial: Nauukol sa hang̃in.
- Aerial view: Tanawing panghimpapawid.
- Affair: Bagay, pakay, sadyâ, layon, usap.
- Affiliate: Makianib, makisapì.
- Affiliated: Kaanib, kasapì.
- Affiliation: Pagkaanib, pagkasapì.
- Affluent: Saganà, mayaman.
- Afflux: Pagtatagpô ng̃ dalawang ilog.
- Afford: Magbigay, magtaan.
- Afterward/s: Pagkatapos.
- Again: Ulî, mulî.
- Agency: Pang̃asiwaan, kátiwalaan, ahensiya.
- Aggregate: Kabuuan.
- Aggregate: Magtipon, tumipon, bumuô.
- Aggregated: Tinipon, binuó; kinasama.
- Aggregation: Pagbuo, pagtitipon, pagpipisan.
- Ago: Malaon na.
- Agree: Umayon, pumayag.
- Agreement: Kásunduan, káyarian.
- Agriculture: Pagsasaka, paglinang, pagbubukid, agrikultura
- Agricultural: Nauukol sa pagsasaka, Agrikultural
- Ahead: Sulong pa, sa unahán, sa harap.
- Aid: Tulong, abuloy.
- Aid: Tumulong, umabuloy.
- Airplane: Eroplano, salipawpaw.
- Airport: Paliparan
- Albeit/Although: Bagaman, kahit, gayon man.
- Alert: Maing̃at, maagap, handâ.
- Alien: Tagaibang lupà, iba
- Alienate: Ilipat sa iba, isalin sa iba.
- Alienation: Paglilipat sa iba
- All: Lahat, pawà, pulos, taganas.
- All: Buô, lubos, lahat.
- All: Kalahatan, kabuuan.
- Allay: Umigi, tumahimik pumayapà, guminghawa.
- Allegation: Pagpapatunay; tutol, paratang.
- Allege: Tumutol, mananggalang; magpatunay; magpahayag.
- Alley: Lansang̃ang mapunong kahoy, daanan.
- Alliance: Kásunduan, káyarian.
- Allot: Mag-ukol, magtadhanâ.
- Allotment: Pag-uukol, pagtatadhanâ, pagbabahagi.
- Allow: Pumayag, magpahintulot.
- Allowable: Mapapayagan.
- Allowance: Pahintulot, kapahintulutan, baong pera, karagdagan, pasobra.
- Allude: Bumanggit; banggitin.
- Allusion: Pagbanggit ng̃ isang bagay na tinutukoy sa ibang paraan.
- Along: Sa gawî, sa hinabahabà.
- Alongside: Sa gawing tabí.
- Already: Na, handâ na.
- Also: Naman, rin, man, rin naman, din, din naman.
- Alter: Bumago, umiba, baguhin, ibahin.
- Alternate: Halinhinan, halíhalilí.
- Alternate: Humalili.
- Alternate route: alternatibong ruta
- Altitude: Taas, kataasan, tayog.
- Altogether: Lahatlahat, parapara, pawà, pulos.
- Ambassador: Sugò, embahador, kinatawan.
- Ambassadress: Sugong babae, asawa ng̃ sugong lalaki.
- Ambiguity: Alinlang̃an, álang̃aning kahulugan.
- Ambiguous: Álang̃anin, magkabikabilang kahulugan.
- Amid: Sa pagitan ng̃, sa gitnâ ng̃.
- Amidst: Sa pagitan ng̃, sa gitna ng̃.
- Ammunition: Munisyones, gamit ng̃ nakikipagdigmà gaya ng̃ punlô, pulburá.
- Among: Sa gitnâ ng̃.
- Amongst: Sa gitnâ ng̃ mga.
- Amount: Magkahalaga; umabot, sumapit.
- Amount: Halagá, kabuoan, kalahatan.
- Ample: Malawig, malawak.
- Analogy: Pagkakahawig, pagkakahuwad.
- Analysis: Paglilitis, pagsurì.
- Analyse: Lumitis, sumurì.
- Annex: Karugtong, kakabít, kaugpong.
- Annex: Idugtong, ikabit, isugpong.
- Annexation: Dugtong, sugpong.
- Anniversary: Anibersaryo, taunang pagdiriwang
- Announce: Magbalità, maghayag, maglathalà.
- Announcement: Balità, pahayag, lathalà, pahiwatig, anunsiyo
- Annoyance: Yamot
- Annual: Táunan, nagtatagal ng̃ sangtaón.
- Annual: Taunang aklat, ulat ó páhayagan na pinalalabas ng̃ minsan sa isang taón.
- Annually: Taun-taón.
- Ants: Guyam, Langgam.
- Approach: Lapitan, lumipat (pandiwa), paglapit (pangngalan), dulog.
- Apricot: Aprikot
- Archipelago: Arkipelago, kapuluan.
- Art: Sining
- Article: Artikulo, lathala, lathalain.
- Attach: Ikabit, ilakip, isama, iugnay.
- Attack: Lusubin, salakayin.
- Attempt: Subukin, pagpilitan.
- Attitude: Ugali, Gawi
- Author: Autor, awtor, may-akda, may-katha, mangangatha, manunulat
- Avenue: abenida
B[baguhin | baguhin ang batayan]
C[baguhin | baguhin ang batayan]
- camp: kuta, kampo
- campaign: kampanya, kilusan
- case: kaso, lalagyan
- chalk: tisa
- chance: pagkakataon, oportunidad
- change: sukli, pagbabago
- charter (city): karta
- chartered city: nakakartang lungsod
- Chief Justice of the Supreme Court of the Philippines: Punong Mahistrado ng Kataas-taasang Hukuman ng Pilipinas
- choice: pili, napili
- citizen: mamamayan
- city: lungsod (o lunsod)
- capital city: kabisera, punong lungsod o bayan, ulunlunsod
- chief/main city: pangunahing o punong lungsod
- metropolitan area: kalakhan, kalakhang pook (o lugar), kalungsuran
- metropolis: kalungsuran, malaking lungsod, daklunsod, metropolis
- conurbation:
- urban agglomeration:
- megalopolis:
- metroplex:
- community: pamayanan, komunidad
- compel: pilitin
- competition: labanan, paligsahan, kompetisyon
- compare: ipaghambing, ipagkumpara, paghambingin
- condition: kalagayan, ayos
- connection: kadugtong
- consultant company: kompanyang tagasangguni
- continuation (roads): karugtong, tagapagpatuloy
- crack: biyak, basag, lamat
- craft: mga gawaing-kamay
- crazy about: nahuhumaling
- create: gumawa, lumikha
- creative: malikhain
- culvert: alkantarilya
- customs: mga asal, mga ugali o pag-uugali, mga gawi, mga nakasanayan, mga tradisyon
- customs (as in "Bureau of Customs"): adwana (Kawanihan ng Adwana)
- cut: putol, putulin
D[baguhin | baguhin ang batayan]
- damage: pinsala, sira
- danger: panganib
- debate: pakikipagtalastasan
- decoration: palamuti, dekorasyon
- defense: depensa
- denial: pagkakaila
- department (in government): departamento, kagawaran
- detail: bagay-bagay, maliit na bahagi
- disregard: walang-bahala
- disappointment/sorrow: himutok
- draftsman: delinyante
- drop: bitiwan, ibaba, ibagsak, ilaglag
- duty: tungkulin
E[baguhin | baguhin ang batayan]
- effort: sikap, pagsisikap
- electricity/spark: dagitab
- eminent domain: karapatan ng pamahalaan na hatulin ang pribadong ari-arian para sa pampublikong gamit
- engineering: inhinyeriya
- civil engineering: inhinyeriyang sibil
- entrance: pasukan, pagpasok, entrada
- executive branch (government): ehekutibong sangay, tagapagpaganap, sangay na tagapagpatupad
- Executive Order No._: Kautusang Tagapagpaganap Blg._
- exit: (pangngalan) labasan, paglabas; (pandiwa) lalabas
- expressway: mabilisang daanan
- eyeglasses: antipara
F[baguhin | baguhin ang batayan]
G[baguhin | baguhin ang batayan]
- gate: tarangkahan
- goal/aspiration: hangad, hangarin, layon, layunin
- government: gobyerno, pamahalaan
- grammar: balarila
- grateful; all mighty: mabunyi
- gulf: golpo
H[baguhin | baguhin ang batayan]
- hardship: pagsubok
- hazard: panganib, peligro
- hanging: lagaylay
- highway: lansangan
- hint: pighiwatig
- human rights: karapatang pantao
I[baguhin | baguhin ang batayan]
J[baguhin | baguhin ang batayan]
- job/work: empleo
- judiciary: hudikatura
- judiciature: tagapaghukom
- justice/judicial system: sistemang panghukuman
K[baguhin | baguhin ang batayan]
- kind: klase, uri, bait
L[baguhin | baguhin ang batayan]
- lake: lawa
- lamentation/wailing: panaghoy (lament/wail: nananaghoy)
- lane/s: (mga) linya, (mga) landas
- lane/s: tagapagpabatas, lehislatura
- level: antas, lebel
- lime: apog
- list: (pangngalan) listahan, talaan; (pandiwa) itala, ilista, magtala, talaan, sulatan
- listen: manainga
- loneliness: kalumbayan
- love: iniirog
- love, adore, canonize, infatuate: sinusuyo
M[baguhin | baguhin ang batayan]
- majority: nakararami, mayorya
- magnet: batobalani
- matter: laman, usapin
- means: paraan, daan
- monotonous: nakapanghihinawa
- monsoon: balaklaot
- mortgage (property to creditor as sec. for loan): sangla
- mountain: bundok
- municipality: bayan
N[baguhin | baguhin ang batayan]
- nosebleed/haemorrhage: balinguyngoy
O[baguhin | baguhin ang batayan]
P[baguhin | baguhin ang batayan]
- pain: kirot
- park: (pangngalan) liwasan, parke, plasa; (pandiwa) iparada, pumarada, uki
- parking area/lot': paradahan
- part: bahagi
- partner/lover: enamorada
- passing lane: linyang panlusot
- pen: pluma
- peninsula: tangway
- personality: personalidad, karakter
- piece: piraso
- placed,on,on top of,lie down(lie): nakaatang
- pledge (give as sec. for loan): sangla
- port: pantalan, daungan (harbor: puwerto, look; pier: piyer; wharf: daungan)
- seaport: pantalang pandagat, daungang pandagat
- inland port: pantalang panloob(?)
- position: puwesto
- power: kapangyarihan, kakayahan
- practice: pagsasanay, praktis
- premonition/forboding: pangitain
- presidency: pagkapangulo, pagkapresidente
- Presidential Decree (No. _): Kautusang Pampanguluhan (Blg. _)
- prison: bilangguan
- project: gawain, trabaho, proyekto
- property: pag-aari, ari-arian
- pure: dalisay
Q[baguhin | baguhin ang batayan]
- quality: uri, kalidad
R[baguhin | baguhin ang batayan]
- railroad/railway: daambakal, riles ng tren
- rainbow: bahaghari
- realise/ponder: nagunamgunam
- rehabilitation (roads): pagsasaayos
- Republic Act (No. _): Batas Republika (Blg. _)
- report: ulat, balità
- rest: pahinga
- return: pagbabalik
- rise: tumaas, tumindig
- risk: panganib
- rules (a guide or principle for governing action): alituntunin
S[baguhin | baguhin ang batayan]
- sad: kahapis-hapis, kalungkut-lungkot
- satiety: kabundatan
- science: agham, siyensya
- season: kapanahunan, pana-panahon
- seat: upuan, puwesto
- secretary: kalihim, sekretarya
- sentence (law): hatol, sentensya
- serial: pagkikilanlan
- set (group): isang kumpol
- sewerage: alkantarilya
- shake: ugain, alugin
- ship: barko, bapor
- shivering: patumalmal
- shocking: nakapanghihilakbot
- sibling: utol
- situation: sitwasyon
- slippers: kotso
- society: kapisanan, lipunan, samahan, sosyedad
- standard: pamantayan, sukatan
- state: kalagayan, estado
- status: kalagayan, katayuan
- step: hakbang, lumakad
- storm surge: daluyong
- street: kalye, kalsada
- surge: silakbo
- swamp: latian, ilat
- sympathetic; merciful: mahabagin
T[baguhin | baguhin ang batayan]
- table (sa anyo ng isang talaan): talahanayan
- tax: buwis
- thoroughfare: lansangan
- to block/to block the way: salabat
- to rush recklessly into some danger: sugba
- to stop, prevent, or suspend: masawata
- to trick/fool: nalinlang
- toll barrier/toll gate/toll plaza: tarangkahang pambayad
- top: ibabaw
- touch: hipo, dampi
- tranquility: kapayapaan
- treatment: pagsasa-ayos, pagtrato
- trick: dayain, linlangin
- twin bridges: magkakambal na tulay
- type: anyo, uri
U[baguhin | baguhin ang batayan]
- underpass: daang pang-ilalim
- upgrade (roads): pagpapaganda
- urban area/rural area: pook urbano/pook rural
- unaware (of information/knowledge): kamangmangan
- universe: sansinúkob, uniberso
V[baguhin | baguhin ang batayan]
- vocabulary: bokabularyo, talasalitaan
W[baguhin | baguhin ang batayan]
- weariness; fatigue: pagkagulaylay
- whole: buo, lahat
- wickedness: kabuhungan
- will: kalooban, kagustuhan
- wish: naisin, ibigin, kahilingan
- world: daigdig, mundo, sansinúkob
- wash: linisin, labahan, hugasan
- well: (pang-uri) maayos; (pangngalan) balon
- wave: alon
- war: digmaan, giyera
- warn: bantaan
- wedding: kasal, kasalan
- wide: malawak, malaki
- window: durungawan, bintana
- worship: sambahin
X[baguhin | baguhin ang batayan]
Y[baguhin | baguhin ang batayan]
Z[baguhin | baguhin ang batayan]
- zone: purok
Lumang Tagalog—Bagong Tagalog/Filipino—Ingles[baguhin | baguhin ang batayan]
Lumang Tagalog | Bagong Tagalog/Filipino | Ingles |
---|---|---|
agamahan | relihiyon | religion |
agbarog | arkitekto | architect |
aghamtao | antropolohiya | anthropology |
aghimuan | teknolohiya | technology |
aghimuin | teknikal | technical |
agimatan | ekonomiks | economics |
agsikapin | inhinyero | engineering |
anluwage | karpintero | carpenter |
bathalaan | teolohiya | theology |
batidwad | telegrama | telegram |
batlag | kotse | car |
batnayan | pilosopiya | philosophy |
dagisikan | elektroniks | electronics |
dakbatlag | trak | truck |
daklunsod | metropolis | metropolis |
dalubaral | iskolar | scholar |
dalubbanwahan | pampolitika na agham | political science |
dalubbatasan | batas na agham | science of law |
dalubhasa | eksperto | expert |
dalubhasaan | kolehiyo | college, institute |
dalublahian | etnonolohiya | ethnology |
dalubsakahan | agrikultura | agriculture |
dalubulnungan/dalub-ulnungan | sosyolohiya | sociology |
dalubtauhan | antropolohiya | anthropology |
dalubwikaan | linggwistika | linguistics |
dalwikaang | bilinggwal | bilingual |
dantaon | siglo | century |
duyog | elipsa | ellipse |
hagway | proporsyon | proportion |
haynayanon | biyolohista | biologist |
haynayan (buhay-hanayan) |
biyolohiya | biology (buhay-hanayan) |
hinuha | hipotesis | hypothesis |
kabatas | tagapagpatupad ng batas | law enforcer |
katiktik | detektiba | detective |
kuntadurya | akwant | accounting |
lulos | hakbangan | bypass |
lunduyang-saliksik | sentrong pananaliksik | research center |
pagniniig | interaksyon | interaction |
palaasalan | etnika | ethnics |
palabaybayan | ortograpiya | orthography |
palasantingan | aestetika | aesthetics |
palasigmuan | mekanismo | mechanism |
palaulatan | estadistika | statistics |
sabansain | nasyunalista | nationalize |
salinlahi | henerasyon | generation |
salipawpaw | eroplano | airplane |
sayad | ilalam | ground |
tagil, tagilo | piramide | pyramid |
tikop | kirkumperensiya | circumference |
Mga pinagmulan o pinagbatayan[baguhin | baguhin ang batayan]
- Karamihan sa mga salita rito ay galing sa Wikipedia:Tulong, habang ang seksyong Lumang Tagalog—Bagong Tagalog/Filipino—Ingles ay galing sa artikulong Lumang Tagalog (ngunit mga piling salita lamang).
- English-Tagalog Tagalog-English Dictionary. Analyn Cruz. ©2014, V3 Printing Corporation, Makati.
- English-Tagalog Tagalog-English Dictionary. Marissa R. Enriquez. ©2004, reprinted 2016, Amos Books, Inc., 1157 Quezon Avenue, Quezon City.
- Mga websayt